Đó là bà Ngô Thị Pho (ảnh), nghệ nhân dệt Khmer ở xã Hàm Tân, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh.
Sinh ra và lớn lên tại phum sóc Bến Bạ, năm 16 tuổi, cô gái Ngô Thị Pho đã được mẹ truyền dạy cho nghề dệt chiếu của gia đình. Siêng năng và khéo tay, năm 17 tuổi, Ngô Thị Pho đã nổi tiếng là thợ dệt giỏi nhất làng nghề dệt chiếu Cà Hom - Bến Bạ.
Ở thập niên 90, làng nghề dệt chiếu Cà Hom - Bến Bạ có thể nói gần như đi đến bên bờ vực mai một.
“Tôi được nuôi bằng nghề dệt chiếu của mẹ, nên dù có khó khăn đến mấy cũng phải gìn giữ nghề truyền thống này, để còn truyền dạy lại cho con cháu mình”, bà Pho tâm sự. Với suy nghĩ đó, bà Pho đã tự thiết kế hoa văn, phối màu, rồi dệt thử sản phẩm chiếu hoa hai mặt. Không dưới 20 lần thất bại, nhưng cuối cùng bà đã thành công.
Năm 2000, chiếu hoa hai mặt của bà Pho được chào bán ở chợ đã chinh phục được ngay người tiêu dùng. Ngày càng có nhiều người tìm đến đặt hàng bà dệt những chiếc chiếu hoa... Độc đáo nhất là bà đã thiết kế, phối màu dệt chiếc chiếu hai mặt, có hình những ngôi chùa Tháp Vàng của Campuchia, được rất nhiều bà con Khmer ở Nam Bộ và Campuchia ưa chuộng.
Tiếng lành đồn xa, năm 2001, với mong muốn xây dựng lại làng nghề và giúp nhiều hộ đồng bào Khmer nghèo có việc làm, UBND xã Hàm Tân đã xây dựng dự án hỗ trợ kinh phí đóng khung dệt cho 40 hộ nghèo và nhờ bà Pho truyền nghề dệt chiếu hoa hai mặt. Bà nhận lời không một chút đắn đo và tận tâm, tận sức truyền dạy những bí quyết của mình. Làng nghề dệt chiếu Cà Hom - Bến Bạ từ đây dần được vực dậy. Cho đến nay đã có hơn 200 hộ sống được bằng nghề dệt chiếu và có trên 600 lao động làm việc gián tiếp ở các khâu: Trồng lát, sơ chế nguyên liệu, pha màu… Mỗi năm làng chiếu Cà Hom - Bến Bạ cung cấp ra thị trường trên 150.000 đôi chiếu các loại, trong đó có khoảng 50.000 đôi chiếu hoa. Bình quân mỗi ngày một khung dệt 2 người dệt được 2 đôi chiếu hoa (khổ 2m x 1,6m), với giá bán từ 150.000 -160.000 đồng/đôi chiếu, trừ chi phí còn lãi khoảng 70.000 - 90.000 đồng.
Ở tuổi 86, bà Pho vẫn còn rất minh mẫn. Tuy không còn đủ sức để ngồi bên khung dệt, nhưng ngày ngày bà vẫn luôn theo dõi sản phẩm chiếu hoa mà thế hệ con, cháu ở làng nghề làm ra, để động viên, góp ý.
Bài và ảnh: Phúc Sơn