Chánh văn phòng Tổng thống Ukraine Andriy Yermak. Ảnh: AFP
Theo tờ Politico, các cuộc họp bắt đầu từ ngày 6/12, có ý nghĩa lớn không chỉ đối với cuộc xung đột đang diễn ra, mà còn đối với khả năng sản xuất vũ khí của Ukraine trong những năm tới. Hơn nữa, khi cuộc phản công của Kiev đang rơi vào bế tắc và mối lo ngại ngày càng tăng về khả năng viện trợ lâu dài của phương Tây dành cho Kiev, cuộc họp này có thể là thước đo đánh giá sự hỗ trợ đó sẽ như thế nào trong những tháng và năm tới.
Phái đoàn Ukraine do Chánh Văn phòng Tổng thống Andriy Yermak, Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov và Bộ trưởng Công nghiệp Chiến lược dẫn đầu. Sau cuộc họp với các nghị sĩ Mỹ hôm 5/12, các nhà lãnh đạo sẽ có buổi thảo luận với người đồng cấp Nhà Trắng, Lầu Năm Góc, Bộ Thương mại, Bộ Ngoại giao, các thành viên chủ chốt của NATO, cũng như giám đốc điều hành từ các công ty quốc phòng lớn nhất.
Ban đầu, các cuộc thảo luận này được coi là sợi dây kết nối giúp Ukraine tạo dựng các mối liên hệ và cam kết mới với ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ, củng cố khả năng của Kiev trong việc chế tạo vũ khí. Song các cuộc họp này càng có tầm quan trọng sâu sắc trong bối cảnh Chính quyền Tổng thống Joe Biden đang gây áp lực để Quốc hội thông qua gói viện trợ trị giá 60 tỷ USD cho Kiev, khi có nhiều câu hỏi xoay quanh các bước tiếp theo trong cuộc xung đột.
Những tên tuổi lớn điều hành cuộc họp cũng phản ánh tham vọng của Kiev. Khoảng 350 đại diện chính phủ, ngành công nghiệp Mỹ, Ukraine và châu Âu sẽ tham dự các phiên họp kín. Ngoài ra, các cuộc họp cũng có sự góp mặt của các giám đốc vũ khí trên khắp 50 quốc gia từng cung cấp vũ khí cho Ukraine. Họ sẽ gặp Giám đốc phụ trách mua sắm vũ khí của Lầu Năm Góc, William LaPlante.
Ngày đầu của cuộc họp sẽ thảo luận về tình hình hợp tác công nghiệp quốc phòng Mỹ - Ukraine do Cố vấn An ninh Quốc gia Jake Sullivan, Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin, Bộ trưởng Thương mại Gina Raimondo và các quan chức cấp cao Ukraine chủ trì. Ngày thứ hai sẽ tập trung vào mạng lưới hợp tác giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp.
Phát biểu tại Kiev vào tháng trước, ông Yermak nói rằng chuyến thăm Washington là vô cùng quan trọng đối với ngành công nghiệp quốc phòng của Ukraine. Sự kiện này sẽ có đại diện của hàng chục doanh nghiệp trong nước, doanh nghiệp nhà nước và tư nhân Ukraine tham gia.
Giới chuyên gia nhận định mục tiêu của Chính phủ Ukraine là chuyển từ phụ thuộc vào các đối tác nước ngoài sang xây dựng lại ngành công nghiệp quốc phòng trong nước, cuối cùng trở thành nhà xuất khẩu máy bay không người lái và các thiết bị khác. Đây cũng chính là mục tiêu mà các kỹ sư Ukraine đã tập trung xây dựng kể từ sau chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga.
Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh lực lượng Ukraine đang phải trải qua mùa đông khốc liệt thứ hai trong các cuộc giao tranh với quân đội Nga.
Tuy nhiên, khác với mùa đông năm ngoái, khi giới chuyên gia đánh giá rất cao các cuộc phản công của Ukraine, tháng 12 này, viễn cảnh thành công của Ukraine có phần ảm đạm hơn. Sau nhiều tháng chiến đấu ở tiền tuyến kéo dài hàng trăm km, cuộc chiến này đã biến thành một trận pháo binh trên hàng mét bùn lầy.
Để phá vỡ thế bế tắc trong khi vẫn đảm bảo an toàn cho các cơ sở hạ tầng quan trọng của Ukraine khỏi các cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo và máy bay không người lái của Nga, thiết bị phòng không trở thành thứ hàng đầu trong danh sách các thiết bị mà Ukraine đề nghị được các đồng minh viện trợ trong những tháng mùa đông, dẫn đầu là các radar tầm ngắn.
Cụ thể, theo nguồn tin thân cận với các cuộc thảo luận Mỹ - Ukraine, Kiev đang tìm kiếm các radar tầm ngắn Sentinel để theo dõi tên lửa đạn đạo, máy bay không người lái, máy bay cánh cố định và có cánh quay.
Kiev cũng đang tìm kiếm loại đạn 155 mm, 152 mm và tên lửa phòng không Grad 120 mm. Thêm vào đó, lực lượng này muốn sở hữu các radar phản pháo nhỏ hơn mà các đơn vị tiền tuyến có thể sử dụng để xác định nguồn gốc hỏa lực súng cối và tên lửa tầm ngắn của Nga.
Nghị sĩ Ukraine Yehor Cherniev, Phó chủ tịch Ủy ban An ninh, Quốc phòng và Tình báo Ukraine, cho biết bên lề Diễn đàn An ninh Quốc tế Halifax hồi tháng trước: “Chúng tôi biết rằng Nga sẽ sử dụng tên lửa nhắm vào Ukraine trong vào mùa đông này, nhưng họ chỉ chờ thời tiết lạnh giá để nhắm vào các cơ sở khí đốt và điện của chúng tôi”.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy (giữa) thăm thành phố tiền tuyến Kupiansk, thuộc vùng Kharkiv, Ukraine, ngày 30/11. Ảnh: AP
Ông Cherniev nhấn mạnh một trong những mục đích của các nhà lãnh đạo khi đến Washington không phải “muốn đánh cá, mà là muốn có công cụ để bắt cá”.
Theo vị quan chức này, hai nhà thầu quốc phòng châu Âu đã cam kết làm việc tại Ukraine, song không có nhà sản xuất Mỹ nào. Rheinmetall, nhà sản xuất vũ khí Đức, cho biết họ sẽ hợp tác với công ty vũ khí nhà nước Ukraine Ukroboronprom, để chế tạo xe tăng và xe bọc thép. Đồng thời, nhà sản xuất BAE có trụ sở tại Anh cũng tuyên bố sẽ mở văn phòng tại Kiev và có thể bắt đầu sản xuất súng 105 mm ở Ukraine.
Giới chuyên gia nhận định cách tiếp cận này hoàn toàn khác so với tháng 12 năm ngoái, khi xe tăng Abrams, máy bay chiến đấu F-16 và tên lửa tầm xa của Mỹ và Anh đứng đầu danh sách yêu cầu của Kiev. Vào thời điểm đó, Ukraine vừa bước ra khởi cuộc phản công mùa thu với những bước tiến đáng kể ở mặt trận phía đông và phía nam. Ukraine nói rằng với năng lực tái trang bị và tiếp thêm quân trong mùa đông, họ sẽ lặp lại thành công vào mùa xuân.
Song điều đó đã không xảy ra bất chấp mùa hè giao tranh khốc liệt. Các dàn xe bọc thép mới và tên lửa tầm xa do phương Tây viện trợ dù đã hoạt động tích cực song chưa đủ hiệu quả để đối phó với tuyến phòng thủ kiên cố của Nga.
Trong khi số phận 60 tỷ USD vũ khí cùng các khoản viện trợ khác vẫn đang bị đình trệ tại Quốc hội Mỹ, Kiev đang mong muốn gói viện trợ này sẽ được thông qua trước khi cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ khiến mọi thứ chậm lại và Ukraine có khả năng bị cắt viện trợ.
Khác với các cuộc họp trước đây, khi các nhà lãnh đạo Ukraine công khai đề nghị tài trợ các hệ thống vũ khí lớn, giờ đây Kiev đang sử dụng năng lực để đảm bảo với các đồng minh phương Tây rằng họ sẵn sàng cho một cuộc chiến lâu dài mà họ hy vọng sẽ tách khỏi nền chính trị phương Tây và gắn kết chặt chẽ hơn với ngành công nghiệp quốc phòng toàn cầu.
Một cuộc tấn công gần đây đã minh chứng cho sự thay đổi đó. Ukraine đã huy động nhiều máy bay không người lái nội địa nhắm vào các nhà máy sản xuất điện ở phía đông do Nga kiểm soát. Cuộc tấn công của Ukraine đã đạt được thành công khiêm tốn, cắt nguồn điện ở một số thị trấn. Nhưng thông điệp của cuộc tấn công này mang tính lâu dài hơn: Kiev sẽ tiếp tục nỗ lực trong suốt mùa đông để gây áp lực mới lên các lực lượng Nga và giờ đây họ đã có đủ phương tiện để làm điều đó.
Xe tăng T-62 của Ukraine bị phá huỷ trong chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga. Ảnh: Spuntik
Trong những tháng gần đây, Ukraine đã “rót” hàng triệu USD vào các chương trình máy bay không người lái tầm ngắn và tầm trung. Kiev xác định đây là khoản đầu tư có thể mang lại kết quả nhanh chóng. Trong quá trình này, họ đã mua máy bay không người lái thương mại từ khắp nơi trên thế giới để sử dụng cho các nhiệm vụ một chiều và thả vũ khí nhỏ vào quân đội Nga, tạo ra cuộc chiến không người lái mới trên hàng trăm km ở chiến tuyến.
Tuy nhiên, cuộc chiến nhắm vào mạng lưới điện có thể chỉ mới bắt đầu. Trong nhiều tuần, giới chức Ukraine cho biết các cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga đã diễn ra với tần suất thấp hơn một cách đáng ngờ, làm dấy lên lo ngại rằng Moskva đang tích trữ tên lửa và máy bay không người lái để sử dụng trong các nhiệm vụ lớn hơn, quyết liệt hơn trong mùa đông này.
Chuyên gia Pavel Verkhniatskyi, thành viên của COSA Intelligence Solutions tại Kiev, nhận định: “Nga rất có thể sẽ tiếp tục tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng trong suốt mùa đông. Một mặt, Moskva đã gom khá nhiều tên lửa và máy bay không người lái và điều chỉnh chiến thuật. Mặt khác, lần này Kiev có nhiều lực lượng phòng không hơn và chúng ta cũng đã rút ra được nhiều bài học trong suốt cuộc chiến”.
Tuy nhiên, Ukraine đã phải cầm cự quá lâu, không thể tung đòn quyết định chống các lực lượng Nga và khiến cuộc chiến trở nên kém hiệu quả hơn. Điều này đã khiến giới chức Washington và châu Âu lo ngại liệu hỗ trợ quân sự có thể tiếp tục trong bao lâu khi các ngành công nghiệp quốc phòng đang gặp khó khăn trong vấn đề gia tăng sản xuất.
Ông Cherniev, nhà lập pháp Ukraine, cho biết: “Chúng tôi cảm thấy thiếu nguồn lực bởi các lô hàng viện trợ từ Mỹ ngày càng nhỏ hơn và ít đi. Nhưng cường độ của cuộc chiến này không hề giảm đi chút nào”.