Các chuyên gia và doanh nghiệp ngành dệt may nhận định, với những tín hiệu tích cực từ thị trường, nguồn lao động, ngành dệt may Việt Nam có thể nắm bắt cơ hội, tăng kim ngạch xuất khẩu lên 40 tỷ USD. Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn đối mặt với áp lực phòng chống dịch và nguồn nhân lực để vừa khôi phục sản xuất, vừa đảm bảo các tiêu chí an toàn cho người lao động.
Sản xuất hàng may mặc tại Xí nghiệp Sơ mi, Veston của Tổng Công ty May 10 tại Sài Đồng, Quận Long Biên, Hà Nội - một đơn vị của Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex). Ảnh: Anh Tuấn/TTXVN
Tín hiệu tích cực
Sau quãng thời gian giãn cách xã hội, đình trệ sản xuất do đợt dịch COVID-19 bùng phát lần thứ tư; đặc biệt tại các tỉnh thành phía Nam, thời gian gần đây, nhiều doanh nghiệp ngành dệt may đã dần quay trở lại nhịp độ sản xuất.
Ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch Hội Dệt May Thêu đan TP Hồ Chí Minh (AGTEK) cho biết, ở 3 tháng cuối năm 2021, đơn hàng khá dồi dào, cùng những biến động lao động không quá lớn... là những tín hiệu tích cực cho phục hồi sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp dệt may khu vực TP Hồ Chí Minh và các tính phía Nam.
Cùng với đó, dự trữ các đơn hàng tồn đọng chưa sản xuất còn khá nhiều, các đơn hàng mới được bổ sung sẽ giúp các doanh nghiệp dồi dào đơn hàng hơn. Ngoài ra, tinh thần người lao động cũng đang rất háo hức sau khi được trở lại làm việc, có những doanh nghiệp năng suất cao hơn bình thường.
“Sau khoảng thời gian dài đình trệ, công nhân đang rất cần việc và thu nhập. Có nhiều doanh nghiệp đã tính đến phương án tăng ca, làm thêm giờ để kịp các đơn hàng. Đây cũng là tín hiệu mừng cho các doanh nghiệp dệt may phía Nam trong 3 tháng cuối năm”, ông Hồng nhấn mạnh.
Theo dự báo xu hướng tuyển dụng trong quý IV/2021 và đầu năm 2022 của Tập đoàn Navigos Group, các doanh nghiệp dệt may lớn và có uy tín đang có rất nhiều đơn hàng. Nhiều công ty đã nhận đơn hàng tới tháng 4 đến tháng 6/2022 và vẫn đang cần tuyển thêm nhiều lao động để đáp ứng đơn hàng.
Đại diện Công ty Việt Thắng Jean cho biết, công ty cũng hoạt động trở lại từ đầu tháng 10 và đang nỗ lực để xuất xưởng 1,2 triệu sản phẩm sang 8 nước châu Âu. Hiện quần áo của Việt Thắng Jean đã lên kệ ở khắp châu Âu để bán vào dịp Noel và năm mới thông qua vận chuyển bằng máy bay. Công ty đã nhận đơn hàng đến hết tháng 6/2022.
Nhiều doanh nghiệp khác cũng đã trở lại sản xuất với 80-90% số lao động như: Công ty TNHH Saitex International Đồng Nai có 2.739 lao động và tất cả đã quay lại làm việc; Công ty TNHH Fashion Garments 2 cũng có 4.201/5.670 lao động trở lại nhà máy; Công ty TNHH Dệt may Eclat Việt Nam 3.704/5.529 lao động trở lại làm việc…
Hướng đến xuất khẩu 40 tỷ USD
Theo nhận định của Tập đoàn Dệt May Việt Nam (Vinatex), mặc dù đối mặt với những bất định, song với tình hình kinh tế phục hồi, nhu cầu nhập khẩu các mặt hàng dệt may của các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc…sẽ trở về mức ngang bằng năm 2019 trước khi xảy ra dịch COVID-19.
Vinatex cũng đưa ra 3 kịch bản dự báo kim ngạch xuất khẩu của dệt may Việt Nam trong năm 2022. Ở kịch bản cao, sản xuất trở lại từ quý IV/2021 đến quý I/2022, đã có trên 80% lao động trở lại nhà máy, với mục tiêu kim ngạch xuất khẩu đạt 40 tỷ USD, vượt kết quả năm 2019 ở mức 39 tỷ USD.
Kịch bản trung bình, khi sản xuất trở lại từ quý IV/2021 đến quý I/2022, đã có trên 70% lao động trở lại và mỗi quý tiếp theo tăng thêm 10% lao động, kim ngạch xuất khẩu đạt 38 tỷ USD. Và ở kịch bản thấp, quý I/2022 vẫn chưa ổn định hoàn toàn, chỉ huy động được dưới 60% lao động và mỗi quý tiếp theo tăng thêm 10%, kim ngạch xuất khẩu chỉ đạt 36 tỷ USD…
Về dự báo triển vọng năm 2022, ông Phạm Xuân Hồng cho rằng, năm 2022, tình hình dịch bệnh của Việt Nam và thế giới sẽ đi xuống, khả năng kiểm soát dịch tốt hơn, khi đó thị trường sẽ ấm lên. Sau khoảng 2 năm thị trường dệt may toàn cầu bị “áp lực” quá lớn, nếu phục hồi nhu cầu mua sắm của người dân sẽ tăng cao. Bên cạnh đó, các đối thủ với Việt Nam hiện cũng chưa có quá nhiều ưu thế hơn so với Việt Nam.
“Không chỉ an toàn xã hội, chính trị ổn định mà tay nghề công nhân của Việt Nam cũng tốt hơn. Chúng ta nên “chớp” lấy cơ hội để vươn lên trong năm 2022. Hy vọng sau một thời gian bị “oải” vì dịch bệnh, các doanh nghiệp sẽ liên kết lại với nhau để khai thác được tiềm năng tăng trưởng của thị trường dệt may thế giới”, ông Hồng nói
Về nguồn nhân lực để đáp ứng sản xuất, nhiều doanh nghiệp cho rằng, áp lực lớn nhất là vừa đảm bảo khôi phục sản xuất, vừa đảm bảo các tiêu chí an toàn cho người lao động.
Ông Phạm Xuân Hồng cho biết: "Đã có nhiều thông tin nóng về việc thiếu hụt lao động sau khi mở cửa trở lại. Tuy nhiên, riêng ngành dệt may lại có những tín hiệu vui. Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hoạt động tại chỗ, biến động về lao động không nhiều. Với các doanh nghiệp lớn, người lao động ở nhiều địa phương khác nhau về TP Hồ Chí Minh làm việc theo khảo sát sơ bộ lao động chỉ biến động khoảng 10%".
Hi vọng , tình hình TP Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận kiểm soát dịch bệnh tốt lên, người lao động có thể yên tâm quay trở lại làm việc. Hiện các doanh nghiệp đã có phương án làm tăng thêm giờ và mới đây Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cũng đã có đề xuất bỏ trần làm 40 giờ/tuần để tạm thời bù đắp việc thiếu lao động trong giai đoạn tạm thời. Và theo đó, doanh nghiệp sẽ phải đầu tư cải tiến thiết bị mới để tăng năng suất lao động. Đây cũng sẽ là xu hướng trong thời gian tới khi nguồn cung về lao động còn chưa ổn định, ông Hồng cho hay.
Theo ông Lê Tiến Trường, Chủ tịch HĐQT Vinatex, chi phí ngoài sản xuất sẽ còn tiếp tục tăng cao với các doanh nghiệp trong năm 2022, lớn nhất là 2 nhóm chi phí gồm: Xét nghiệm COVID-19 cho người lao động (nếu dự báo đến tháng 6/2022 Việt Nam mới phủ kín vaccine toàn dân); chi phí logistics trong và ngoài nước.
Do vậy, cần đặt ra một phương pháp tiếp cận trong xây dựng kế hoạch năm 2022 với mục tiêu là vừa phục hồi sản xuất, tài chính, khách hàng, thị trường đồng thời với cấu trúc lại, tinh gọn kể cả phải thu hẹp quy mô, chuyển đổi công nghệ sản xuất và công nghệ quản lý, tái phân bố địa bàn sản xuất.
Cụ thể, ông Lê Tiến Trường cho hay, mục tiêu đối với ngành may là khắc phục 2/3 mức sụt giảm do đóng cửa, huy động tỷ lệ lao động thấp của năm 2021. Riêng các đơn vị ở khu vực ít chịu ảnh hưởng của dịch bệnh, không bị giãn cách năm 2021 cần quay lại mức trước khi có dịch bệnh của năm 2019. Với ngành sợi, tiếp tục cải thiện và duy trì biên lợi nhuận ở mức tiên tiến nhất của ngành sợi Việt Nam. Ngành dệt gia tăng sản lượng dệt kim trên 50%, tiếp tục bám sát khách hàng và thị trường đã khai thông trong năm 2021.
Theo đại diện Hiệp hội Dệt May Việt Nam (Vitas), với kịch bản tích cực nhất, dự báo năm 2022, nếu tình hình sản xuất kinh doanh trở lại bình thường, ngành dệt may Việt Nam sẽ phấn đấu đạt trị giá xuất khẩu từ 39 - 42 tỷ USD.
Tuy nhiên, dù các doanh nghiệp dệt may đã chủ động trong việc tìm cách ổn định sản xuất kinh doanh, đại diện Vitas cho rằng, họ vẫn đang rất cần sự hỗ trợ từ Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương để có thể vượt qua thời kỳ dịch bệnh.
Theo đó Vitas đề xuất nhà nước cho phép doanh nghiệp bố trí làm thêm giờ theo tháng cao hơn quy định 40 giờ/tháng của pháp luật và không vượt quá 300 giờ/năm để doanh nghiệp có thể bố trí sản xuất giải quyết các đơn hàng tồn đọng sau dịch, hoặc nhận thêm đơn hàng, hỗ trợ các doanh nghiệp ngừng sản xuất.
Ngoài ra, nhà nước tập trung hỗ trợ doanh nghiệp cắt giảm chi phí, tháo gỡ khó khăn về dòng tiền để tránh cho doanh nghiệp không rơi vào tình trạng đứt thanh khoản như: dừng các khoản thu không phải chi ngay mà để kết dư; tạm dừng thu phí công đoàn và đoàn phí công đoàn, hạ hạn mức tín dụng, giảm lãi suất vay...