Cuộc tấn công trả đũa Iran của Israel đang làm... giảm căng thẳng trong khu vực?

Các cuộc không kích của Israel vào ngày 26/10 - tấn công khoảng 20 mục tiêu quân sự ở Iran, Iraq và Syria - đã được dự đoán trong nhiều tuần. Chiến dịch này diễn ra sau cam kết của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu về việc trả đũa cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo trước đó của Tehran vào đầu tháng 10.

Động thái này cũng tuân theo một mô hình mà Iran và Israel đã thay phiên nhau tăng cường mức độ trong một thời gian dài, được gọi là "cuộc chiến ngầm", nhưng giờ đây đã phát triển thành đối đầu trực tiếp.

Những cuộc tấn công ăn miếng trả miếng này đã gây ra nỗi lo sợ lan rộng rằng toàn bộ khu vực sắp bước vào giai đoạn leo thang hơn.

Nhưng, mặc dù nghe có vẻ không logic, một số nhà phân tích tin rằng các cuộc không kích mới nhất của Israel thực sự có thể đã xoa dịu căng thẳng. Để hiểu lý do tại sao, chúng ta sẽ phân tích bản chất và quy mô chiến dịch của Israel, cũng như lập trường có thể có của những người ra quyết định ở Israel, Iran và Mỹ sau cuộc tấn công.

Một cuộc tấn công được cân nhắc 

Cuộc không kích vào đầu tháng 10 của Iran cũng là hành động trả đũa cho một loạt các hoạt động của Israel chống lại các nhóm vũ trang được Iran hậu thuẫn, bao gồm vụ ám sát một thủ lĩnh cấp cao Hamas tại Tehran vào đêm trước lễ nhậm chức tân tổng thống Iran vào tháng 7 và vụ tiêu diệt thủ lĩnh Hezbollah vào cuối tháng 9.

Tương tự như vậy, cuộc không kích trước đó vào các mục tiêu của Israel vào tháng 4 của Tehran là để đáp trả các hành động khiêu khích của Israel vào mùa xuân năm nay – bao gồm cuộc tấn công vào lãnh sự quán Iran tại Damascus, Syria, hôm1/4 khiến hai tướng lĩnh cấp cao Iran thiệt mạng.

Nhiều nhà quan sát đã dự đoán hoặc lo ngại rằng phản ứng của Israel đối với cuộc tấn công bằng tên lửa và thiết bị bay không người lái của Iran vào tháng 10 sẽ rất nặng nề và mang tính trừng phạt và Israel chắc chắn có khả năng quân sự để làm như vậy.

Nhưng thay vì nhắm vào cơ sở hạ tầng quan trọng ở Iran hoặc các cơ sở hạt nhân của nước này, Israel đã chọn các cuộc tấn công "chính xác và có mục tiêu" vào khả năng phòng không và tên lửa của Tehran.

Phạm vi hoạt động có phần hạn chế của Israel cho thấy cuộc tấn công được thiết kế để gửi một thông điệp tới nhà lãnh đạo tối cao của Iran và các chỉ huy quân sự Iran. Về bản chất, Israel đang ra hiệu rằng họ có khả năng tấn công vào trung tâm của Iran, nhưng đồng thời kiềm chế không tấn công toàn diện, điều có thể gây thiệt hại thêm cho nền kinh tế mong manh của Iran.

Mặc dù sẽ mất thời gian để đánh giá đầy đủ về hiệu quả của các cuộc tấn công của Israel, nhưng những dấu hiệu ban đầu cho thấy họ đã thành công trong việc phát hiện ra những điểm yếu trong an ninh tổng thể của Iran. Những điểm yếu này có thể được khai thác thêm để chống lại các mục tiêu quan trọng khác, chẳng hạn như các cơ sở sản xuất dầu khí hoặc thậm chí là các địa điểm điện hạt nhân, nếu Iran hoặc các đối tác của nước này trong "trục kháng cự" chọn cách trả đũa.

Phản ứng thận trọng ở Iran

Mặc dù các cuộc tấn công của Israel nhằm vào nhiều mục tiêu khác nhau rõ ràng đã thành công, nhưng các tuyên bố từ các nhà lãnh đạo Iran cho thấy tác động của hoạt động này là hạn chế. Một tuyên bố của Bộ Ngoại giao Iran lên án vụ tấn công, lưu ý rằng Iran "có quyền tự vệ". Nhưng đồng thời tuyên bố nói thêm rằng Iran sẽ "duy trì các cam kết của mình đối với hòa bình và ổn định trong khu vực".

Những lời đó như ẩn ý rằng, Iran không ngay lập tức tìm cách trả đũa và khiến leo thang căng thẳng hơn nữa.

Tất nhiên, điều đó có thể thay đổi. Những thông điệp tiếp theo của Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khameini hoặc chỉ huy Lực lượng Quds Esmail Qaani có thể đưa ra dấu hiệu rõ ràng hơn về việc liệu Iran có tìm cách trả đũa hay không và trả đũa như thế nào.

Nhưng với việc Iran nhận thức rõ về tác động của sự leo thang đó - và khả năng Mỹ áp dụng nhiều lệnh trừng phạt hơn cũng như tăng cường hỗ trợ cho Israel - đối với nền kinh tế đang suy yếu của mình, thì nước này có thể tính toán rằng việc quay trở lại nguyên trạng trước khi leo thang với Israel là vì lợi ích của chính họ.

Nhà Trắng "cảnh giác" trong mùa bầu cử

Theo các nhà quan sát, việc quay trở lại cuộc chiến tranh ngầm giữa Israel và Iran - trái ngược với chiến tranh công khai – sẽ được hoan nghênh ở Washington.

Kể từ cuộc tấn công khủng khiếp của Hamas ở Israel vào ngày 7/10/2023, chính quyền Tổng thống Biden đã bị mắc kẹt giữa các nghĩa vụ và mối lo ngại. Điều này bao gồm việc ủng hộ đồng minh lâu năm là Israel, trong khi không gây mất lòng các chính phủ Arab thân thiện và cố gắng tránh xung đột leo thang thành chiến tranh toàn diện trong khu vực.

Trong khi đó, trong năm bầu cử, liên danh Dân chủ đang cố gắng cân bằng giữa việc ủng hộ khối cử tri Do Thái, với việc tránh ảnh hưởng đến các phiếu bầu quan trọng của người Hồi giáo ở các tiểu bang quan trọng, cũng như không làm mất lòng thanh niên gốc Palestine.

Việc leo thang xung đột trong khu vực không giúp ích gì cho Nhà Trắng về những mặt này. Washington vốn đã không thành công trong việc thúc đẩy đồng minh của mình hướng tới lệnh ngừng bắn ở Gaza, cũng như chấm dứt các hành động thù địch với Hezbollah ở miền nam Liban.

Trong khi chỉ còn vài ngày là diễn ra cuộc bầu cử Mỹ, căng thẳng gia tăng ở Trung Đông trên nhiều mặt trận có thể tác động đến cách cử tri nhìn nhận Phó Tổng thống Kamala Harris hoặc cựu Tổng thống Donald Trump — đặc biệt là ở tiểu bang chiến trường Michigan, nơi liên danh Dân chủ có thể mất phiếu bầu của người Mỹ gốc Arab và Hồi giáo đang tức giận vì lập trường ủng hộ Israel của chính quyền ông Biden.

Có thể mất nhiều ngày, nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng để đánh giá liệu cuộc không kích mới nhất này của Israel có dẫn đến leo thang căng thẳng hơn nữa giữa Iran và Israel hay không - hoặc liệu một động thái hạ nhiệt hơn có diễn ra trong khu vực hay không.

Nhưng có lý do chính đáng để tin rằng những người ra quyết định ở Iran, Israel và Mỹ biết rằng leo thang hơn nữa sẽ không có lợi cho bất kỳ ai. Và loạt đạn mới nhất có thể chỉ đủ để thỏa mãn Israel, đồng thời tạo cớ cho Tehran nói rằng không cần phải đáp trả tương tự.