Bên lề Quốc hội: Sớm có giải pháp tổng thể để vực dậy nền kinh tế

Bên lề kỳ họp, nhiều đại biểu quốc hội nhìn nhận bên cạnh những kết quả đạt được, kinh tế Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Do đó, Quốc hội và Chính phủ cần sớm có các giải pháp tổng thể để vực dậy nền kinh tế. 

Đại biểu Lê Thanh Vân (Đoàn Cà Mau) cho rằng, kinh tế - xã hội 5 tháng đầu năm có biểu hiện đan xen vừa tích cực vừa tiêu cực. 

Về cơ bản các chỉ số cho thấy, Việt Nam đã thích ứng và vượt qua được những khó khăn bởi, năm 2020-2021 là những năm khó khăn do dịch COVID-19 bùng phát.

Bước sang năm 2022, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 128/NQ-CP về Quy định tạm thời "Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19" nhằm thích ứng an toàn với dịch. Từ đó, kinh tế phục hồi và nền tảng sản xuất được xây dựng lại.

Năm 2023 kinh tế mặc dù khó khăn nhưng Quốc hội, Chính phủ đã liên tiếp có những ứng phó rất kịp thời, liên tiếp cho ra đời những gói cứu trợ. Có thể thấy, tăng trưởng kinh tế những tháng đầu năm là rất tích cực, nhất là trong bối cảnh các nước trên thế giới tăng trưởng âm.

Đại biểu Lê Thanh Vân cũng chỉ ra rằng, cần có nhìn nhận bức tranh kinh tế khách quan và bình tĩnh để kiểm soát được tình hình, bắt bệnh đúng nguyên nhân. Khi đó, có phương thuốc điều trị để sức khỏe của nền kinh tế hồi phục nhanh chóng và có thể bứt phá những quý tiếp theo của năm nay.

Nhìn nhận về những khó khăn của nền kinh tế trong thời gian tới, đại biểu Lê Thanh Vân nhấn mạnh: đó là thương mại và dịch vụ quốc tế, nhất là sản xuất và đơn đặt hàng tiếp tục tác động đến sản xuất trong nước.

Hiện nay, có 3 động lực để tăng trưởng nền kinh tế là xuất khẩu, đầu tư công và đầu tư nước ngoài. Ba khu vực này đều đang gặp những tác động từ bên ngoài. 

Đại biểu Lê Thanh Vân cũng đưa ra 3 nguyên nhân căn bản và nếu có giải pháp tốt, kinh tế sẽ vực dậy. Đầu tiên, việc xuất khẩu bị suy giảm do đơn đặt hàng suy giảm, cần tiếp cận với thị trường vốn để doanh nghiệp có đủ năng lực và tài chính chống đỡ với những khó khăn. Đồng thời, bám sát vào nhu cầu của thị trường thế giới và khu vực để duy trì, đẩy mạnh tăng trưởng.

Bên cạnh đó, đầu tư công chậm do chất lượng thể chế pháp luật; trong đó, có thủ tục hành chính. Vì vậy, phải rà soát lại thủ tục, cắt giảm những khâu trung gian.

Đặc biệt, nếu áp dụng các giải pháp kịp thời, những tháng cuối năm, tiến độ giải ngân đầu tư công sẽ đẩy mạnh hơn, mục tiêu đạt từ 90- 95%, tạo tiền đề cho tốc độ tăng trưởng bứt phá. Ngoài ra, với thu hút đầu tư nước ngoài, Việt Nam đang đối mặt với luật chơi mới của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), đó là Luật Thuế tối thiểu toàn cầu.

Vì vậy, cần khẩn trương sửa đổi các văn bản pháp luật liên quan đến thu hút đầu tư và cần thiết cuối năm nay Quốc hội sẽ đưa vào chương trình thông qua ở một kỳ họp. Đó là nghị quyết về thuế tối thiểu toàn cầu để thích ứng với những luật chơi mới của các nước phát triển. 

Đại biểu Lê Thanh Vân dẫn chứng, Hàn Quốc sớm đã nhìn nhận vấn đề này và nghị quyết có hiệu lực 1/1/2024. Do đó, Quốc hội Việt Nam cũng sớm ban hành luật này và áp dụng ngay từ 1/1/2024.

Điều này một mặt giúp duy trì quyền được đánh thuế với các nhà đầu tư nước ngoài. Cùng với đó, sử dụng tiền thuế này nhằm hỗ trợ các nhà đầu tư để giữ chân họ và thu hút nhà đầu tư khác. Đồng thời trong nước sẽ tạo điều kiện thúc đẩy sản xuất công nghiệp hỗ trợ, nâng cao trình độ kiến thức quản lý của công nhân, cán bộ người Việt Nam, nâng cao khả năng quản trị doanh nghiệp.

Đại biểu Lê Thanh Vân cũng đề xuất một số giải pháp căn bản khác như: Chính phủ có một chương trình ngắn hạn để đối phó với tình hình khó khăn hiện nay và trọng tâm gồm công cụ tài khóa và công cụ chính sách tiền tệ. 

Về chính sách tài khóa, đại biểu đánh giá cao việc Chính phủ đang trình Quốc hội xem xét việc miễn, giảm thuế giá trị gia tăng (VAT).

Trong báo cáo của Chính phủ cho thấy, năm 2022 nhờ giảm thuế VAT đã kích hoạt được chỉ số bán hàng, doanh số bán hàng dịch vụ tăng đến 19,8%. Việc thu ngân sách ở khu vực áp dụng VAT không bị giảm xuống mà còn tăng 10%. 

Vì thế, nếu có cú hích bằng việc giảm thuế VAT với một liều lượng vừa phải và đủ rộng sẽ giúp đối tượng được giảm thuế hồi phục dần, từ đó góp phần kích hoạt khu vực khác tăng thu thuế. 

Đại biểu Vũ Tiến Lộc (Đoàn Thái Bình) bày tỏ, ngoài chính sách tài khoá, tiền tệ còn cần những giải pháp quyết liệt hơn.

Theo đó, cần phá tan “tảng băng” sợ sai, sợ trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức. Tiếp theo, là giải quyết vấn đề pháp lý và thủ tục hành chính trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh. Chẳng hạn, trong kinh doanh bất động sản, hiện có đến 70% dự án bất động sản đang vướng về pháp lý, thủ tục, thì cần đẩy nhanh giải quyết các vấn đề này hỗ trợ cho doanh nghiệp.

Ngoài ra, trong các kênh dẫn vốn cho doanh nghiệp như: nguồn vốn tín dụng và trái phiếu doanh nghiệp hiện khó khăn trong khi doanh nghiệp kiệt sức, cần tăng cường xúc tiến đầu tư, huy động nguồn vốn đầu tư nước ngoài chất lượng cao cả trực tiếp và gián tiếp. Đây là giải pháp rất quan trọng trong thời điểm này.

Đại biểu cũng đề nghị Chính phủ nên khôi phục việc ban hành nghị quyết riêng về cải cách môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh hàng năm, với những chỉ tiêu, mục tiêu và giải pháp cụ thể.

Nghị quyết này đóng vai trò quan trọng, tạo áp lực và động lực cho chương trình cải cách của bộ, ngành, địa phương trong bối cảnh mới; đồng thời, là kim chỉ nam, là nền tảng cho doanh nghiệp vượt qua khó khăn và phát triển bền vững.

Bởi, các chính sách tài khoá, tiền tệ chỉ phát huy hết hiệu quả trong môi trường thể chế, thủ tục minh bạch và bảo đảm kỷ luật thực thi công vụ. Nếu quy trình, thủ tục, quy định pháp lý còn chồng chèo, phiền hà, việc triển khai giải pháp về hỗ trợ vốn hay thuế cho doanh nghiệp gặp khó khăn là không tránh khỏi.

Nếu, chính sách tài khoá, tiền tệ về tháo gỡ, thúc đẩy phát triển là biện pháp cần thực hiện quyết liệt, cải cách môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh là vấn đề cấp bách, từ đó tăng khả năng hấp thụ vốn của chính doanh nghiệp.