Sinh ra trong một gia đình bình thường, kết thúc sự nghiệp học hành tại nhà trường ở tuổi 14, khởi nghiệp bằng chân giữ ngựa rồi nhắc vở tại một nhà hát, vậy mà William Shakespeare lại có thể viết ra những tác phẩm làm thay đổi sân khấu kịch của một đất nước, một thời đại cùng những vần thơ say đắm lòng người bao thế hệ, lưu tên tuổi của mình đến muôn đời. Ông đã sống hết mình và đón nhận luồng gió mát lành của thời đại Phục Hưng để viết nên nhiều tác phẩm bất hủ như: “Romeo và Juliet”, “Giấc mộng đêm hè”, “Hamlet”, “Othello”, “Vua Lear”, “Macbeth”... cùng hơn một trăm bài thơ Sonnet (thơ trữ tình ngắn) nổi tiếng.
Từ những vở kịch đi trước thời đại
William Shakespeare sinh năm 1564 ở Stratford - upon - Avon. Năm 26 tuổi, Shakespeare đã hoàn toàn dấn thân vào sinh hoạt kịch nghệ của thành phố London, trong vai trò là một diễn viên, đồng thời là người góp vốn trong công ty kịch Lord Chamberlain's Men. 30 tuổi, ông đã cho ra mắt những vở kịch đầu tiên và nhanh chóng trở thành một trong những nhà soạn kịch danh tiếng nhất của thành phố London. Trong cuốn sách có tên là "Palladio Tamia: Witt's Treasury" xuất bản vào năm 1598, nhà văn Francis Meres đã viết về Shakespeare như sau: "Giống như Plautus và Seneca nổi danh về các hài kịch và bi kịch viết bằng tiếng Latinh, Shakespeare là tác giả người Anh xuất sắc nhất về cả hai loại kịch kể trên dùng cho sân khấu".
Tuy nhiên, phải đến khi vở kịch bất hủ "Romeo và Juliet" ra đời, danh tiếng Shakespeare mới vượt ra ngoài phạm vi nước Anh. Dưới ngòi bút tài tình của ông, câu chuyện về tình yêu say đắm với kết cục bi thảm của đôi tình nhân Romeo và Juliet thực sự đã trở thành một hiện tượng văn hóa, một hình ảnh quen thuộc biểu trưng cho sự chung thủy, là nguồn cảm hứng cho nhiều loại hình nghệ thuật sân khấu.
Sau "Romeo và Juliet", một loạt kiệt tác lần lượt ra đời, trong đó, Othello được coi là một trong những vở kịch kinh điển của nghệ thuật sân khấu. Vở bi kịch có hành động thống nhất, kịch tính cao, nhiều mâu thuẫn, xung đột và cách giải quyết hợp lý, có sự kết hợp giữa cái thơ mộng với cái khủng khiếp, cái tầm thường với cái cao thượng. Những điều đó đã làm cho Othello trở thành một tác phẩm kiểu mẫu, để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm trí khán giả toàn thế giới.
Qua các tác phẩm của Shakespeare, có thể thấy, ông là một cây bút sáng tác kịch có tài xây dựng những tác phẩm không những sâu sắc về nội dung mà còn hết sức sinh động với những tình huống khi căng thẳng, khi dồn dập, cùng những nhân vật được cá thể hóa cao độ.
Romeo và Juliet - một trong những tác phẩm bất hủ của Shakespeare. |
Ông đã để lại cho đời một loạt những bi kịch vĩ đại nhất về trình độ tư tưởng sâu sắc, kịch tính căng thẳng của hành động, tính hiện thực của nhân vật, phản ánh được cơn khủng hoảng sâu sắc của thời đại. Đó là những vở kịch tập trung vào khía cạnh bi thảm của cuộc đời, những bi kịch phản ánh sự xung đột giữa ý chí và tình cảm cá nhân với những quy tắc đạo đức xã hội, khi chủ nghĩa tư bản thắng thế đàn áp quần chúng nghèo khổ. Kể từ cuối thế kỷ 16 đến nay, tác phẩm của ông chưa bao giờ lỗi thời và vẫn có sức hấp dẫn toàn cầu.
Tất cả các tác phẩm kịch của Shakespeare đều được công nhận là tác phẩm kinh điển mang tính mô phạm và trở thành gia tài nghệ thuật của toàn nhân loại, được dịch ra 70 ngôn ngữ và có ảnh hưởng sâu rộng trên toàn thế giới. Chỉ tính riêng từ năm 1877 đến 1935, theo thống kê chưa đầy đủ, đã có trên 2.000 tác phẩm viết về Hamlet.
Ngày nay, đã có các bộ sách nghiên cứu đặc biệt, các thư viện đặc biệt về William Shakespeare như: Thư viện Folger Shakespeare tại Thủ đô Wasshington (Mỹ), Thư viện và Viện Bảo tàng Nghệ thuật Henry E. Huntington tại San Marino, bang California, Viện Bảo tàng Anh Quốc (the British Museum) tại thành phố London, Thư viện Bodleian của Đại học Oxford, nước Anh. Đồng thời, các nhà làm phim đã chuyển các vở kịch của William Shakespeare thành các bộ phim hấp dẫn trình chiếu khắp nơi trên thế giới.
... đến những vần thơ say đắm
Nhắc đến Shakespeare, bên cạnh các kịch phẩm xuất sắc, không thể không nhắc đến 154 bài thơ Sonnet. Những vần thơ tuyệt diệu của ông như khu rừng bí ẩn còn mời gọi những bước chân khám phá. Đó là những dòng cảm xúc của một tâm hồn chân thành trước tình bạn và tình yêu, với sự tri âm, đồng cảm. Shakespeare đã khiến tình yêu trở nên đa dạng và muôn màu, với nhiều cung bậc hạnh phúc khác nhau.
Nhà thơ Đức Goethe từng nói:“ Tình yêu là pho sách thiên nhiên khó diễn đạt nhất thì chính ông là người đã phiên dịch pho sách thiên nhiên ấy bằng một giọng nói kỳ diệu nhất”. Hay nói khác hơn, ông là người đã nắm bắt được nhịp mạch của tình yêu một cách thông thái khó người sánh kịp.
Đó còn là những biến đổi của thời gian: thời gian nhớ quá khứ, nuối tiếc hiện tại và lo lắng cho tương lai. Với Shakespeare, thời gian không chỉ là hình thức tồn tại của thế giới vật chất, mà đã trở thành một nhân vật có hình hài, hành động...
Có lẽ nhờ thế mà những bài Sonnet, cùng với tên tuổi của Shakespeare mãi trường tồn. Hiện nay, những bài thơ Sonnet đã được dịch ra nhiều thứ tiếng, qua đó tiếp tục khẳng định tài năng của một tên tuổi lớn: William Shakespeare.
400 năm sau ngày mất, William Shakespeare vẫn là biểu tượng văn hóa vĩ đại nhất nước Anh. Trong năm 2016 này, Hội đồng Anh và chiến dịch GREAT Britain đã công bố chương trình Shakespeare Lives, chương trình toàn cầu tôn vinh những tác phẩm của Shakespeare và ảnh hưởng của ông trong lĩnh vực văn hóa, giáo dục và xã hội.