Tổng thư ký Jens Stoltenberg (trái) đến Vilnius và thảo luận về những công tác chuẩn bị cuối cùng cho Hội nghị thượng đỉnh NATO với Tổng thống Litva Gitanas Nausėda. Ảnh: Nato.int
Từ ngày 11 – 12/7, hội nghị thượng đỉnh NATO sẽ diễn ra tại Vilnius, Litva. Theo mạng tin châu Âu Euractiv.com, dưới đây là một số nội dung chính dự kiến sẽ nằm trong chương trình nghị sự hàng đầu của các nhà lãnh đạo NATO.
Những vấn đề liên quan đến Ukraine
Các nhà lãnh đạo NATO dự kiến sẽ phê duyệt một “gói Ukraine”, bao gồm việc thành lập Hội đồng NATO - Ukraine (NUC), được coi là một "sự nâng cấp mối quan hệ" của Kyiv với liên minh, cung cấp cho quốc gia này khả năng tiếp cận lớn hơn với các nguồn lực của NATO. Cuộc họp đầu tiên của loại hình này sẽ được tổ chức tại Vilnius, theo chương trình nghị sự của hội nghị thượng đỉnh.
Bên cạnh đó, NATO được cho là sẽ tiếp tục duy trì Gói hỗ trợ toàn diện (CAP), một quỹ mà các thành viên và đối tác của NATO đóng góp tự nguyện để tài trợ cho việc cung cấp viện trợ phi sát thương.
Nhưng vấn đề có thể gây tranh cãi tại hội nghị thượng đỉnh là liệu Ukraine có nhận được cam kết thực chất hơn để trở thành thành viên NATO. Tư cách thành viên nhằm đảm bảo an ninh lâu dài mà Ukraine mong muốn và đã được cam kết 15 năm trước tại hội nghị thượng đỉnh ở Bucharest (Romania).
Về đảm bảo an ninh, 3 nhà ngoại giao NATO cho biết thành viên G7 đang soạn thảo một tuyên bố trong đó cam kết đảm bảo an ninh cho Ukraine để công bố, nếu có thể, trước hội nghị thượng đỉnh.
"Tuyên bố đảm bảo rằng các đối tác của Ukraine sẽ cung cấp cho Kiev phương tiện để tự vệ; với các công cụ hỗ trợ có thể tình báo, kinh tế, lệnh trừng phạt, v.v.”, Chính phủ Pháp ngày 7/7 cho biết, lưu ý rằng “đó là nhằm đảm bảo rằng chúng tôi tiếp tục giúp đỡ Ukraine như chúng tôi đang làm hiện tại, không chỉ bây giờ mà còn trong tương lai và lâu dài”.
Tuyên bố hạn chế này sau đó sẽ cho phép các thỏa thuận song phương và đa phương cụ thể hơn, các nhà ngoại giao NATO chia sẻ. Vào tháng 6, các quốc gia thành viên EU đã nói về “các cam kết an ninh” với Ukraine, nhưng phần lớn vẫn chưa rõ điều này có ý nghĩa gì trong thực tế.
Về xây dựng “liên minh F-16”, Hà Lan và Đan Mạch, dẫn đầu nhóm cung cấp máy bay chiến đấu F-16 cho Ukraine, sẽ công bố những bước tiến trong việc tổ chức huấn luyện cho các phi công Ukraine cũng như chi tiết thêm về những quốc gia sẽ tham gia.
Các quan chức NATO cho biết việc đào tạo sẽ bắt đầu ở Romania vào mùa hè, nhưng cảnh báo rằng có thể mất nhiều tháng hoặc nhiều năm để hoàn thành.
Về tư cách thành viên của Thụy Điển
Trong một nỗ lực mới nhất, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg ngày 10/7 được cho là sẽ làm trung gian hòa giải giữa Thụy Điển và Thổ Nhĩ Kỳ.
Mặc dù ông Stoltenberg tuần trước cho biết có thể đạt được một thỏa thuận chính trị để Stockholm gia nhập liên minh quân sự trước ngày 11/7, nhưng ba nhà ngoại giao NATO nói rằng không có đủ thời gian để hoàn tất quá trình này.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayif Edorgan bất ngờ ra điều kiện mới để Thụy Điển gia nhập NATO. Ảnh: Anadolu
Thay vào đó, những hy vọng hiện đang hướng tới một tín hiệu chính trị từ Ankara rằng tất cả các phản đối của họ đã được dỡ bỏ và Thụy Điển sẽ có thể nhanh chóng tiếp tục quy trình sau kỳ nghỉ hè. Họ cũng kỳ vọng Hungary sẽ hành động theo sau Thổ Nhĩ Kỳ.
Cùng ngày, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayif Edorgan bất ngờ kêu gọi EU mở đường để Ankara gia nhập khối này, như một điều kiện để Quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ thông qua đề xuất của Thụy Điển về việc gia nhập NATO.
Về kế hoạch phòng thủ
Các nhà lãnh đạo NATO chuẩn bị thông qua các kế hoạch phòng thủ hoàn toàn mới của liên minh. Theo các kịch bản, NATO đặt mục tiêu tổ chức một lực lượng với 300.000 quân để ngăn chặn tốt hơn bất kỳ cuộc tấn công tiềm tàng nào - gấp hơn 7 lần so với 40.000 quân hiện có.
Các thành viên NATO đã bắt đầu cam kết nhân sự và thiết bị, bao gồm 1.400 máy bay chiến đấu, 250 tàu chiến và tàu ngầm.
Hai nhà ngoại giao NATO cho biết hy vọng sẽ hoàn thiện các kế hoạch trước cuộc họp của các nhà lãnh đạo liên minh, nhưng Ankara đang tranh cãi về một số tên địa lý nhất định trong kế hoạch liên quan đến các khu vực mà họ đang tranh chấp chủ quyền.
Về mục tiêu chi cho quốc phòng
NATO đang xem xét việc xác định một cam kết chi tiêu quốc phòng mới tại hội nghị thượng đỉnh ở Vilnius khi một số thành viên đang nỗ lực để đạt được các mục tiêu hiện tại, trong khi số khác đặt câu hỏi về cách tính toán và liệu có nên tăng hay không.
Các thành viên NATO dự kiến sẽ cam kết chi tiêu tối thiểu 2% GDP của họ cho quốc phòng và tiếp tục tăng chi tiêu thậm chí vượt quá mức đó, với “cam kết lâu dài” thay vì phấn đấu hướng tới mục tiêu đó. Chỉ có Luxembourg sẽ được miễn đạt được mục tiêu này.
Về châu Á - Thái Bình Dương
Là một phần trong tầm nhìn của NATO về phía Đông, các nhà lãnh đạo liên minh sẽ gặp những người đồng cấp từ Australia, New Zealand, Nhật Bản và Hàn Quốc (AP4) tại Vilnius như một dấu hiệu của sự đoàn kết từ cả hai bên trước những thách thức mà họ cho là từ Nga và Trung Quốc, 2 nhà ngoại giao NATO cho biết.
Tuy nhiên, khi nói đến việc mở một văn phòng liên lạc của NATO ở Nhật Bản, Pháp “không ủng hộ, đó là vấn đề nguyên tắc”, Điện Elysée nêu rõ và đã chặn sáng kiến này vào tuần trước.
NATO và AP4 cũng đang soạn thảo Chương trình hợp tác (ITPP), có thể được thông qua trong hội nghị thượng đỉnh, để nâng cấp mối quan hệ về các vấn đề khác nhau.
Về kế hoạch hành động sản xuất quốc phòng (DPAP)
Trong nỗ lực đẩy mạnh sản xuất quốc phòng châu Âu, các nhà lãnh đạo NATO cũng sẽ thông qua một kế hoạch hành động “nhằm tổng hợp nhu cầu, nâng cao năng lực và tăng cường khả năng tương tác”, ông Stoltenberg tuyên bố vào tuần trước. Kế hoạch đề ra mục đích hợp tác về tiêu chuẩn hóa và khả năng tương tác giữa các trang thiết bị.