Doanh nghiệp phân bón đón 'mùa vàng' xuất khẩu nhờ cầu tăng, giá tốt

Diễn biến này tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi cho nhiều doanh nghiệp trong ngành, mở ra khả năng hình thành một chu kỳ tăng trưởng mới sau giai đoạn trầm lắng.

Theo Hiệp hội Phân bón Quốc tế (IFA), nhu cầu tiêu thụ toàn cầu dự báo tăng 2,2% trong năm 2025, trước khi giảm nhẹ xuống 1,5% vào năm 2028. Dù tốc độ tăng trưởng có xu hướng chậm lại, năm 2025 vẫn được đánh giá là tích cực, với tổng sản lượng tiêu thụ dự kiến đạt 205 triệu tấn, vượt mức kỷ lục 201,5 triệu tấn của năm 2020.

Nhu cầu tăng cao, giá bán cải thiện và chính sách thuế giá trị gia tăng (VAT) mới đã trở thành những động lực then chốt, giúp doanh nghiệp phân bón có một mùa báo cáo tài chính “rực rỡ”.

Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo – mã DPM) ghi nhận doanh thu quý II/2025 đạt hơn 5.301 tỷ đồng, tăng 34%; lợi nhuận sau thuế đạt 413,2 tỷ đồng, tăng 75,8% so với cùng kỳ 2024. Lũy kế 6 tháng, doanh thu đạt 9.421 tỷ đồng (tăng 29,8%), lợi nhuận sau thuế 890 tỷ đồng (tăng 2,2%). PVFCCo duy trì nền tảng tài chính vững chắc với hơn 971 tỷ đồng tiền và tương đương tiền, cùng hơn 11.000 tỷ đồng đầu tư tài chính ngắn hạn.

Công ty Chứng khoán DSC nhận định PVFCCo hưởng lợi từ chính sách VAT 5% áp dụng từ 1/7/2025, giúp khấu trừ thuế đầu vào, giảm chi phí và cải thiện biên lợi nhuận. Bên cạnh đó, giá nguyên liệu đầu vào giảm tạo thêm dư địa để nâng cao lợi nhuận gộp.

Công ty Cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau (DCM) cũng đạt kết quả ấn tượng: lợi nhuận quý II/2025 hơn 806 tỷ đồng, gấp đôi quý I và tăng 41,4% so với cùng kỳ 2024; doanh thu đạt hơn 6.037 tỷ đồng, tăng 56%. Lũy kế 6 tháng, doanh thu đạt 9.444 tỷ đồng (tăng 43%), lợi nhuận sau thuế 935 tỷ đồng (tăng 30%). Trong 7 tháng, doanh thu hợp nhất ước đạt 10.541 tỷ đồng (tăng 37%), lợi nhuận trước thuế hợp nhất 1.600 tỷ đồng (tăng 57%), hoàn thành 75,3% kế hoạch doanh thu và 207% kế hoạch lợi nhuận cả năm. DCM chủ động bám sát cả thị trường nội địa lẫn xuất khẩu, mở văn phòng đại diện tại Campuchia và xuất khẩu thành công 30.000 tấn phân bón sang Australia – thị trường nổi tiếng khắt khe.

Công ty Cổ phần Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao (mã chứng khoán: LAS) ghi nhận doanh thu quý II/2025 đạt 1.082 tỷ đồng, tăng 79%, nhưng lợi nhuận sau thuế giảm 24% xuống 51 tỷ đồng do giá vốn và chi phí tăng mạnh. Tuy nhiên, nhờ quý I tích cực, lũy kế 6 tháng doanh thu đạt 2.668 tỷ đồng (tăng 30%), lợi nhuận trước thuế 155 tỷ đồng (tăng 3%) và lợi nhuận sau thuế 123 tỷ đồng (tăng 3%). Doanh nghiệp đã hoàn thành 75% kế hoạch năm và đang mở rộng thị trường NPK vào miền Trung, Tây Nguyên, miền Nam, đồng thời xúc tiến xuất khẩu trực tiếp. Chính sách VAT mới giúp công ty tiết kiệm khoảng 20 tỷ đồng chi phí sản xuất mỗi năm, nâng sức cạnh tranh với hàng nhập khẩu.

Tập đoàn Hóa chất Đức Giang (mã chứng khoán: DGC) ghi nhận doanh thu quý II/2025 đạt 2.894 tỷ đồng, tăng 15,6%; lợi nhuận sau thuế 890 tỷ đồng, tăng 2% - mức cao nhất trong 10 quý gần đây. Lũy kế 6 tháng, doanh thu đạt hơn 5.700 tỷ đồng (tăng 16,6%), lợi nhuận sau thuế 1.728 tỷ đồng (tăng 9%), hoàn thành hơn 50% kế hoạch năm.

Theo Cục Hải quan, quý II/2025, xuất khẩu phân bón tăng 28,5% về lượng và 45,3% về kim ngạch nhờ giá bán bình quân cao. Tính chung 6 tháng, xuất khẩu đạt 1,12 triệu tấn (tăng 23,9%), trị giá 449,6 triệu USD (tăng 24,2%), giá bình quân 401,8 USD/tấn.

Nhiều doanh nghiệp ghi nhận doanh thu tăng mạnh: DCM xuất khẩu gấp 2,2 lần; Công ty Cổ phần DAP – Vinachem (mã DDV) tăng hơn 70% nhờ giá DAP tăng 28%; Công ty Cổ phần Phân lân nung chảy Văn Điển (mã VAF) lợi nhuận quý II gấp 4 lần; Đạm Phú Mỹ lãi tăng 97%; Công ty TNHH một thành viên Phân lân Ninh Bình tăng 79%.

Giá dầu FO bình quân 6 tháng ở mức 425 USD/tấn, giảm 6%, góp phần cải thiện lợi nhuận ngành. Tổng doanh thu quý II của 9 doanh nghiệp phân bón niêm yết vượt 20.000 tỷ đồng, tăng 40%; lợi nhuận bình quân gần gấp đôi, đưa mức tăng trưởng chung nửa đầu năm lên 49%.

Theo Công ty Cổ phần Chứng khoán SSI, Luật Thuế giá trị gia tăng mới cho phép khấu trừ thuế với chi phí khí đầu vào, cải thiện lợi nhuận ngành. Trước đây, do phân bón thuộc nhóm không chịu thuế (từ năm 2015), doanh nghiệp không được khấu trừ, khiến chi phí cao và hạn chế đầu tư.

Supe Lâm Thao đã khởi công dây chuyền SOP 20.000 tấn/năm và 24.000 tấn axit clohydric/năm (tháng 6/2025), dự kiến vận hành vào tháng 12. Doanh nghiệp cũng mở rộng tiêu thụ NPK, xúc tiến xuất khẩu và chuẩn bị đầu tư dây chuyền PAC 10.000 tấn/năm. Mirae Asset ước tính, với hoạt động hiện tại, Supe Lâm Thao có thể tiết giảm khoảng 20 tỷ đồng chi phí sản xuất mỗi năm, từ đó cải thiện biên lợi nhuận và tăng sức cạnh tranh với phân bón nhập khẩu.

Theo chuyên gia từ Công ty Cổ phần Chứng khoán Sài Gòn - Hà Nội (SHS), năm 2025, ngành phân bón toàn cầu phục hồi mạnh sau giai đoạn 2023 - 2024 nhờ giá giảm sâu từ giữa 2023, ưu tiên an ninh lương thực và chính sách hỗ trợ nông nghiệp, trong khi nguồn cung vẫn bị hạn chế từ Trung Quốc, Nga, Ai Cập.

Giá phân bón thế giới duy trì ở vùng hợp lý, với kali và DAP tăng mạnh. Các yếu tố như giá năng lượng thấp, căng thẳng thương mại Mỹ - Trung, thuế chống bán phá giá và các biện pháp hạn chế nhập khẩu mà EU áp với phân bón từ Nga và Belarus, cùng rủi ro địa chính trị tại Trung Đông, tác động lớn đến triển vọng 2025 - 2026.

Tại Việt Nam, phân bón vẫn giữ vai trò thiết yếu trong đảm bảo năng suất cây trồng, nhất là khi giá nông sản ở mức hợp lý, hỗ trợ khả năng chi trả của nông dân. Tuy nhiên, ngành này vẫn đối mặt với thách thức về phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu, mất cân đối cung - cầu và cạnh tranh khu vực.

Nửa đầu 2025, sản xuất trong nước tăng 11,7%, xuất khẩu tăng 24,3%; nhập khẩu cũng tăng do mùa vụ cao điểm. Giá nội địa đi theo xu hướng thế giới: ure tăng 10% so với cùng kỳ năm ngoái, kali tăng 30%, DAP tăng 25%.

Nhìn tổng thể, năm 2025 đang mở ra “điểm rơi” thuận lợi hiếm có: nhu cầu toàn cầu phục hồi, giá bán ở mặt bằng cao, xuất khẩu khởi sắc và chính sách thuế mới tháo gỡ nút thắt chi phí. Tuy nhiên, chính ở thời điểm hanh thông này, khả năng tự làm mới mình - từ tối ưu cấu trúc chi phí, quản trị rủi ro đầu vào, đến nâng tầm sản phẩm và mở rộng thị trường - sẽ quyết định doanh nghiệp nào chỉ “đi theo con sóng” và ai đủ sức tạo dựng chu kỳ tăng trưởng bền vững.

Doanh nghiệp tận dụng tốt “ba động cơ” - cầu tăng, giá tốt, thuế thuận - để tái đầu tư có trọng tâm vào sản phẩm, kênh phân phối và thị trường xuất khẩu sẽ củng cố lợi thế cạnh tranh ngay trong năm. Ngược lại, phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu, biến động địa chính trị và các biện pháp điều tiết thương mại quốc tế sẽ là “phép thử” bản lĩnh. Khi lợi nhuận gộp cải thiện nhờ giá đầu vào hạ nhiệt và cơ chế khấu trừ, kỷ luật vốn cùng minh bạch hiệu quả đầu tư cần trở thành “văn hóa vận hành”, thay vì phản ứng ngắn hạn.

Từ “mùa vàng” báo cáo đến tăng trưởng dài hạn là một chặng đường khác biệt. Những con số tích cực của 2025 cho thấy nền tảng đã sẵn sàng, nhưng lợi thế chỉ bền khi được chuyển hóa thành năng suất, chất lượng và độ phủ thị trường. Nếu làm được điều này, ngành phân bón Việt Nam sẽ không chỉ có một năm “đẹp số” mà còn xây được nền móng cho vị thế mới trên bản đồ cung ứng khu vực – nơi tăng trưởng không còn là món quà của chu kỳ, mà là thành quả của chiến lược đúng và năng lực thực thi.