Phó Thủ tướng Malaysia Ahmad Zahid phát biểu tại Hội nghị Đối thoại Cyberjaya. Ảnh: Viên Luyến/PV TTXVN tại Malaysia
Tại Hội nghị đối thoại cấp cao Cyberjaya 2025 diễn ra ở Kuala Lumpur ngày 3/12, các diễn giả đã thảo luận về khả năng cạnh tranh bền vững của ASEAN và bày tỏ sự ấn tượng về tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, không chỉ về khả năng cạnh tranh thu hút đầu tư mà còn về năng lực đổi mới.
Phát biểu tại sự kiện, Tổng Thư ký ASEAN, Tiến sĩ Kao Kim Hourn cho biết khu vực ASEAN đã đạt được những tiến bộ đáng kể về Chỉ số Đổi mới Toàn cầu (GII). Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO) đã xếp 6 quốc gia thành viên ASEAN nằm trong số 60 nhà đổi mới hàng đầu thế giới. Ông lưu ý rằng Việt Nam và Indonesia đang "vượt qua mong đợi" trong xếp hạng GII của WIPO. Theo đó, cộng đồng ASEAN đã thu hút khoảng 230 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào năm 2024, với Singapore, Indonesia và Việt Nam đang dẫn đầu.
Chia sẻ với phóng viên TTXVN tại hội nghị, Cố vấn cấp cao Trung tâm nghiên cứu Thái Bình Dương, ông Ei Sun OH, nhận định Việt Nam hiện được coi là quốc gia nổi bật nhất ở Đông Nam Á, thu hút nhiều đầu tư nước ngoài và có tốc độ tăng trưởng kinh tế rất cao. Trong khi Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành cơ quan tư vấn công nghệ cho chính phủ Malaysia - MIGHT, ông Rushdi Abdul Rahim, khẳng định Việt Nam là một trong những quốc gia hàng đầu ASEAN trong lĩnh vực công nghệ cao, bên cạnh Malaysia và Singapore.
Tuy nhiên, giới chuyên gia nhấn mạnh ASEAN cần đảm bảo chất lượng đầu tư. Chuyên gia OH nêu rõ ưu tiên hàng đầu là đảm bảo các khoản đầu tư vào Việt Nam phải có chất lượng và công nghệ cao nhằm tạo ra việc làm mới và mang lại thu nhập cao cho người dân. Ông cho biết Việt Nam, cùng với Malaysia, đang nỗ lực đưa mình trở thành "một phần của chuỗi cung ứng điện tử toàn cầu". Ông cũng gợi ý những bài học kinh nghiệm từ quá trình phát triển ngành công nghiệp điện tử của Malaysia sẽ "rất hữu ích cho Việt Nam".
Hội nghị - được tổ chức nhằm đưa ra các ý tưởng và dự đoán những thách thức mà ASEAN sẽ phải đối mặt trong 10-15 năm tới - đã tập hợp các nhà lãnh đạo chính phủ, ngành công nghiệp và học thuật từ 9 quốc gia thành viên trong khu vực.
Trong bài phát biểu khai mạc, Phó Thủ tướng Malaysia Ahmad Zahid Hamidi đã nhấn mạnh đổi mới là yếu tố cốt lõi để tăng cường năng lực cạnh tranh, là nền tảng cho khả năng phục hồi kinh tế và là động cơ tăng trưởng khu vực. Trong khi Bộ trưởng Khoa học, Công nghệ và Đổi mới Malaysia, ông Chang Lih Kang phác thảo tầm nhìn nhằm thúc đẩy năng lực cạnh tranh của khu vực, bao gồm khả năng "thiết kế chip, chế tạo vệ tinh, phát minh mô hình Trí tuệ nhân tạo (AI)" và tiên phong các giải pháp năng lượng bền vững. Theo đó, để đạt mục tiêu trở thành nền kinh tế lớn thứ 4 thế giới vào năm 2030, ASEAN phải chuyển từ các quốc gia thích nghi với công nghệ sang "những nhà sáng tạo công nghệ".
Các nhà lãnh đạo và chuyên gia cũng nhất trí rằng việc tăng tốc chuyển đổi kỹ thuật số và áp dụng AI là cần thiết. Chủ tịch công ty công nghệ Dagang NeXchange Berhad, ông Syed Mohamed Tahir, nhấn mạnh việc áp dụng AI cần đi kèm với việc cung cấp "khuôn khổ pháp lý, chính sách và quy định phù hợp".
Về mặt hợp tác khu vực, các chuyên gia chỉ ra rằng khả năng cạnh tranh của ASEAN sẽ không được duy trì nếu các quốc gia làm việc đơn lẻ. Bên cạnh đó, “ngoại giao khoa học” được coi là một điều cần thiết về mặt chiến lược.
Theo ông Syed Mohamed Tahir, ASEAN cần chuyển từ cạnh tranh sang bổ sung cho nhau về kinh tế. Để thúc đẩy sự hợp tác này, ông chỉ ra 3 yếu tố quan trọng, bao gồm nhân lực chất lượng, khả năng lao động tay nghề cao tự do luân chuyển trong khu vực mà “không phải lo lắng về visa”, và đầu tư vào hệ sinh thái đổi mới khu vực, đặc biệt cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) và công ty khởi nghiệp.
Tiến sĩ Kao Kim Hourn kết luận rằng ASEAN cần cùng nhau xây dựng khả năng cạnh tranh bền vững để có thể thực hiện Kế hoạch Hành động về Khoa học, Công nghệ và Đổi mới giai đoạn 2026–2035 và Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045.