Phát biểu tại buổi tọa đàm “Phát triển ĐMTMN tại Việt Nam: Lợi ích, nút thắt và giải pháp tháo gỡ” trong khuôn khổ Tuần lễ năng lượng tái tạo 2020 diễn ra sáng 25/8 tại Hà Nội, bà Ngụy Thị Khanh, Giám đốc Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh (GreenID) đánh giá, cơ chế giá khuyến khích đã giúp Việt Nam đạt được 1.000 MW cho ĐMTMN chỉ trong vòng 2 năm qua; đồng thời, tạo điều kiện cho hàng nghìn nhà đầu tư, doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia thị trường, từ nghiên cứu, sản xuất, phân phối…
Quang cảnh buổi tọa đàm.
Tuy nhiên, kết quả đạt được còn quá nhỏ bé so với tiềm năng, với tổng công suất lên tới 48.000 MW của ĐMTMN. Nhiều người tiêu dùng vẫn chưa thực sự sẵn sàng bởi chính sách hỗ trợ quá ngắn, cách thức chi trả cho việc bán điện vẫn còn chậm, chưa có hướng dẫn tiêu chuẩn, kỹ thuật an toàn nên dẫn đến tâm lý lo ngại và chần chừ.
Theo bà Khanh, hiện vẫn còn nhiều nút thắt cần tháo gỡ đặc biệt liên quan đến chính sách, tài chính và sáng kiến giải pháp để thúc đẩy phát triển ĐMTMN tương xứng với tiềm năng.
Ông Trần Viết Nguyên, Phó trưởng Ban Kinh doanh, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) chia sẻ, thời gian qua ĐMTMN đã tạo ra nhiều lượng điện năng phát lên lưới. Tính đến ngày 23/8, toàn quốc có tổng 45.299 dự án điện mặt trời áp mái đã đi vào vận hành, công suất 1.029 MWp, sản lượng đạt khoảng 500.692 MWh, giảm phát thải khoảng 457.132 tấn khí CO2 (tương đương 77.257 TOE).
EVN đã mua lại theo quy định, giúp hỗ trợ phần nào, đảm bảo cung cầu năng lượng. Để tiếp tục thúc đẩy phát triển điện mặt trời mái nhà, các Tổng Công ty Điện lực đã công khai các quy trình, thủ tục, khả năng giải toả công suất của từng trạm biến áp... và tạo điều kiện tối đa cho chủ đầu tư ĐMTMN trong quá trình ký thoả thuận đấu nối, ký hợp đồng mua bán điện.
Tuy nhiên, trên thực tế chi phí lắp đặt, vận hành ĐMTMN cũng gặp nhiều khó khăn, do đó đại diện EVN kiến nghị Chính phủ, các bộ, ngành, nhà đầu tư tiếp tục nghiên cứu, có những sáng kiến, cơ chế, gói hỗ trợ giảm thiểu chi phí lắp đặt, vận hành… từ đó mới có khả năng nhân rộng ĐMTMN, đặc biệt là đối với đối tượng các hộ gia đình có thu nhập thấp.
Bên cạnh đó, EVN kiến nghị Bộ Công Thương, Bộ Khoa học và Công nghệ sớm nghiên cứu ban hành tiêu chuẩn, kỹ thuật an toàn về điện mặt trời mái nhà. Đặc biệt, ông Nguyên đánh giá, sau cơ chế giá điện cố định theo Quyết định 13/2020/QĐ-TTg năm 2020 về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời tại Việt Nam của Thủ tướng Chính phủ (giá FIT 2), đến năm 2021 sẽ có cơ chế chính sách mới.
“Kiến nghị Bộ Công Thương sớm nghiên cứu ban hành cơ chế chính sách gối đầu tiếp phát triển ĐMTMN tại Việt Nam. Để đạt được kỳ vọng đến năm 2035 Việt Nam đạt 30.000 MW công suất ĐMTMN thì câu chuyện chính sách hết sức quan trọng”, ông Nguyên cho hay.
Ông Nguyễn Anh Dũng, Cán bộ dự án của Dự án Năng lượng tái tạo và Tiết kiệm năng lượng tại GIZ Việt Nam cho rằng, cần phải nâng cao tỷ lệ nội địa hóa để đưa ra sản phẩm dịch vụ, công nghệ của Việt Nam với giá hấp dẫn hơn và dùng cơ chế giá ưu đãi để thúc đẩy phát triển ĐMTMN để tăng tỷ lệ nội địa hóa.