Đây không chỉ là một quyết sách mang tính thể chế đột phá, mà còn thể hiện sự vươn lên mạnh mẽ, đưa Việt Nam trở thành trung tâm thu hút dòng vốn, công nghệ, nhân lực và dịch vụ tài chính chất lượng cao. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng nhấn mạnh: “Đây là quyết sách quan trọng nhằm giải phóng nguồn lực, thúc đẩy quá trình chuyển dịch mô hình tăng trưởng gắn với cơ cấu lại nền kinh tế, qua đó nâng tầm vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu về tài chính, đầu tư và dịch vụ cao cấp, gắn với thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững”.
TTXVN thực hiện loạt bài phân tích hành trình hiện thực hóa Nghị quyết 222/2025/QH15 về xây dựng Trung tâm Tài chính quốc tế tại TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, coi đây là bước đột phá thể chế để thu hút dòng vốn toàn cầu. Loạt bài cũng cung cấp góc nhìn quốc tế về cuộc đua cạnh tranh của các trung tâm tài chính lớn trong khu vực.
Thành phố Hồ Chí Minh hiện đang là một trung tâm tài chính chuyên môn khu vực. Ảnh: Hồng Đạt/TTXVN
Bài 1: Hiện thực hóa khát vọng
Chính thức có hiệu lực từ ngày 1/9, Nghị quyết số 222/2025/QH15 sẽ mở ra hành lang pháp lý quan trọng cho việc hình thành Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam, đồng thời đặt ra yêu cầu cấp thiết về hành động thực chất, tốc độ và hiệu quả từ phía các địa phương được “chọn mặt gửi vàng”.
Nâng tầm vị thế của Việt Nam
Kế hoạch hành động triển khai xây dựng Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam đặt ra mục tiêu đến hết năm 2025 hình thành và đưa vào hoạt động Trung tâm tài chính quốc tế tại Thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Đà Nẵng.
“Việc xây dựng và phát triển thành công Trung tâm tài chính quốc tế tại Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng theo một lộ trình triển khai phù hợp, khoa học và dựa trên mô hình hợp tác thay vì cạnh tranh, sẽ tạo ra sức mạnh tổng hợp đưa Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam bứt phá, khẳng định vị thế mới của Việt Nam trên bản đồ tài chính toàn cầu”, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá.
Trên cơ sở Nghị quyết của Quốc hội, Bộ Tài chính đã xây dựng dự thảo Nghị định của Chính phủ về thành lập Trung tâm tài chính quốc tế. Trong đó, định hướng và mục tiêu phát triển Trung tâm tài chính quốc tế tại TP Hồ Chí Minh nhằm thúc đẩy sự tham gia tập trung về nguồn vốn tài chính, công nghệ, nhân lực của các tổ chức, định chế tài chính, ngân hàng, quỹ đầu tư lớn theo hướng cụm liên kết ngành để trở thành Trung tâm tài chính quốc tế có vai trò cung cấp các dịch vụ tài chính chuyên sâu, khai thác tác động cộng hưởng, tương hỗ của các dịch vụ tài chính, dịch vụ hỗ trợ khác nhau như huy động vốn, đầu tư, tiết kiệm, thanh toán, phát hành sản phẩm tài chính.
Trung tâm tài chính quốc tế tại TP Hồ Chí Minh tập trung phát triển thị trường vốn gắn với dịch vụ quản lý tài sản, quản lý quỹ, bảo hiểm, các sản phẩm tài chính, phái sinh tài chính; hệ thống ngân hàng, sản phẩm thị trường tiền tệ; cơ chế thử nghiệm (sandbox) về Fintech, đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực tài chính; thành lập các sàn giao dịch chuyên biệt, nền tảng giao dịch mới; thị trường hàng hóa, sàn giao dịch hàng hóa, hàng hóa phái sinh, kết nối với các thị trường hàng hóa vật chất ở trong nước và quốc tế…
Đối với Trung tâm tài chính quốc tế tại thành phố Đà Nẵng, định hướng phát triển các lĩnh vực tài chính xanh, tài chính thương mại phục vụ doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, các tổ chức và cá nhân không cư trú, các hoạt động thương mại xuyên biên giới gắn với khu thương mại tự do, các khu công nghệ cao, khu kinh tế mở, khu công nghiệp; thử nghiệm có kiểm soát tại một số mô hình mới như tài sản số, tiền số, thanh toán, chuyển tiền, kỹ thuật số…
Kế hoạch hành động triển khai
Tòa nhà ICT tại Khu Công viên phần mềm số 2 (phường Hải Châu) được thành phố Đà Nẵng nghiên cứu khai thác, tổ chức hoạt động Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam. Ảnh: Quốc Dũng/TTXVN
Theo Bộ Tài chính, hiện cơ quan này đang dự thảo hai Nghị định quan trọng. Một là Nghị định về thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại TP Hồ Chí Minh và thành phố Đà Nẵng, hướng dẫn các điều khoản tại Nghị quyết 222/2025/QH15. Hai là Nghị định về chính sách tài chính trong Trung tâm tài chính quốc tế, bao gồm quy định về thuế, ưu đãi, chứng khoán, bảo hiểm, thị trường vốn và thành viên trung tâm tài chính.
Đối với Nghị định về thành lập Trung tâm tài chính quốc tế, Bộ Tài chính đã đề nghị UBND TP Hồ Chí Minh và thành phố Đà Nẵng xây dựng nội dung liên quan đến địa phương. Sau khi tổng hợp ý kiến các bộ ngành, địa phương và cơ quan liên quan, mới đây, Bộ Tài chính đã gửi Văn bản số 13414/BTC-ĐTNN đến Bộ Tư pháp đề nghị thẩm định dự thảo nghị định về thành lập Trung tâm tài chính quốc tế. Bộ đang tiếp tục hoàn thiện hồ sơ để trình Chính phủ xem xét theo đúng trình tự, thủ tục.
Bên cạnh kế hoạch hành động triển khai của các bộ, tại TP Hồ Chí Minh, công tác chuẩn bị xây dựng Trung tâm Tài chính quốc tế cũng đang tập trung vào việc quy hoạch không gian phát triển. Trung tâm Tài chính quốc tế được thành phố quy hoạch xây dựng tại khu vực phường Sài Gòn, phường Bến Thành và Thủ Thiêm với tổng diện tích khoảng 793 ha.
Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Dũng đã chỉ đạo Sở Tài chính, Sở Xây dựng, Sở Văn hóa và Thể thao… khẩn trương triển khai những nội dung công việc liên quan công tác chuẩn bị hoạt động của Trung tâm tài chính trong tháng 9 này; đồng thời, đề nghị các cơ quan, đơn vị tập trung phối hợp, hoàn chỉnh các báo cáo/tờ trình và đề xuất trình UBND Thành phố theo đúng chỉ đạo.
Đầu tháng 7 vừa qua, Liên danh Tập đoàn Terne Holdings và Công ty cổ phần The One Destination đã ký kết với TP. Đà Nẵng ghi nhớ hợp tác phát triển Trung tâm Tài chính quốc tế tại Đà Nẵng. Ngoài việc phối hợp nghiên cứu, đề xuất cơ chế chính sách đặc thù, phát triển Trung tâm Tài chính quốc tế gắn với tài chính xanh, công nghệ tài chính và tài chính thương mại, hai tập đoàn này sẽ hỗ trợ các cán bộ học tập kinh nghiệm, thực tập tại các trung tâm tài chính quốc tế lớn trên thế giới.
Mới đây, Đà Nẵng cũng đã chính thức thông qua việc chấp thuận thử nghiệm trong sandbox FinTech cho Basal Pay - một dự án chuyển đổi tài sản mã hóa đầu tiên tại Việt Nam tuân thủ chuẩn Travel Rule của lực lượng đặc nhiệm tài chính (FATF) được triển khai trong hành lang pháp lý rõ ràng, tuân thủ các yêu cầu quốc tế về minh bạch giao dịch và phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố (AML/CFT).
Với dự án này, Đà Nẵng đang từng bước định vị mình là trung tâm đổi mới về tài chính số và tài sản kỹ thuật số. Điều này không chỉ đơn thuần là một thử nghiệm công nghệ, mà là bước đi chiến lược mang tính thể chế, khẳng định Đà Nẵng đang chủ động chiếm lĩnh “sân chơi tài chính số” trong cấu trúc hai cực của Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam.
Cần có một chiến lược bài bản, dài hơi
Một góc Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: Hồng Đạt/TTXVN
Để hiện thực hóa khát vọng trở thành Trung tâm tài chính quốc tế, ngoài vị trí địa lý, hệ thống hạ tầng hay chính sách ưu đãi... đã đến lúc cần có một chiến lược bài bản, dài hơi và đồng bộ.
TS. Lê Duy Bình, Giám đốc điều hành Economica Việt Nam cho rằng, đây là chủ trương cần thiết với Việt Nam, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đang đặt mục tiêu trở thành một nước phát triển vào năm 2045. Và để hiện thực hoá tham vọng này, Việt Nam cần nguồn lực rất lớn. Vì vậy, việc xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế sẽ là một kênh dẫn vốn quan trọng để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu trên.
Cũng theo các chuyên gia kinh tế, việc xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam không chỉ giúp nâng hạng nền kinh tế, mà còn nâng hạng môi trường kinh doanh, nâng cao chất lượng quản trị công và cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh… Nghị định xây dựng Trung tâm tài chính cũng mở ra dư địa mới cho kinh tế Việt Nam, tháo gỡ những điểm nghẽn pháp luật hiện nay và tạo thuận lợi cho vấn đề quản lý ngoại hối, môi trường kinh doanh, nâng cao chất lượng nguồn lao động, xuất nhập cảnh, những sản phẩm tài chính xanh, tài chính số…
Tuy nhiên, TS. Nguyễn Quốc Việt, giảng viên Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, trong quá trình xây dựng, cần tính đến những yếu tố tác động trực tiếp đến chỉ số xếp hạng của Trung tâm tài chính; trong đó, đặc biệt là vấn đề nợ xấu. Bởi tỷ lệ nợ xấu cao sẽ là một chỉ báo rõ ràng về sự thiếu ổn định và minh bạch. Ngoài ra, các nhà đầu tư quốc tế luôn tìm kiếm các thị trường ổn định và an toàn, do đó nợ xấu cao cũng làm giảm sức hấp dẫn của Trung tâm tài chính quốc tế. Theo đó, xử lý nợ xấu hiệu quả và minh bạch sẽ là nền tảng cho một Trung tâm tài chính hấp dẫn.
Theo Chính phủ, hình thành trung tâm tài chính quốc tế là vấn đề mới, khó và chưa có tiền lệ tại Việt Nam. Thực tế triển khai sẽ có những vấn đề phát sinh khác với luật, nghị quyết, pháp lệnh của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Do đó, bên cạnh việc xây dựng cơ chế và chính sách cho trung tâm tài chính, việc chuẩn bị nguồn lực về hạ tầng, nhân lực của 2 thành phố là yếu tố then chốt đem lại thành công của trung tâm tài chính tại Việt Nam.
Theo PGS.TS Trần Hoàng Ngân (TP Hồ Chí Minh), chỉ khi có đội ngũ nhân sự chuyên môn cao và tư duy quốc tế, Trung tâm tài chính mới có thể vận hành một cách hiệu quả và bền vững. “Muốn thành công, con người phải đi trước một bước. Không chỉ cần những nhân sự giỏi trong lĩnh vực tài chính hay công nghệ mà còn cần những người có tầm nhìn quốc tế, tư duy sáng tạo và khả năng chấp nhận rủi ro để đổi mới”, ông Ngân nhấn mạnh.
Về phía doanh nghiệp trong nước, ông Mai Huy Tuần, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Công nghệ số SSI (SSI Digital) cho rằng, yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất để hình thành một Trung tâm tài chính quốc tế đó là xây dựng hành lang pháp lý, có nguồn nhân lực chất lượng, những người hiểu biết và có kinh nghiệm vận hành lĩnh vực tài chính toàn cầu. Họ sẽ phát triển các mô hình kinh doanh, kết nối với hệ thống tài chính truyền thống và phi truyền thống, vận hành các dòng tiền đa dạng. Chính từ đó, một trung tâm tài chính thực sự sẽ hình thành.
Cùng với những chính sách đặc thù áp dụng trong Trung tâm tài chính quốc tế, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, trong quá trình xây dựng Nghị quyết, Chính phủ cũng đã nhận thức được các rủi ro về thành lập các sàn giao dịch, nền tảng giao dịch nêu trên cũng tiềm ẩn một số rủi ro bị lợi dụng để hợp thức hóa dòng tiền bất hợp pháp thông qua mua bán các sản phẩm trên; rủi ro bị đầu cơ, thổi giá, tạo bong bóng tài sản... Theo đó, cần xây dựng khung pháp lý đồng bộ; thiết chế giám sát chặt chẽ, minh bạch, có hệ thống, theo chuẩn mực quốc tế để kiểm soát các giao dịch trên sàn. Chính phủ sẽ tiếp tục nghiên cứu các quy định cụ thể để đưa vào Nghị định hướng dẫn.
Việc thành lập Trung tâm Tài chính quốc tế tại TP Hồ Chí Minh và thành phố Đà Nẵng không chỉ là bước đi chiến lược nhằm thu hút nguồn lực toàn cầu, mà còn thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong tiến trình hội nhập sâu rộng, nâng tầm vị thế quốc gia trên bản đồ tài chính thế giới. Để hiện thực hóa mục tiêu này, cần sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt và hiệu quả của các cấp, các ngành, cùng với khuôn khổ pháp lý hoàn thiện, nguồn nhân lực chất lượng cao và hạ tầng hiện đại, đồng bộ.
Bài 2: 'Van an toàn' phòng ngừa rủi ro