Hình thành thói quen tài chính lành mạnh, đầu tư hiệu quả

“Đồng thời khơi dậy ý thức trách nhiệm trong việc sử dụng tiết kiệm, hiệu quả mọi nguồn lực từ ngân sách Nhà nước đến khu vực tư nhân và toàn xã hội”, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Phạm Thanh Hà cho biết.

Nhiều năm qua, NHNN đã điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, hiệu quả, hỗ trợ các tổ chức tín dụng (TCTD) duy trì mức lãi suất hợp lý, tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận vốn, khơi thông dòng chảy tiết kiệm - đầu tư. 

Theo ông Phạm Thanh Hà, song song với đó, toàn ngành đã đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tiết giảm chi phí hoạt động, tối ưu hóa nguồn lực, tạo thêm dư địa để giảm lãi suất cho vay, minh chứng sinh động cho tinh thần “tiết kiệm để cùng cộng sinh” của ngành ngân hàng với người dân, cộng đồng doanh nghiệp và nền kinh tế.

Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, tiết kiệm không chỉ là tích lũy tài chính, mà còn là cách thức sử dụng hiệu quả nguồn lực để đổi mới, để đầu tư cho tương lai. Chuyển đổi số đã và đang mở ra hướng phát triển mới cho ngành Ngân hàng như đổi mới mô hình hoạt động tự động hóa quy trình, tối ưu chi phí vận hành, nâng cao năng suất và giảm lãng phí xã hội. 

Hiện nay, hơn 95% giao dịch của người dân được thực hiện qua kênh số, thanh toán không dùng tiền mặt tăng bình quân trên 45%/năm giúp tiết kiệm chi phí khổng lồ xã hội mỗi năm. “Các ngân hàng tiếp tục phát triển các sản phẩm tiết kiệm tiện ích, hiện đại như tiết kiệm trực tuyến, tiết kiệm linh hoạt, giúp người dân dễ dàng gửi tiết kiệm mọi lúc, mọi nơi, vừa an toàn, minh bạch”, Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà cho biết. 

Ở góc độ ngân hàng, việc đa dạng hóa sản phẩm tiết kiệm trên nền tảng số không chỉ giúp gia tăng tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA), yếu tố quan trọng góp phần giảm chi phí vốn, nâng cao hiệu quả hoạt động, tạo thêm điều kiện để ngân hàng tiếp tục giảm lãi suất, hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế.
Trong thời đại mới, khi các xu hướng tăng trưởng xanh, chuyển đổi số và phát triển bền vững đã và đang lan tỏa mạnh mẽ trên toàn cầu, tinh thần tiết kiệm càng cần được khơi dậy mạnh mẽ hơn, từ nhận thức đến hành động, từ mỗi người dân, mỗi doanh nghiệp đến từng cơ quan, tổ chức.

Tại Toạ đàm, ông Christian Grajek, Trưởng điều phối khu vực Châu Á, Quỹ Hợp tác quốc tế các Ngân hàng Tiết kiệm Đức (DSIK) cho rằng, giáo dục tài chính sớm là nền tảng hình thành thói quen tiết kiệm bền vững.

“Để khuyến khích và mở rộng văn hóa tiết kiệm bền vững, chúng ta cần chuyển từ những chiến dịch ngắn hạn sang mục tiêu dài hạn, biến tiết kiệm thành một thói quen trong đời sống hàng ngày. Sự thay đổi hành vi bền vững sẽ đạt hiệu quả nhất nếu được bắt đầu từ sớm, ngay trong thời thơ ấu và tuổi thanh thiếu niên”, ông Christian Grajek cho biết.

Theo ông Christian Grajek, giáo dục tài chính cần được tích hợp vào chương trình học ở trường và đại học; đồng thời được thiết kế phù hợp với từng độ tuổi, mang tính thực tiễn, gắn với bối cảnh địa phương. 

Theo đó, các phương pháp học hiện đại như trò chơi hóa (gamification), ứng dụng di động, học trực tuyến hay các cuộc thi về tiết kiệm trong trường học sẽ giúp lan tỏa mạnh mẽ hơn tinh thần này. Đồng thời, việc học tập hiệu quả và hành vi phù hợp cần có cơ chế khen thưởng như cho phép mở tài khoản tiết kiệm trẻ em để giáo dục tài chính sớm, nhận lãi suất và các lợi ích đi kèm; tổ chức các cuộc thi tại trường học, đại học và trao thưởng cho người thắng cuộc.

Để xây dựng một hệ sinh thái tài chính bền vững, Chính phủ, ngành tài chính và các tổ chức xã hội cần phối hợp chặt chẽ. “Nhà nước cần tạo khung chính sách ổn định, bảo vệ người gửi tiền và khuyến khích các mô hình ngân hàng phục vụ cộng đồng. Các ngân hàng, đặc biệt ngân hàng tiết kiệm và tài chính vi mô, cần sử dụng giáo dục tài chính như công cụ thu hút, giữ chân khách hàng và tăng cường niềm tin thông qua tư vấn toàn diện và bảo vệ người tiêu dùng”, Trưởng điều phối khu vực Châu Á, Quỹ Hợp tác quốc tế các Ngân hàng Tiết kiệm Đức (DSIK) cho biết.

Ngoài ra, ngành giáo dục cần xem giáo dục tài chính như một kỹ năng sống thiết yếu, giúp hình thành tư duy tiết kiệm hiện đại và toàn diện cho thế hệ tương lai; các tổ chức quần chúng cần vận động và huy động từ cơ sở, mở rộng dịch vụ tài chính vi mô tới vùng sâu vùng xa và nhóm yếu thế. Ngoài ra, các tổ chức phát triển cần chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn tốt về vấn đề này, tư vấn về khung pháp lý và quy định; đồng thời hỗ trợ phát triển tổ chức ngân hàng, tổ chức tài chính vi mô, phát triển sản phẩm tiết kiệm và giáo dục tài chính.

"Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước đưa ra chỉ tiêu có ít nhất 25 - 30% người trưởng thành gửi tiết kiệm tại TCTD. Đối với hộ gia đình, cá nhân, tiết kiệm là yếu tố quan trọng giúp chi tiêu sinh hoạt và mua sắm hàng hóa lâu bền; tiếp cận hệ thống tài chính chính thức, tránh 'tín dụng đen'; mở rộng và liên kết với nhiều sản phẩm, dịch vụ tài chính; giúp họ có kỹ năng quản lý tài chính cá nhân; cùng với đó là nâng cao năng lực chống chịu rủi ro trước các yếu tố bất lợi từ biến động kinh tế - xã hội. Liên quan đến Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia, trong 5 năm vừa qua Nhà nước đã hoàn thiện thể chế đối với sản phẩm, dịch vụ tài chính trên tinh thần xác định công tác xây dựng và thi hành pháp luật là "đột phá của đột phá" trong hoàn thiện thể chế phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới", PGS.TS. Chu Khánh Lân, Phó Vụ trưởng Vụ Dự báo thống kê - Ổn định tiền tệ (Ngân hàng Nhà nước Việt Nam) cho biết.