Năm 2013 là một năm đáng chú ý đối với giới quan sát an ninh quốc gia, quốc phòng và chính sách đối ngoại tại châu Á-Thái Bình Dương. Và có lẽ năm 2014 cũng vậy, khi hầu hết các điểm nóng quan trọng đều không thay đổi, mà trong đó Trung Quốc - dưới hình thức này hay hình thức khác - đều có liên quan. Binh sĩ Trung Quốc gác cạnh cây cầu bắc qua sông Yalu, nối thành phố Dandong (Trung Quốc) với thị trấn Sinuiju của CHDCND Triều Tiên. Ảnh: AFP/ TTXVN |
Dưới đây là 4 điểm nóng trong khu vực đặc biệt cần chú ý trong năm 2014, theo nhận định của nhà bình luận Harry Kazianis trên trang mạng "The Diplomat".
Một là, CHDCND Triều Tiên gần như chắc chắn sẽ làm gia tăng căng thẳng tại khu vực Đông Bắc Á trong năm 2014. Một vụ thử hạt nhân hoặc tên lửa cho đến các hành động gây hấn khác đều có thể dẫn đến một cuộc khủng hoảng khu vực (giống như sự cố tàu Cheonan của Hàn Quốc, hoặc thậm chí tồi tệ hơn), hay sự sụp đổ chế độ. Cho đến nay, Triều Tiên luôn có khả năng đẩy cả Đông Bắc Á và khu vực vào tình trạng hỗn loạn, trong khi hi vọng để giải quyết vấn đề này gần như không có.
Hai là, căng thẳng Mỹ-Trung tiếp tục gia tăng. Sự trỗi dậy của Trung Quốc vẫn là vấn đề gây chia rẽ trong cộng đồng quốc tế. Năm 2014, sự trỗi dậy của Trung Quốc sẽ có những ngã rẽ mới, cạnh tranh với Mỹ - ngày càng tăng trong những năm vừa qua - sẽ mạnh mẽ hơn. Sẽ có nhiều sự cố trên biển hơn, giống như vụ suýt va chạm của tàu USS Cowpens, tranh chấp thương mại và các khối thương mại mới (có thể là Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương - TPP), hay những cáo buộc do thám lẫn nhau từ cả hai bên.
Chính vì vậy, không khó để đoán định rằng năm 2014 không phải là một năm dễ dàng cho quan hệ Mỹ-Trung. Bất chấp việc Trung Quốc đang nói về việc thiết lập một kiểu quan hệ cường quốc mới và tìm kiếm quan hệ đôi bên cùng có lợi, trong khi Tổng thống Mỹ Barack Obama cũng mong muốn thúc đẩy quan hệ hòa bình, song căng thẳng dường như là khó tránh. Do vậy, quan hệ giữa hai bên trong năm 2014 dự kiến sẽ "gay cấn" hơn, cạnh tranh hơn với nhiều tuyên bố thẳng thừng từ cả hai phía, với những nội dung không mấy dễ chịu và mang tính đối đầu hơn.
Ba là kịch tính ở Biển Đông. Dường như căng thẳng tại khu vực này không bao giờ kết thúc. Vấn đề tranh chấp biển đảo và nguồn tài nguyên lớn tại đây tiếp tục là một vấn đề trong năm 2014. Bắc Kinh nhiều khả năng sẽ duy trì các hành động kiên quyết nhằm khẳng định tuyên bố chủ quyền của mình thông qua cái mà nhà bình luận James Holmes gọi là “chính sách ngoại giao cây gậy nhỏ”.
Tuy nhiên, "cây gậy" của Bắc Kinh trong năm 2014 có thể sẽ lớn hơn. Với việc Trung Quốc gần đây triển khai tàu sân bay mới tới vùng biển này sau khi tuyên bố cái gọi là Vùng Nhận dạng Phòng không (ADIZ) ở Biển Hoa Đông, rất có thể Trung Quốc sẽ tiếp tục duy trì áp lực ở những khu vực trên Biển Đông.
Bốn là kịch tính ở Biển Hoa Đông. Không phải cuộc nội chiến ở Syria, chương trình hạt nhân của Iran hay sự rút quân của Mỹ khỏi Afghanistan mà chính Biển Hoa Đông mới là điểm nóng quan trọng nhất, nơi căng thẳng giữa Trung Quốc và Nhật Bản liên quan đến quần đảo Senkaku/Điếu Ngư vẫn tiếp diễn.
Khi nền kinh tế lớn thứ hai và thứ ba thế giới vướng vào vòng xoáy căng thẳng có thể kéo theo cả Mỹ. Chắc chắn nguy cơ và tác động từ vấn đề này là vô cùng lớn. Trong khi Trung Quốc tiếp tục tuần tra khu vực này bằng cả tàu chiến và máy bay cũng như tuyên bố thiết lập ADIZ tại đây thì Nhật Bản lại tìm cách củng cố lực lượng vũ trang với việc tập trung bảo vệ khu vực tranh chấp, mối đe dọa đến hòa bình ổn định và khu vực dường như đã định hình. Liệu các máy bay và tàu chiến của hai bên có tiến lại gần nhau đến mức có thể dẫn tới sự cố? Khi nào sự cố đó xảy ra? Rất có thể trong năm 2014, người ta sẽ thấy được câu trả lời.
Kim Yến