Đồng thời, Bộ Tài nguyên và Môi trường (Bộ TN-MT) cần sửa đổi một số văn bản liên quan đến cấp Giấy xác nhận đủ điều kiện bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu. Động thái này nhằm kịp thời ngăn chặn nguy cơ ô nhiễm môi trường cũng như tháo gỡ tình trạng ùn ứ tại cảng biển.
Bãi tập kết container tại Cảng Đình Vũ, Hải Phòng. Ảnh minh họa: Lâm Khánh/TTXVN. |
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính đề xuất giao Bộ Giao thông Vận tải phối hợp với Bộ TN-MT hướng dẫn doanh nghiệp kinh doanh cảng trong việc kiểm tra Giấy xác nhận đủ điều kiện về bảo vệ môi trường; Bộ Công Thương nghiên cứu, công bố danh mục chi tiết hàng hóa đã qua sử dụng cấm nhập khẩu theo hướng hạn chế tối đa việc nhập khẩu các loại hàng hóa đã qua sử dụng.
Theo đánh giá của Bộ Tài chính, thực trạng nhập khẩu phế liệu thời gian qua tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro về môi trường, dễ cất giấu hàng cấm. Nguy cơ này xuất phát từ việc năm 2018, Trung Quốc thực hiện chính sách cấm nhập khẩu rác thải, phế liệu từ nhựa, ni-lon…. Theo đó, 24 loại phế liệu tái chế và phế liệu rắn sẽ bị cấm nhập khẩu vào Trung Quốc. Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á có nguy cơ trở thành công trường chế biến các loại rác thải, phế liệu để cung cấp cho Trung Quốc. Theo thống kê, ước tính mỗi năm Trung Quốc nhập khẩu khoảng 7,3 triệu tấn nhựa phế liệu từ Mỹ, châu Âu và Nhật Bản.
Trong khi đó tại Việt Nam, những năm gần đây, nhu cầu nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu trong các ngành sản xuất nhựa, giấy, thép có xu hướng gia tăng mạnh; điều này cũng đi kèm với nguy cơ các đối tượng lợi dụng gian lận.
Thực tế tính từ năm 2017 đến nay, toàn ngành hải quan đã phát hiện hàng trăm vụ vi phạm liên quan đến hoạt động nhập khẩu phế liệu với nhiều phương thức, thủ đoạn đa dạng. Hành vi chủ yếu là làm giả hồ sơ, con dấu; nhập khẩu phế liệu không đáp ứng tiêu chuẩn điều kiện nhập khẩu, cất giấu hàng cấm nhập khẩu, hàng có giá trị, thuế suất cao…trong các lô hàng phế liệu.
Về phía Tổng cục Hải quan, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, đơn vị cũng đang tăng cường kiểm tra, giám sát tại các cửa khẩu và cảnh báo các cục hải quan tỉnh, thành phố lưu ý với các mặt hàng khai là nhựa đã qua sử dụng, nhằm ngăn chặn kịp thời các hành vi nhập khẩu “rác thải” vào Việt Nam.
Theo đó, Tổng cục Hải quan yêu cầu cục hải quan các tỉnh, thành phố chỉ đạo các chi cục hải quan trực thuộc tăng cường kiểm tra hàng hóa nhập khẩu có thông tin mô tả hàng hóa trên bản lược khai hàng hóa hoặc khai tên hàng nhập khẩu trên tờ khai hải quan là sắt, thép, nhựa, giấy đã qua sử dụng có mã số hàng hóa khác với mã số hàng hóa là phế liệu thuộc Danh mục phế liệu được phép nhập khẩu ban hành kèm theo Quyết định 73/2014/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
Tổng cục Hải quan cũng yêu cầu các đơn vị hải quan địa phương tăng cường thanh tra, kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu thuộc chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của cơ quan hải quan đối với các doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa là phế liệu hoặc khai trên tờ khai hải quan là sắt, thép, nhựa, giấy đã qua sử dụng có mã số hàng hóa khác với mã số hàng hóa là phế liệu thuộc Danh mục phế liệu được phép nhập khẩu ban hành kèm theo Quyết định 73/2014/QĐ-TTg. Đồng thời, xử lý nghiêm những trường hợp có hành vi gian lận, nhập khẩu phế liệu không đáp ứng về điều kiện, yêu cầu về bảo vệ môi trường theo quy định.
Trước đó, Văn phòng Chính phủ có công văn 5290/VPCP-KTTH thông báo thực trạng Trung Quốc cấm, ngăn chặn nhập phế liệu vào nước này dẫn tới nguy cơ phế liệu sẽ nhập ồ ạt về Việt Nam.
Nội dung văn bản truyền đạt chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ: Tài chính, TN-MT, Công Thương, Giao thông Vận tải căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao khẩn trương rà soát, siết chặt hoạt động nhập khẩu phế liệu vào Việt Nam; đồng thời tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động mua bán, chế biến phế liệu, đảm bảo an toàn môi trường.