Cơ giới hoá trong nuôi trồng, khai thác và chế biến thủy sản

Tiềm năng lớn trong nuôi trồng khai thác thủy hải sản

Sóc Trăng là tỉnh ven biển có 72 km chiều dài ven bờ, có nhiều cửa sông, bãi bồi rộng, có tán rừng phòng hộ ven biển khoảng 6.000 ha, tạo nên hệ sinh thái tự nhiên đa dạng, Ngư trường khai thác thủy sản gần với cửa biển Trần Đề, rất thuận lợi cho nghề nuôi trồng và khai thác hải sản. Riêng về nuôi trồng thủy sản, năm 2021, tỉnh Sóc Trăng thành công trong vụ tôm nuôi nước lợ, với sản lượng tôm nuôi ước đạt gần 190.000 tấn/năm. Tỉnh từng bước hình thành các vùng nuôi tôm quy mô lớn và chuyển dần hình thức nuôi tôm truyền thống sang nuôi tôm công nghệ cao, từ đó sản lượng tôm nuôi tăng vượt trội so với nuôi tôm truyền thống.

Để phát triển thủy sản thành ngành kinh tế quan trọng của tỉnh, sản xuất hàng hóa lớn gắn với công nghiệp hóa - hiện đại hóa, phát triển bền vững và chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu; ngày 10/9/2021, Ủy ban nhân dân tỉnh Sóc Trăng đã ban hành Kế hoạch số 140/KH-UBND về thực hiện Chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Theo đó, Sóc Trăng phấn đấu đến năm 2025, tổng sản lượng thủy sản đạt 417.000 tấn; trong đó, sản lượng thủy sản nuôi đạt 342.300 tấn (tôm nước lợ 233.800 tấn, thủy sản khác 108.500 tấn), sản lượng khai thác thủy sản đạt 74.700 tấn...

Theo ông Vương Quốc Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng, năm 2021 tỉnh Sóc Trăng đã thành công trong vụ nuôi tôm nước lợ, với kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt hơn 1 tỷ USD. Đây là thành tựu nổi bật của ngành thủy sản nuôi tôm nước lợ của tỉnh.

Đặc biệt, Sóc Trăng đã từng bước hình thành các vùng nuôi tôm quy mô lớn và chuyển dần hình thức nuôi tôm truyền thống sang nuôi tôm công nghệ cao, từ đó sản lượng tôm nuôi tăng vượt trội so với nuôi tôm truyền thống. Để đạt mục tiêu phấn đấu đến năm 2025, tổng sản lượng thủy sản đạt 417.000 tấn, tỉnh Sóc Trăng rất quan tâm đến cơ giới hóa trong sản xuất nuôi trồng và khai thác thủy sản, đã và đang từng bước ứng dụng cơ giới hóa trong cả nuôi trồng, khai thác và chế biến thủy sản.

Ứng dụng cơ giới hóa trong nuôi trồng và khai thác và chế biến thủy sản

Thực hiện Nghị quyết số 48/NQ-CP ngày 23/9/2009 của Chính phủ về cơ chế, chính sách giảm tổn thất sau thu hoạch đối với nông sản, thủy sản; kết quả cho thấy mức độ cơ giới hóa sản xuất thủy sản ngày càng tăng, nhiều loại máy móc, thiết bị được sử dụng trong hoạt động nuôi trồng, khai thác và bảo quản chế biến, mức độ cơ giới hóa cao dần đã góp phần nâng cao năng suất và giá trị gia tăng của sản phẩm thủy sản, tạo tiền đề quan trọng để xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, ứng dụng công nghệ cao.

Ông Lê Văn Đáng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Sóc Trăng cho biết, trong nuôi trồng thủy sản, hiện nay Sóc Trăng đã áp dụng từ khâu cải tạo ao ban đầu đến khâu thu hoạch tôm nuôi. Hoạt động nuôi trồng thủy sản được các hộ dân, doanh nghiệp ứng dụng cơ giới hóa cơ bản hầu hết các công đoạn như: Trong khâu thiết kế ao nuôi tôm, người nuôi sử dụng xe cuốc, xe ủi để đào ao mới, đối với ao cải tạo sử dụng máy cào bùn, máy bơm nước để loại bỏ bùn đáy ao, chất hữu cơ dư thừa từ vụ nuôi trước để nuôi vụ mới. Trong khâu chăm sóc cho ăn, sử dụng thiết bị cho ăn, sàn tự động nhằm rải đều thức ăn và giảm công lao động, giảm thất thoát thức ăn và ứng dụng công nghệ thông tin để theo dõi.

Đặc biệt, trong khâu quản lý, kiểm soát các yếu tố môi trường như pH nước, nhiệt độ, lượng oxy hòa tan,... thông qua thiết bị giám sát chất lượng môi trường nước, bệnh, hệ thống quan trắc môi trường tự động; sử dụng hệ thống máy sục khí nano oxy cũng được ứng dụng nhất là trong các mô hình nuôi tôm thâm canh, siêu thâm canh lót bạt nhiều giai đoạn, sử dụng hệ thống xiphong đáy ao giúp loại bỏ bùn đáy ao, phân tôm, thức ăn dư thừa, vỏ tôm ra khỏi đáy ao, giúp môi trường ao nuôi sạch và ổn định, giảm thiểu chất hữu cơ tích tụ ở đáy ao giúp môi trường sạch và tôm nuôi khỏe hơn.

Ngoài ra, mô hình ương nuôi tôm nhiều giai đoạn được sử dụng hệ thống máy sang tôm tự động trong các farm lớn để tự động hóa quy trình sang tôm một cách chuyên nghiệp, giúp việc sang tôm được nhanh hơn, giảm stress cho tôm post; Ứng dụng trong khâu sản xuất, kinh doanh giống, các công ty sử dụng máy đếm tôm giúp tôm không bị stress và kiểm soát tôm xuất bán được chính xác về số lượng...

Không chỉ trong nuôi trồng, lĩnh vực khai thác thủy sản cũng được ứng dụng cơ giới hóa mạnh mẽ. Hoạt động chuyển giao, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật và công nghệ mới trong khai thác hải sản ở Sóc Trăng luôn được quan tâm cùng với sự năng động, sáng tạo của các doanh nghiệp và bà con ngư dân. Nhờ đó, năng suất và chất lượng sản phẩm của nghề khai thác thủy sản đã được cải thiện đáng kể trong thời gian qua. Từ một nghề cá hoàn toàn thủ công, đến nay đã từng bước được hiện đại hóa.

Cụ thể ngư dân đã sử dụng hệ thống cơ giới hóa trong khai thác như máy tời thu, thả lưới, hệ thống cẩu trên tàu cá đã được lắp đặt cho toàn bộ tàu cá có chiều dài từ 15 mét trở lên khai thác ở vùng biển xa bờ, qua đó đã hỗ trợ ngư dân thu, thả lưới đảm bảo an toàn nhất là an toàn lao động cho ngư dân khi tham gia trên biển. Các sản phẩm khai thác được đưa vào hầm bảo quản nhanh, từ đó chất lượng thủy sản khai thác được bảo quản tốt và nâng cao giá trị. Việc ứng dụng máy tời thu, thả lưới trong khai thác hải sản đã hỗ trợ tăng năng suất, giảm lao động bằng sức người và hướng đến phát triển nghề cá hiện đại.

Về ứng dụng cơ giới hóa trong bảo quản chế biến thủy sản, toàn tỉnh Sóc Trăng hiện có 22 doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản, trong đó 9 doanh nghiệp lớn nhất đều chuyên về chế biến, xuất khẩu tôm, chiếm 75% kim ngạch xuất khẩu thủy sản của tỉnh góp phần rất lớn trong việc đem về nguồn thu ngoại tệ cho tỉnh. Riêng trong 8 tháng năm 2022 này, toàn tỉnh đã xuất khẩu được khoảng 800 triệu USD từ thủy hải sản.

Đa số các doanh nghiệp chế biến tại tỉnh đều ứng dụng cơ giới hóa một cách đồng bộ, cụ thể như: sử dụng hệ thống tự động đếm, tự động phân loại trên băng chuyền, hệ thống tự động đánh vẩy cá, hệ thống tự động tách bóc xương cá và thịt cá, hệ thống băng truyền tải, cũng như sử dụng các hệ thống đóng băng làm lạnh nhanh giúp giảm được tỷ lệ mạ băng cũng như đảm bảo chất lượng của nguyên liệu, đáp ứng yêu cầu của thị trường và nâng cao giá trị gia tăng.

Tại hội hội thảo Ứng dụng cơ giới hóa trong sản xuất, nuôi trồng và khai thác thủy sản do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với UBND tỉnh Sóc Trăng tổ chức mới đây tại Sóc Trăng, ông Trần Đình Luân, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản cho rằng, Sóc Trăng đã thực hiện tốt việc ứng dụng cơ giới hóa trên các lĩnh vực từ nuôi trồng, khai thác đến bảo quản, chế biến thủy sản, nhờ đó chất lượng sản phẩm được nâng lên, thị trường được mở rộng.

Tuy nhiên, lãnh đạo Tổng cục Thủy sản cũng cho rằng, để đẩy mạnh cơ giới hóa trong nuôi trồng thủy sản, Sóc Trăng cần rà soát quy hoạch, xây dựng các vùng nuôi trồng thủy sản tập trung, quy mô lớn gắn với nhà máy chế biến, cung ứng vật tư, đầu tư hạ tầng đồng bộ. Tập trung nghiên cứu ứng dụng các chủng loại máy, thiết bị đặc thù phục vụ sản xuất, bảo quản, chế biến sản phẩm thủy sản để thay thế máy móc, hệ thống linh kiện nhập khẩu. Cung cấp dịch vụ cơ giới, tự động với chi phí phù hợp, áp dụng trên diện tích rộng và chia sẻ thông tin về hiệu quả khi sử dụng máy móc, hệ thống tự động hóa trong nuôi trồng thủy sản... hướng đến hình thành chuỗi sản xuất, tiêu thụ bền vững.