Phiên tòa xét xử vụ án chất độc da cam đã khai mạc ngày 16/4 tại Tòa Đại hình thành phố Evry, ngoại ô Paris. Đây là phiên tòa do bà Trần Tố Nga, một Việt kiều tại Pháp đứng đơn kiện các công ty hóa chất của Mỹ đã cung cấp chất độc hóa học cho quân đội Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam, gây hậu quả nghiêm trọng cho hàng triệu người Việt Nam, trong đó có bà và các con bà.
Bà Trần Tố Nga trong một buổi nói chuyện tại Paris về các di chứng của chất độc da cam đối với con người và môi trường Việt Nam, đặc biệt là các căn bệnh bà đang mang trong mình. |
Tháng 5/2014, bà Trần Thị Tố Nga đã cùng Văn phòng Luật sư William Bourdon Forestier ở Paris (Pháp) đứng ra làm nguyên đơn kiện 26 công ty hóa chất của Mỹ trong đó có các công ty như Monsanto Company, Occidental Electrochemical Corporation, Dow Chemical Company... Ngày 14/5/2014, đơn kiện của bà cùng hồ sơ liên quan đã được gửi lên Tòa Đại hình ở thành phố Evry và đã được tòa chấp thuận.
Bà Trần Tố Nga sinh năm 1942, tốt nghiệp trường Đại học Tổng hợp Hà Nội và trở thành phóng viên chiến trường của Thông tấn xã Giải phóng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Năm 1966, bà sống tại Củ Chi, một trong những vùng bị rải chất độc da cam nặng nhất ở miền Nam Việt Nam. 1967-1968 là các năm cao điểm của các vụ rải chất da cam, bà Nga sống dưới những trận mưa hóa chất trong cả tháng trời ở Bình Long, sau đó bà theo dõi và đưa tin chiến sự tại là phần cực nam của đường mòn Hồ Chí Minh, là khu vực thường xuyên bị rải chất độc da cam. Trong các năm 1969-1970, bà Nga sống liên tục trên tuyến đường Hồ Chí Minh.
Trong ba người con của bà, người con gái thứ nhất đã chết khi 17 tháng tuổi vì dị tật tim (bệnh Tétralogie de Falot), người con gái thứ hai mắc chứng bệnh Alpha Thalassémie-một bệnh về máu, người con gái thứ ba mang nhiều căn bệnh về da. Bản thân bà mắc tiểu đường tuýp 2, khắp các mạch máu trong cơ thể bà, tại phổi và tim đều có các hạt nhỏ, nhiều hạt đã bị canxi hóa.
Hội "Việt Nam-những đứa trẻ Dioxin" bán sách báo và đồ lưu niệm do các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam tự làm nhằm quyên góp tiền án phí giúp bà Trần Tố Nga. |
Trong giai đoạn chuẩn bị cho vụ kiện, bà Trần Tố Nga đã tiến hành xét nghiệm máu tại một phòng thí nghiệm ở Đức để xác định hàm lượng độc tố dioxin trong cơ thể của bà. Theo bà, đây là cơ sở khoa học chứng minh bà đúng là nạn nhân chất độc da cam và là điều kiện tiên quyết để tiến hành vụ kiện.
Trao đổi với phóng viên TTXVN, bà cho biết khi nhận được kết quả xét nghiệm, nhìn thấy các con số in đậm nồng độ dioxin trong cơ thể mình, bà rất mừng và đã khóc. "Bất kỳ ai khi biết mình mang trong người các độc tố da cam đều lo lắng, nhưng tôi thì mừng rỡ, vì từ nay mình đã có đủ chứng cứ để tiến hành cuộc chiến đòi công lý cho 4 triệu nạn nhân vẫn đang hàng ngày phải đối mặt với nỗi đau da cam mặc dù chiến tranh đã kết thúc được 4 thập kỷ. Vụ kiện sẽ là cống hiến cuối cùng của đời tôi cho đất nước, cho các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam", bà nói.
Cho đến ngày khai mạc phiên tòa, 12 trên tổng số 26 công ty hóa chất Mỹ bị kiện đã thuê luật sư để bào chữa cho các công ty này. Theo Văn phòng Luật sư William Bourdon, trong ngày xét xử đầu tiên, các thẩm phán của Tòa Đại hình Evry sẽ làm việc với 24 luật sư của bên bị (trung bình 2 luật sư bào chữa cho một công ty). Người đứng đơn kiện là bà Trần Tố Nga và các luật sư bào chữa cho bà không được mời đến tòa. Cần phải chờ đợi khoảng 1 năm mới có thể diễn ra phiên tranh tụng đầu tiên. Trong khoảng thời gian đó, bà Trần Tố Nga sẽ phải tiến hành lại các xét nghiệm máu theo yêu cầu của tòa án.
Ông André Bouny, Chủ tịch Ủy ban quốc tế ủng hộ các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam, tác giả cuốn sách "Chất độc da cam-Sự hủy diệt đối với Việt Nam" ký tặng và bán sách lấy tiền quyên góp ủng hộ vụ án của bà Trần Tố Nga. |
Theo báo chí Pháp, William Bourdon là một luật sư giàu kinh nghiệm, nổi tiếng tại Pháp trong các vụ kiện bảo vệ quyền con người. Ông đã tham gia xét xử nhiều vụ án quốc tế quan trọng đòi công lý cho các nạn nhân không được luật pháp bảo vệ. Ông là người thích hợp nhất cho vụ kiện này, ông cũng đã nhận lời bào chữa miễn phí cho bà Trần Tố Nga trong vụ kiện này.
Văn phòng của luật sư William Bourdon và bà Trần Tố Nga đã có gần 5 năm để chuẩn bị các chứng cứ pháp lý và khoa học, mặc dù vậy, theo dự kiến, đây sẽ là một vụ kiện khó khăn, kéo dài và rất tốn kém. Trước tiên là yêu cầu dịch hàng nghìn trang văn bản, tài liệu bao gồm các luận cứ bảo vệ quan điểm các bên từ tiếng Pháp sang tiếng Anh và từ tiếng Anh sang tiếng Pháp. Bên cạnh đó, sự khác nhau giữa luật pháp của Pháp và Mỹ cũng tạo ra nhiều khó khăn, rào cản cho luật sư bảo vệ bà Trần Tố Nga.
Tại Pháp cũng như ở trong nước, các cuộc tập hợp lực lượng nhằm lên tiếng ủng hộ các nạn nhân chất độc da cam và ủng hộ bà Trần Tố Nga đang diễn ra với nhiều buổi nói chuyện, chiếu phim về tác hại của chất độc da cam đối với con người và môi trường Việt Nam. Vụ kiện mang tính pháp lý này nhất định sẽ tạo tiếng vang trong công luận, gây áp lực lên các chính phủ Pháp và Mỹ, đồng thời mở đường cho công cuộc tìm kiếm công lý cho các nạn nhân chất độc da cam.
Bích Hà (P/v TTXVN tại Pháp)