Khu đô thị mới Thủ Thiêm. Ảnh: Mạnh Linh/Báo Tin tứcQuyền lợi người dân lên trên hết
Theo Luật sư Trần Đức Phượng, Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh, Thông báo kết luận nói trên của Thanh tra Chính phủ là sự mong đợi mòn mỏi của người dân trong suốt nhiều năm qua, đặt biệt là sau chỉ đạo kịp thời của Thủ tướng Chính phủ. Nội dung bản Thông báo cũng đã rõ ràng vấn đề về pháp lý đối với việc quy hoạch Khu đô thị mới Thủ Thiêm và Khu phố 1, Phường Bình An, quận 2 với quy mô 4,3 ha đất và các vấn đề liên quan khác. Kết luận cho thấy nhiều vấn đề trong thời gian qua cần phải xem xét như: quy hoạch, công khai, giải quyết khiếu nại, đối thoại với người dân….
Đáng chú ý, đối với việc giải quyết 4,3 ha đất tại Khu phố 1, Phường Bình An, quận 2 cho thấy, việc thu hồi đất trước đây của thành phố là không đúng quy định nên cần phải thực hiện đúng quy định pháp luật. Đầu tiên là phải thực hiện việc thu hồi ngay các quyết định thu hồi đất của người dân, căn cứ vào quy định pháp luật và cũng như hiện trạng thực tế đang sử dụng của khu đất này để giải quyết từng trường hợp.
Với những hộ dân nằm trong diện tích nói trên, chính quyền vẫn phải bồi thường thiệt hại thực tế cho người dân do hậu quả của việc thu hồi đất không đúng với từng trường hợp cụ thể. Điều này thể hiện trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước trong việc khắc phục một phần thiệt hại mà thực tế người dân phải chịu trong suốt thời gian qua.
Với hộ dân trong phần diện tích không thể bàn giao lại đất cho người dân như đang xây dựng công trình mới kiên cố và có giá trị trên đất… thì chính quyền phải trả tiền bồi thường về thu hồi đất và hỗ trợ theo quy định hiện nay. Cụ thể là xác định giá đất cụ thể theo Khoản 3, Điều 114 và Điều 74 Luật Đất đai 2013 tại thời điểm khắc phục này, việc xác định giá đất phải theo nguyên tắc sát với giá thị trường. Ngoài ra, chính quyền địa phương vẫn phải bồi thường thiệt hại cho người dân theo quy định pháp luật.
Riêng đối với các trường hợp khiếu nại và đã đưa ra tố tụng hành chính và có bản án thì các cơ quan nhà nước phải chủ động đề nghị Tòa án nhân dân tối cao và Viện kiểm sát nhân dân tối cao xem xét tại các bản án hành chính trước đây theo thủ tục tái thẩm (phát hiện ra tình tiết mới) để việc giải quyết phù hợp chung với hệ thống pháp luật.
Để tránh thêm các thiệt hại cho người dân, chính quyền địa phương có thể ứng trước tiền nhằm khắc phục các hậu quả, sau đó sẽ giải quyết đầy đủ các khoản bồi thường, hỗ trợ cho người dân theo đúng nguyên tắc trong việc khắc phục và ngăn ngừa thiệt hại của pháp luật. Không để người dân một lần nữa phải tiếp tục phải đi đòi quyền lợi của mình.
“Về phần chính quyền địa phương, thông báo từ Thanh tra Chính phủ đã thể hiện rất rõ ràng những vi phạm từ những người có thẩm quyền các cấp. Vụ việc này có mức độ vi phạm nghiêm trọng và để lại hậu quả thiệt hại quá lớn với người dân và chính quyền. Do đó, người dân mong muốn xử lý nghiêm minh đối với những cá nhân, tổ chức vi phạm, không có vùng cấm về chịu trách nhiệm hình sự. Mặt khác, cũng cần thiết phải yêu cầu những cá nhân có hành vi vi phạm phải bồi thường cho Nhà nước do hậu quả phát sinh từ những hành vi vi phạm; đảm bảo sự nghiêm minh của pháp luật và niềm tin của người dân vào chính sách của Đảng và Nhà nước”, Luật sư Trần Đức Phượng nêu quan điểm.
Trong khi đó, theo ông Trịnh Phi Long, Cựu chiến binh quận Bình Thạnh, TP Hồ Chí Minh, bản Thông báo Kết luận Thanh tra Chính phủ vẫn còn nhiều vấn đề chưa nói đến; 4,3 ha ở phường Bình Khánh không nằm trong quy hoạch cũng như chưa nói đến vấn đề giải quyết ra. Kết luận của Thanh tra Chính phủ cũng không nói rõ việc giải tỏa, đền bù xung quanh mấy phường của Khu đô thị mới Thủ Thiêm trong khi một số hộ bị giải tỏa và đẩy xuống Cát Lái…
Còn theo ông Võ Văn Sô, Cựu chiến binh quận 10, đời sống người dân Thủ Thiêm vẫn còn nhiều cơ cực. Cách con sông Sài Gòn nhưng giữa quận 1 và Khu đô thị mới Thủ Thiêm vẫn còn sự chênh lệch lớn. Vì vậy, chính quyền thành phố phải thực hiện nghiêm các nội dung kết luật của Thanh tra Chính phủ.
Nhiều sai phạm cần xử lý nghiêm
Trước đó, Thông báo số 1483/TB-TTCP của Thanh tra Chính phủ về kết quả kiểm tra một số nội dung chủ yếu liên quan đến việc khiếu nại của công dân về Khu đô thị mới Thủ Thiêm xác định quá trình triển khai Khu đô thị mới Thủ Thiêm đã xảy ra những khuyết điểm, vi phạm, ảnh hưởng đến quyền lợi một số hộ dân sinh sống trên địa bàn, phát sinh khiếu nại gay gắt, kéo dài chưa được giải quyết dứt điểm.
Về ranh quy hoạch, thành phố đã điều chỉnh diện tích và ranh giới không đúng thẩm quyền; trong đó, đã giao 23,3 ha cho 5 doanh nghiệp trước đó nhưng vẫn lập, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch 1/5000, đặc biệt là 4,3 ha thuộc Khu phố 1, phường Bình An, quận 2 không đúng quy hoạch được Thủ tướng phê duyệt. Trách nhiệm trực tiếp thuộc về Kiến trúc sư trưởng thành phố. Vì vậy các khiếu nại của người dân về ranh quy hoạch đối với 4,3 ha thuộc Khu phố 1, phường Bình An, quận 2 nằm ngoài ranh là có cơ sở, cần được xem xét, giải quyết và có giải pháp giải quyết phù hợp.
Điều này dẫn đến việc thu hồi 4,3 ha nói trên là chưa đủ cơ sở pháp lý, không đúng với quy hoạch. Thanh tra Chính phủ kiến nghị cần rà soát các hộ dân nằm trong khu vực 4,3 ha ngoài ranh quy hoạch thuộc Khu phố 1, phường Bình An, quận 2 để bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phù hợp, sớm chấm dứt khiếu nại kéo dài.
Đặc biệt, đối với khu tái định cư 160 ha thuộc Khu đô thị mới Thủ Thiêm, TP Hồ Chí Minh đã vi phạm các quy định của pháp luật khi đã phê duyệt quy hoạch, chấp thuận chủ trương tạm giao, thu hồi và giao đất cho 51 dự án với diện tích lên tới 144,6 ha để đầu tư kinh doanh nhà ở, văn phòng, khu vui chơi, giải trí, công trình công cộng… sau khi Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt quy hoạch khu tái định cư. Hệ quả là phá vỡ quy hoạch được phê duyệt, khiến dự án bị đình trệ, người dân khiếu nại kéo dài chưa giải quyết dứt điểm.
Về vấn đề này, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xử lý đối với các cá nhân, tổ chức vi phạm trong việc quy hoạch, giao đất, thực hiện đầu tư tại các dự án thuộc các khu tái định cư theo quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Bản thông báo kết luận số 1483/TB-TTCP của Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND TP Hồ Chí Minh xác định rõ, cụ thể trách nhiệm liên quan, kiểm điểm, chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với các cá nhân, tổ chức có liên quan đến việc phê duyệt quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch, thu hồi đất, đền bù, tái định cư, lưu trữ hồ sơ, tài liệu… Tinh thần là phải xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Ngoài ra, đối với Bộ Xây dựng, Văn phòng Chính phủ, Thanh tra Chính phủ kiến nghị xem xét, xử lý trách nhiệm tổ chức, cá nhân liên quan đến việc thẩm định, lưu trữ hồ sơ, bản vẽ quy hoạch.