“NÚT THẮT” TRÌNH ĐỘ NGUỒN NHÂN LỰC
Trong tiến trình xây dựng hợp tác xã (HTX) kiểu mới, đầu tư nguồn nhân lực có trình độ quản trị cho HTX đóng vai trò hết sức quan trọng. Đây cũng là một trong các “rào cản” lớn nhất trong quá trình xây dựng mô hình kinh tế hợp tác theo phương thức mới ở vùng ĐBSCL.
Khao khát người tài
Qua quá trình tìm hiểu về hoạt động của HTX kiểu mới ở một số tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long, chúng tôi nhận thấy một trong những “nút thắt” lớn hiện nay cần tháo gỡ chính là trình độ quản lý, chuyên môn của HTX rất thấp. Đa số cán bộ quản lý HTX xuất thân từ nông dân nên trình độ học vấn, chuyên môn... còn hạn chế. Hiện nay, “vốn quý” của những vị cán bộ HTX chính là tâm huyết, nhiệt tình và kinh nghiệm thực tiễn nhưng lại thiếu năng động, nhạy bén trong sản xuất kinh doanh. Bên cạnh đó, họ còn thiếu tầm nhìn, chiến lược để định hướng sản xuất kinh doanh lâu dài, việc tìm hiểu nắm bắt nhu cầu thị trường ít được quan tâm.
Ông Nguyễn Văn Trãi, Giám đốc HTX nông nghiệp Tân Cường (phải) mong muốn thu hút được người có trình độ, chuyên môn để quản lý HTX. |
Ông Nguyễn Văn Trãi, Giám đốc HTX nông nghiệp Tân Cường, chia sẻ: “Ngoài việc thiếu vốn thì cái khó nhất xuyên suốt từ ngày thành lập HTX cho đến nay chính là trình độ nguồn nhân lực quản lý. Bản thân tôi xuất thân từ nông dân, trình độ chuyên môn không có, đặc biệt là chưa nắm về nghiệp vụ quản trị, luật HTX và công tác dân vận. Thời gian qua, các cán bộ trẻ ở HTX cũng được các ngành chức năng tỉnh, huyện hỗ trợ những lớp đào tạo nghiệp vụ nhưng cũng chưa đáp ứng được yêu cầu. Còn kêu gọi người tài, có trình độ học vấn về HTX làm thì vô cùng khó khăn. Mức lương hàng tháng của tôi hiện nay HTX trả khoảng 6 triệu đồng, cấp dưới từ khoảng 3 - 4 triệu đồng, so với nông thôn vậy là khá nhưng không đáng là bao so với nhiều nơi khác”.
Hàng năm HTX nông nghiệp Tân Cường đều trích lại 35% lợi nhuận thu được để đưa vào các quỹ của HTX như: quỹ xã hội, khen thưởng và đào tạo chiếm 10%, 25% còn lại là quỹ phát triển sản xuất. Nguyện vọng của ông Trãi là sẽ dùng nguồn tích lũy 10% nói trên để đưa lực lượng cán bộ trẻ đi học, sau đó sẽ trở về phục vụ cho HTX. “Năm nay tôi cũng đã hơn 60 tuổi, tôi định xin về Ban Kiểm soát để nhường lớp trẻ có trình độ lên quản lý. Nhìn HTX ngày hôm nay tôi đã vui lắm rồi, mong ước của tôi là thấy HTX được lớp trẻ có tài, có trình độ dẫn dắt”, ông Trãi tâm sự.
Một giải pháp trước mắt để tìm kiếm người có năng lực, trình độ mà HTX nông nghiệp Tân Cường đang nhắm tới là thành lập doanh nghiệp với hai thành viên góp vốn gồm: HTX chiếm tỷ lệ vốn 51% và còn lại là 49% vốn góp từ cá nhân, tổ chức bên ngoài. Đó vừa là một giải pháp để tháo gỡ những khó khăn về vốn đầu tư các dịch vụ nông nghiệp; đồng thời cũng là cách để thu hút nguồn “chất xám” nhanh nhất có thể để phục vụ cho HTX. Ông Trãi hi vọng rằng, những cá nhân, tổ chức khi rót vốn vào, họ sẽ có trách nhiệm với đồng vốn của mình bỏ ra và sẽ đóng góp công sức, trí tuệ cho HTX.
Nan giải đào tạo
Theo thông tin của Sở NN&PTNT tỉnh Đồng Tháp, trong 179 HTX nông nghiệp đang hoạt động, chỉ 6,1% ban giám đốc HTX có trình độ cao đẳng, đại học; trình độ sơ cấp, trung cấp là 16,5%; còn lại hơn 70% không được qua đào tạo. Chính vì vậy, công tác quản lý tài chính, hạch toán kế toán của HTX gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều ban quản trị HTX nhận thức chưa rõ về những nghiệp vụ tài chính nên chưa chú trọng việc ghi chép sổ sách, chứng từ chưa đúng quy định, dẫn đến nhiều bất cập trong việc thực hiện các chính sách thuế; quyết định các phương án kinh doanh còn nặng cảm tính, theo phong trào, không tạo được “niềm tin” của ngân hàng dẫn đến việc khó tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi.
“Thời gian qua, mặc dù chúng tôi mở nhiều lớp đào tạo về bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý, kỹ năng điều hành, kiểm soát, kế toán HTX... nhưng là lớp đào tạo ngắn hạn nên đạt hiệu quả không cao. Do vậy, thời gian tới chúng tôi sẽ tổ chức đào tạo chính quy dài hạn với đầy đủ các các nội dung liên quan đến HTX”, ông Nguyễn Văn Công, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Đồng Tháp, nhìn nhận.
Có thể nói, đây là một cách làm linh hoạt của ngành nông nghiệp tỉnh Đồng Tháp trong việc nâng cao trình độ quản lý, chuyên môn của cán bộ HTX. Bởi ngay trong chính sách đào tạo nguồn nhân lực theo Nghị định 193, nhà nước sẽ hỗ trợ kinh phí đào tạo chính quy, bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ thuật đối với cán bộ quản lý HTX. Nhưng thực tế việc đào tạo sẽ gặp nhiều khó khăn khi nhiều cán bộ HTX trình độ thấp, xuất thân từ nông dân, bố trí đi học chính quy dài ngày là rất khó khả thi. Bên cạnh đó, việc đào tạo dài hạn sẽ giới hạn đối tượng tham gia, còn nếu tổ chức đại trà cho mọi đối tượng không phân biệt trình độ sẽ không phát huy hiệu quả và lãng phí nguồn kinh phí.
“Đối tượng được cử tuyển tham gia lớp đào tạo cán bộ cho HTX sẽ buộc phải đi kèm tiêu chí có trình độ cao đẳng, đại học trở lên thì mới nâng cao mặt bằng trình độ chuyên môn nhân lực cho HTX. Theo đó, sẽ có hai đối tượng tham gia, một là do HTX cử tuyển và hai là cán bộ của Sở NN&PTNT tỉnh.
Đối với người của HTX cử đi, với cơ chế hiện tại thì nhà nước không trả lương cho đối tượng đang làm việc ở HTX. Nhưng chúng tôi đang đề xuất Hội đồng nhân dân tỉnh cho phép trả lương cho đối tượng được cử tuyển đi học này từ 3 - 5 năm đầu theo khung lương nhà nước. Như vậy, coi như Nhà nước điều ông này về làm ở HTX và HTX chỉ việc sử dụng thôi, không phải lo gì hết. Hết thời hạn 3 - 5 năm, HTX thấy ông này làm việc hiệu quả sẽ ký hợp đồng. Còn trong trường hợp, đối với những HTX không có người cũng không có ai ở gần HTX đó được cử tuyển thì chúng tôi đưa người chúng tôi về từ các trung tâm khuyến nông ở các huyện, thị. Hiện mỗi huyện, thị chúng tôi có 28 cán bộ ở lĩnh vực: thủy sản, bảo vệ thực vật, khuyến nông, thú y. Vậy tùy lĩnh vực HTX mà chúng tôi sẽ cắt cử về giúp HTX và vẫn thuộc biên chế nhà nước. Nhiệm vụ của cán bộ đó chỉ xuống hỗ trợ tư vấn chuyên môn nhưng không được tham gia lãnh đạo HTX”, ông Công nói.