Ảnh minh họa: THX/TTXVN
Theo tờ Politico (Mỹ) ngày 18/9, kế hoạch tham vọng của Liên minh châu Âu (EU) nhằm tăng cường sản xuất chip và giảm phụ thuộc vào các nước ngoài khu vực đã gặp trở ngại lớn khi Intel thông báo tạm dừng đầu tư vào các dự án quan trọng tại Đức và Ba Lan. Quyết định này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chiến lược sản xuất chip của EU mà còn đặt ra nhiều thách thức trong cuộc đua công nghệ toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh các nước khác như Mỹ và Trung Quốc đang đầu tư mạnh mẽ vào ngành công nghiệp này.
Đầu tuần này, Intel, một trong những tập đoàn sản xuất chip hàng đầu thế giới, đã thông báo hoãn xây dựng nhà máy sản xuất vi mạch lớn tại Magdeburg (Đức) cũng như một dự án khác tại Ba Lan trong ít nhất hai năm tới. Động thái này diễn ra sau khi công ty đối mặt với những khoản lỗ lớn, buộc họ phải tái cơ cấu và tìm kiếm cách giảm chi phí.
Dự án tại Đức, với tổng vốn đầu tư lên tới 30 tỷ euro, từng được kỳ vọng sẽ đóng vai trò quan trọng trong kế hoạch của EU nhằm gia tăng năng lực sản xuất chất bán dẫn nội địa. Ngành công nghiệp ô tô châu Âu đã gặp phải nhiều khó khăn trong thời gian đại dịch khi tình trạng thiếu hụt chip toàn cầu gây ra gián đoạn lớn trong chuỗi cung ứng. Do đó, kế hoạch xây dựng các nhà máy sản xuất chip ngay tại châu Âu đã trở thành ưu tiên hàng đầu của EU, nhằm giảm thiểu rủi ro phụ thuộc vào nguồn cung từ nước ngoài.
Thách thức cho chiến lược công nghiệp của EU
Việc Intel hoãn các dự án quan trọng gây tổn thất lớn cho chiến lược công nghiệp của Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen. Bà đã đặt mục tiêu thúc đẩy các ngành công nghệ cốt lõi, bao gồm sản xuất vi mạch, như một trong những ưu tiên chính trong nhiệm kỳ thứ hai của mình. Tuy nhiên, sự chậm trễ này không chỉ làm gián đoạn tiến độ của kế hoạch mà còn đặt ra câu hỏi về khả năng cạnh tranh của EU trong cuộc đua công nghệ toàn cầu.
Các nước khác như Mỹ, Trung Quốc và Hàn Quốc đã cam kết đầu tư lớn vào phát triển các nhà máy sản xuất chip để duy trì vị thế dẫn đầu trong ngành công nghiệp này. Trong khi đó, dự án của Intel tại Mỹ đang tiến gần đến giai đoạn hoàn thành, và TSMC – công ty dẫn đầu thị trường chip toàn cầu từ Đài Loan (Trung Quốc) – cũng đã có kế hoạch mở rộng quy mô tại Mỹ. Ngược lại, tại châu Âu, những dự án tương tự lại bị giới hạn hoặc bị hoãn lại, gây khó khăn cho EU trong việc bắt kịp các đối thủ.
Một phần nguyên nhân của sự chậm trễ này đến từ việc các chính phủ tại châu Âu, đặc biệt là Đức, gặp khó khăn trong việc tìm kiếm nguồn vốn hỗ trợ cho các dự án chip. Khoản đầu tư 30 tỷ euro vào nhà máy Magdeburg đã yêu cầu sự hỗ trợ tài chính lớn từ Chính phủ Đức, với cam kết ban đầu lên tới 10 tỷ euro. Tuy nhiên, kế hoạch này đã bị trì hoãn sau khi một tòa án không cho phép chính phủ Đức tái sử dụng quỹ khẩn cấp để tài trợ cho dự án.
Thủ tướng Đức Olaf Scholz đã nhấn mạnh rằng dự án của Intel vẫn rất quan trọng và xứng đáng được hỗ trợ, nhưng việc tìm nguồn tài trợ phù hợp đang trở thành một rào cản lớn cho tiến trình này.
Sự tụt hậu của EU trong cuộc đua chip toàn cầu
Việc Intel tạm dừng đầu tư đã làm suy giảm hy vọng của EU về việc đạt được mục tiêu sản xuất 20% chuỗi giá trị vi mạch toàn cầu vào năm 2030, tăng từ mức khoảng 9% vào năm 2022. Đạo luật Chip châu Âu, được thông qua vào năm 2022, đã đặt ra mục tiêu đầy tham vọng này, nhưng thực tế lại cho thấy khối này chưa đạt được tiến triển như mong đợi. Theo báo cáo của Ủy ban châu Âu vào tháng 7/2023, thị phần của EU chỉ dự kiến tăng lên 11,7% vào năm 2030, thấp hơn rất nhiều so với kỳ vọng.
Mặc dù các nhà lãnh đạo châu Âu, bao gồm cả Chủ tịch Uỷ ban châu Âu Ursula von der Leyen, vẫn ca ngợi những thành tựu đạt được từ Đạo luật Chip, thực tế cho thấy các dự án lớn tại châu Âu chưa thực sự đạt được quy mô và tầm ảnh hưởng như tại các khu vực khác. Nhà máy sản xuất vi mạch của TSMC tại Dresden được đánh giá là một trong những bước tiến quan trọng, nhưng nó vẫn chưa đủ để thay đổi cục diện của ngành công nghiệp này tại châu Âu.
Trong bối cảnh ngành công nghiệp vi mạch toàn cầu đang phát triển nhanh chóng, châu Âu đang đứng trước nguy cơ tụt hậu nếu không tìm ra giải pháp khắc phục những rào cản tài chính và tiến độ. Với sự tạm dừng của Intel và những khó khăn hiện tại, tương lai của kế hoạch sản xuất chip tại châu Âu trở nên mờ mịt hơn bao giờ hết. Nếu không có những bước đột phá kịp thời, EU có thể phải đối mặt với việc phụ thuộc nhiều hơn vào các quốc gia ngoài khu vực, khiến cho tham vọng tự chủ công nghệ trở nên khó đạt được.