Ảnh minh họa: omare
Đề tài nghiên cứu do Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Văn Quân, Viện Tài nguyên và Môi trường biển (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) làm Chủ nhiệm. Về phía đối tác Nga do Tiến sỹ Sergey Rastorguev, Viện Kurchatov làm Chủ nhiệm.
Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Văn Quân cho biết: Cá chép nước ngọt đóng vai trò quan trọng về mặt kinh tế trong ngành nuôi trồng thủy sản, do khả năng thích nghi cao với môi trường và nguồn thức ăn. Theo lịch sử thuần dưỡng, cá chép là loài cá đầu tiên được thuần hóa ở Trung Quốc từ thời cổ đại. Cho tới nay, nhiều dòng cá chép được thuần hóa trên thế giới, song việc xác định nguồn gốc của cá chép vẫn còn gây nhiều tranh cãi trong khoa học.
Trong nghiên cứu này, 68 mẫu cá chép châu Âu thuộc 9 dòng đã được thuần hóa và 4 quần thể cá tự nhiên khác nhau đã được lập bản đồ di truyền với kỹ thuật mới. Kết quả cho thấy các dòng cá thuần hóa được chia thành hai nhóm riêng biệt. Trong đó, nhóm 1 gồm các dòng cá chép ở trung tâm châu Âu và nhóm 2 gồm các dòng cá chép có nguồn gốc từ Nga, có tính chịu lạnh. Các nhà khoa học đã chỉ ra rằng, việc lai dòng cá chép đã thuần hóa với cá chép Amur tự nhiên và sự chọn lọc qua các thế hệ con lai theo hướng thích ứng với điều kiện môi trường bất lợi đã hình thành nên nhóm thứ hai. Do vậy, kết quả nghiên cứu này đã cung cấp thêm sự hiểu hiết về lịch sử biến đổi di truyền của cá chép hiện nay từ quần thể cá chép tự nhiên và nhân tạo, trong đó có sự pha trộn giữa nguồn gen cá tự nhiên với cá đã được thuần hóa.
Đặc biệt, trong nghiên cứu này các nhà khoa học đã dùng các chỉ thị phân tử truy xuất được nguồn gốc của các dòng cá chép của Nga hiện nay, mà không cần dựa vào bất kỳ một dữ liệu lịch sử nào như bản đồ nhân giống hoặc lịch sử lai tạo. Vì vậy, kết quả nghiên cứu là cơ sở khoa học quan trọng cho việc áp dụng phương pháp sinh học phân tử trong việc đánh giá di truyền các giống vật nuôi trồng, ứng dụng trong lai tạo giống và bảo tồn.
Kết quả nghiên cứu này cung cấp dữ liệu nền nhằm đánh giá tác động về mặt di truyền của dòng cá chép Việt Nam lên dòng cá chép châu Âu, cũng sẽ được công bố trong thời gian tới đây.