Ảnh minh hoạ: TTXVN
Qua kiểm tra thực tế cho thấy, dù đã có nhiều cải thiện, song giải ngân vốn đầu tư công ở nhiều bộ, ngành, địa phương vẫn rất chậm. Mặc dù vậy, cả 6 tổ công tác vẫn thống nhất quan điểm, trong chặng đua nước rút cần quyết liệt tập trung giải ngân, nhưng vẫn phải đảm bảo chất lượng công trình và hiệu quả đầu tư.
Cụ thể, Tổ công tác số 6 do Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư làm Tổ trưởng, được giao kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn trong giải ngân đầu tư công của 6 địa phương: Đà Nẵng, Gia Lai, Quảng Nam, Kon Tum, Bình Định, Đắk Lắk.
Theo tổng hợp của Vụ Kinh tế địa phương và lãnh thổ thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến hết 30/11/2021, trong 6 tỉnh thành, giải ngân cao nhất chỉ đạt 70,11%; trong đó, có 2 tỉnh đạt dưới 60%.
Đặc biệt, theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong khi tỷ lệ giải ngân chung của cả nước đạt 64%, thì vẫn có tới 19 bộ và 2 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 30%; trong đó, Ủy ban Dân tộc, Ủy ban toàn quốc Liên hiệp Các hội văn học - nghệ thuật Việt Nam và Liên hiệp Các hội khoa học - kỹ thuật Việt Nam còn chưa giải ngân được đồng vốn nào.
Nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ giải ngân chậm, các địa phương chỉ ra nhiều khó khăn, chủ yếu do dịch bệnh, vướng mắc trong các quy định của văn bản quy phạm pháp luật về đầu tư; thiếu nhân công, thiết bị; khó khăn trong giải phóng mặt bằng, tăng giá nguyên vật liệu xây dựng, phân bổ vốn và thực hiện dự án…
Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương nêu rõ, trong cùng mặt bằng chính sách, cùng khó khăn chung, tỷ lệ giải ngân của các địa phương rất khác nhau, nhiều địa phương trên cả nước vẫn giải ngân tốt. Riêng trong 6 địa phương thuộc Tổ công tác số 6, kết quả giải ngân cũng có nhiều khác biệt, có địa phương giải ngân ngân sách địa phương cao, ngân sách trung ương thấp, có địa phương thì ngược lại. Thực tế đó cho thấy, nguyên nhân chính là do tổ chức chỉ đạo, điều hành của mỗi địa phương.
Thứ trưởng Trần Quốc Phương nêu rõ, các địa phương phải thẳng thắn nhìn nhận nguyên nhân của từng vướng mắc, chỉ rõ vì sao vướng thì mới tháo gỡ được. Tuy nhiên, trước những khó khăn trong thực hiện giải ngân vốn đầu tư công, hầu hết các địa phương kiến nghị cho phép kéo dài thời gian thực hiện, giải ngân vốn kế hoạch năm 2021 sang năm 2022; điều chỉnh giảm kế hoạch vốn nước ngoài năm 2021.
Mặc dù vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng chỉ đồng ý với các dự án thật sự cấp bách và bất khả kháng. Chính phủ cũng đã đề xuất việc cắt giảm vốn kế hoạch đối với phần vốn nước ngoài (ODA), song Ủy ban Thường vụ Quốc hội không đồng ý.
Thực tế thời gian qua cho thấy, không ít địa phương xin dùng vốn dự phòng Trung ương cho các dự án đầu tư công. Song do giải phóng mặt bằng chậm trễ, giải ngân không được. Trong trường hợp này, cũng rất dễ dẫn đến tình trạng bị cắt vốn, ảnh hưởng đến nguồn lực thực hiện dự án trong những năm sau, cũng như ảnh hưởng đến cả phần vốn đầu tư công trung hạn của địa phương.
Tại cuộc họp gần đây về thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành, các địa phương phải nỗ lực làm ngày làm đêm, với mục tiêu là đẩy nhanh tiến độ, hoàn thành các công trình, phát huy hiệu quả vốn đầu tư. “Phải phấn đấu giải ngân ở mức cao nhất, nhưng không chạy theo chỉ tiêu mà buông lỏng, để xảy ra sai phạm”, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành nhấn mạnh.
Cùng với việc quyết nghị phần vốn đầu tư công cho năm 2022, thì Quốc hội cũng đã có những “ràng buộc” rất rõ ràng về tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công trong năm tới. Do đó, năm 2022, chuyện đốc thúc giải ngân vốn đầu tư công sẽ quyết liệt hơn nhiều.
“Việc dự án không giải ngân hết dẫn đến bị thu hồi vốn là rất đáng tiếc và gây nhiều hệ lụy mà địa phương phải giải quyết. Trong trường hợp bị thu hồi vốn về, để dự án không bị dở dang, địa phương sẽ phải dùng dự toán năm 2022 của dự án khác để bố trí hoặc phải cắt giảm dự án khởi công mới khác. Địa phương phải rất lưu ý để tập trung, quyết liệt giải ngân trong thời gian còn lại của năm”, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nhấn mạnh.