Thúc đẩy chính sách phát triển thương mại trong nước

Chiều 28/10, trong khuôn khổ Hội chợ mùa Thu lần thứ nhất - 2025 tại Trung tâm Triển lãm Việt Nam (VEC), Cục Quản lý và Phát triển Thị trường trong nước, Bộ Công Thương phối hợp cùng các đơn vị liên quan tổ chức Diễn đàn “Chính sách phát triển thương mại trong nước”.

Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết, Diễn đàn chính sách phát triển thương mại trong nước năm 2025, thuộc khuôn khổ Hội chợ mùa Thu lần thứ Nhất năm 2025. Đây là một sự kiện ý nghĩa để nhìn lại, đánh giá và định hình những chính sách phát triển thương mại trong nước trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên của sự hội nhập sâu rộng, công nghệ bùng nổ và những thách thức, cơ hội đan xen.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động và những chuyển dịch mạnh mẽ của kỷ nguyên số, thị trường trong nước đã và đang đóng vai trò trụ cột quan trọng, là bệ phóng vững chắc cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam. Nhận thức sâu sắc điều đó, Đảng, Quốc hội và Chính phủ đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho sự phát triển của thị trường nội địa. Thị trường nội địa không chỉ là nền tảng của nền kinh tế mà còn là không gian quan trọng để hiện thực hóa các mục tiêu về phát triển bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.

Theo đại diện Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, kỷ nguyên mới mang đến cho chúng ta những đặc điểm nổi bật như: Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số; Hội nhập quốc tế sâu rộng với các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới mở ra cơ hội xuất khẩu, nhưng đồng thời cũng đặt ra thách thức về cạnh tranh gay gắt từ hàng hóa nhập khẩu; Thay đổi trong hành vi tiêu dùng; Thách thức từ biến đổi khí hậu và phát triển bền vững, yêu cầu về sản xuất xanh, tiêu dùng bền vững, kinh tế tuần hoàn ngày càng trở nên cấp thiết.

Trong bối cảnh đó, thị trường trong nước cần phải chuyển mình mạnh mẽ, không chỉ là nơi tiêu thụ sản phẩm mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy sản xuất, tạo việc làm và đảm bảo an sinh xã hội.
Với tầm nhìn chiến lược và sự cụ thể hóa trong các văn bản đã nêu, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đề xuất một số định hướng chính sách phát triển thương mại trong nước. Cụ thể, phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng thương mại bán lẻ, hạ tầng logistics xanh, đảm bảo hiện đại và đồng bộ, cân bằng giữa các vùng, miền nhằm tăng tính hấp dẫn của môi trường đầu tư kinh doanh, tăng tính liên kết ngành, vùng kinh tế, liên kết khu vực và quốc tế.

Cùng với đó, tăng cường quản lý đối với các giao dịch hàng hóa thông qua sàn thương mại điện tử. Hoàn thiện chính sách pháp luật cho thương mại điện tử, trong đó khẩn trương hoàn thiện, trình Quốc hội dự án Luật Thương mại điện tử (TMĐT) nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về TMĐT, tạo điều kiện cho TMĐT phát triển bền vững, có trật tự, làm động lực cho sự phát triển của nền kinh tế số.  

Xây dựng các nền tảng thương mại điện tử quốc gia kết nối với các sàn giao dịch hiện có... để cung cấp trải nghiệm mua sắm tốt nhất cho khách hàng, trong đó tích hợp các dịch vụ thanh toán, vận hành và dịch vụ logistics, công cụ truy xuất nguồn gốc sản phẩm sử dụng công nghệ blockchain đảm bảo tính minh bạch, chính xác, đồng thời, yêu cầu các nhà bán hàng công khai nguồn gốc sản phẩm và sử dụng mã QR để khách hàng có thể truy xuất thông tin về sản phẩm…

Đặc biệt, cần phát triển thị trường bền vững, đổi mới sáng tạo và hệ sinh thái chuyển đổi số. Thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tạo động lực tăng trưởng mới của ngành Công Thương về khoa học công nghệ, nguồn nhân lực chất lượng cao, chuyển đổi số trong lĩnh vực thương mại nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và năng lực cạnh tranh của ngành, doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, ông Tuấn cho rằng, cần hoàn thiện cơ chế, chính sách, cải thiện môi trường kinh doanh phù hợp với các cam kết quốc tế. Tập trung rà soát, hoàn thiện chính sách về quản lý thị trường bán lẻ, trong đó nghiên cứu sửa đổi, bổ sung, ban hành các quy định quản lý nhà nước trong lĩnh vực bán lẻ đáp ứng yêu cầu quản lý trong tình hình thị trường bán lẻ liên tục biến động và phát triển nhanh hiện nay, nhất là các quy định và điều kiện liên quan đến việc tham gia thị trường bán lẻ, các quy chuẩn, tiêu chuẩn đối với hạ tầng thương mại, trong đó có hạ tầng bán lẻ. Việc sửa đổi các tiêu chuẩn, quy chuẩn cần đảm bảo nguyên tắc kế thừa, đa dạng và mang tính hiện đại, đồng thời hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc gia phải tiệm cận với hệ thống tiêu chuẩn quốc tế và tuân thủ theo các cam kết quốc tế.

Tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý về quản lý hoạt động thương mại điện tử. Tăng cường kiểm soát trực tuyến thông tin và giao dịch thương mại điện tử; tăng cường cơ chế quản lý, giám sát giao dịch thanh toán đối với các hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới…

“Định hướng chính sách phát triển thương mại trong nước trong kỷ nguyên phát triển mới” không phải là một nhiệm vụ của riêng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước hay Bộ Công Thương, mà là một hành trình chung, đòi hỏi sự chung tay, đồng lòng từ trung ương đến địa phương, từ cơ quan quản lý nhà nước đến cộng đồng doanh nghiệp, các Hiệp hội ngành hàng và toàn thể người dân. Chúng ta tin tưởng rằng, với sự nỗ lực không ngừng nghỉ, sự đổi mới sáng tạo và tinh thần hợp tác chặt chẽ, thị trường trong nước của Việt Nam sẽ ngày càng phát triển mạnh mẽ, hiện đại, bền vững, đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”, ông Tuấn tin tưởng.

Đại diện cho doanh nghiệp, bà Trần Thị Phương Lan, Phó chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam  cho biết, trong những năm gần đây hạ tầng thương mại hiện đại phát triển mạnh mẽ trên địa bàn cả nước hiện nay có khoảng 1270 siêu thị, 270 trung tâm thương mại, gần 250.000 cửa hàng tiện lợi (WinCommerce, Coopmart…), 7525 cửa hàng kinh doanh của các doanh nghiệp FDI (MM Mega Market của Công ty TNHH MM Mega Market Việt Nam; Aeon của Công ty TNHH Aeon Việt Nam; Lotte Mart của Công ty TNHH Trung tâm thương mại Lotte Việt Nam; Go Market, Tops Market thuộc Central Group Vietnam (Công ty TNHH MTV TM hàng gia dụng tổng hợp...), chưa kể đến các sàn TMĐT, các chuỗi kinh doanh…; tỷ trọng bán lẻ ở kênh phân phối hiện đại chiếm tỷ trọng trên 40%, kênh truyền thống chiếm gần 60%; Tỷ trọng bán lẻ trên kênh phân phối hiện đại đang tăng dần trong những năm gần đây. Điều đó khẳng định việc hỗ trợ, định hướng cho các sản phẩm hàng Việt Nam chiếm lĩnh trong kênh bán lẻ hiện là một xu thế tất yếu mang lợi ích cho toàn xã hội. 

“Theo các chuyên gia kinh tế, thị trường  bán lẻ Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn phát triển và có sự bứt phá sau đại dịch. Giai đoạn 2025 - 2030 thị trường sẽ kỳ vọng  đạt mức tăng trưởng mạnh hơn, đủ sức cạnh tranh với các quốc gia hàng hàng đầu khu vực”, bà Phương Lan nhận định.

Tuy vậy, Bà Lan cho biết, dù bức tranh trong thị trường đang có nhiều điểm sáng sang thực tế không hề dễ dàng đối với các doanh nghiệp, doanh nghiệp đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Từ đó, yêu cầu thị trường bán lẻ Việt Nam cần đổi mới cho năm 2026 và các năm tiếp theo. Các doanh nghiệp cần chuyển đổi số toàn diện từ cửa hàng tới nền tảng; Phát triển hạ tầng thương mại, nâng cấp logistics tốc độ lạnh, vùng sâu vùng xa; Mô hình cửa hàng trải nghiệm (phygital) và tối ưu diện tích; Hỗ trợ SMEs và sản phẩm nội địa lên nền tảng số; Thanh toán và fintech: seamless, an toàn, đa kênh; Ứng dụng AI, phân tích dữ liệu từ nhu cầu tới chuỗi cung ứng; Số hóa quản lý hàng hóa và chuẩn hoá dữ liệu sản phẩm…

Bà Lan kiến nghị cần hoàn thiện chính sách, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và cải cách thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về phát triển thương mại trong nước, đảm bảo cạnh tranh bình đẳng và phát triển bền vững. Có chính sách cụ thể cho các doanh nghiệp phát triển hạ tầng thương mại ở vùng sâu, vùng xa, miền núi, hải đảo...

Cùng với đó, phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng bán lẻ; thu hút đầu tư FDI phát triển hệ tống phân phối bán lẻ hiện đại, nhất là hạ tầng công nghệ thông tin cho hoạt động thương mại điện tử; khuyến khích đầu tư phát triển dịch vụ logistics, vận chuyển và bảo quản, dịch vụ thanh toán. Nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam; đa dạng hóa các chủ thể kinh tế và loại hình doanh nghiệp tham gia phát triển thị trường bán lẻ về chính sách hỗ trợ về tài chính, phát triển nguồn nhân lực…

Ở góc độ địa phương, ông Bùi Thế Hiệp, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội cho biết, Hà Nội có hệ thống hạ tầng thương mại phục vụ đầy đủ nhu cầu mua sắm, tiêu dùng sản phẩm thiết yếu, đặc sản của nhân dân, không xảy ra trường hợp thiếu hàng trong mọi trường hợp. Đồng thời, TP Hà Nội luôn ưu tiên dành nguồn lực, tháo gỡ khó khăn cho phát triển mạng lưới hạ tầng thương mại rộng khắp trên địa bàn Thủ đô.

Bên cạnh đó, các chương trình phát triển, thúc đẩy thương mại, kích cầu tiêu dùng trên TP Hà Nội đã và đang được triển khai liên tục thời gian qua, đa dạng nội dung và hình thức phù hợp với các doanh nghiệp, đơn vị như: Hội chợ hàng Việt Nam được người tiêu dùng yêu thích; Hội chợ đặc sản vùng miền; Tuần hàng trái cây, nông sản; Ngày hội Khuyến mại trong các tháng, sự kiện Hà Nội đêm không ngủ,... đã góp phần quảng bá thương hiệu, sản phẩm hàng hóa của Hà Nội và các tỉnh, thành phố; giúp các hệ thống phân phối lớn của Hà Nội gặp gỡ, nghiên cứu nhu cầu tiêu dùng, kết nối trực tiếp nguồn hàng hóa chất lượng, giá cả phù hợp phục vụ nhu cầu tiêu dùng, được các doanh nghiệp và người tiêu dùng đánh giá cao và mong muốn Hà Nội thường xuyên triển khai các hoạt động trên địa bàn Thủ đô.

Để tiếp tục thực hiện hiệu quả, đổi mới sáng tạo các nhiệm vụ được giao về các chương trình phát triển thương mại, kích cầu tiêu dùng trên thành phố Hà Nội. Sở Công Thương tiếp tục triển tham mưu xây dựng và triển khai hiệu quả các nội dung chương trình, kế hoạch theo Chương trình công tác của UBND Thành phố về kích cầu tiêu dùng, tăng tổng mức bán lẻ; đảm bảo cân đối cung - cầu và hoạt động liên kết, kết nối; An toàn thực phẩm; phát triển thương mại điện tử và dịch vụ logistics… nhằm góp phần đẩy mạnh quảng bá, kết nối, lưu thông hàng hóa chất lượng, an toàn trên địa bàn Thủ đô trong năm 2025 và những năm tiếp theo.

Đồng thời, triển khai hiệu quả các giải pháp nhằm gắn kết giữa sản xuất với phân phối hàng hóa, tăng cường liên kết trong chuỗi giá trị hàng hóa gắn với thực hiện tốt các quy định về chất lượng, an toàn thực phẩm. Tiếp tục triển khai các hoạt động kết nối cung cầu hàng hóa nhằm thúc đẩy tiêu thụ hàng hóa sản xuất trong nước tại các kênh phân phối truyền thống và hiện đại.

“Hà Nội sẽ tăng cường, đẩy mạnh tổ chức các hoạt động liên kết, xúc tiến thương mại giữa thành phố Hà Nội với các tỉnh, thành phố trên cả nước. Khuyến khích các sàn thương mại điện tử trên địa bàn thành phố Hà Nội triển khai các chương trình tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa sản xuất trong nước; Tổ chức các hoạt động thúc đẩy liên kết vùng trong thương mại điện tử…”, ông Hiệp cho hay.