Nhiều khả năng, IS sẽ tiếp tục đặt mình giữa các phe phái tham chiến tại Libya, theo đuổi việc tiếp cận các cộng đồng bị gạt ra ngoài lề và bất mãn, đồng thời tìm cách làm giảm khả năng của chính quyền, đẩy nhà nước tiếp tục sụp đổ.
Các tay súng thuộc lực lượng “Bình minh Libya”. Ảnh: AFP/TTXVN |
Tại miền Đông Libya, mục tiêu của IS là nhằm vào các lực lượng trung thành với Tướng Haftar và Quốc hội được quốc tế công nhận (vốn đang tìm kiếm sự ủng hộ từ các bộ lạc trung thành với cố Tổng thống Moamer Kadhafi ở lưu vực Sirte). Tại Sirte, trọng tâm của IS nhằm vào Đại hội Nhân dân Toàn quốc (GNC, cơ quan lập pháp cũ của Libya), liên minh Hồi giáo "Bình minh Libya" và các lực lượng người Misrata. IS được cho là đang cố gắng khai thác các cáo buộc trên mạng xã hội (theo đó các thành viên chế độ cũ đang chiến đấu bên cạnh nhóm thánh chiến Hồi giáo này tại Sirte và các khu vực lân cận) cũng như cảm giác bị gạt ra ngoài lề của những người này.
Vị trí của Sirte - nằm gần địa điểm giao tranh ác liệt giữa liên minh Hồi giáo "Bình minh Libya" và liên minh thế tục "Nhân phẩm Libya" - đã cho phép IS khai thác cuộc xung đột huynh đệ tương tàn này như từng làm ở Syria. Bằng cách đặt mình giữa hai bên tham chiến, IS khiến không bên nào muốn đối đầu vì điều đó khiến họ bị tổn thương trước cuộc tấn công từ phía liên minh còn lại. Những toan tính này dường như đang tỏ ra rất hiệu quả: các lực lượng dân quân Misrata đã buộc phải ngừng chiến đấu chống IS tại Sirte để dành sức đối đầu với liên minh "Bình minh Libya" vốn đang tái phát động tấn công nhằm vào thủ đô Tripoli từ cuối tháng 3 vừa qua.
Phiến quân IS tại Libya. Ảnh: AFP/TTXVN |
Tuy nhiên, cho tới nay, IS vẫn chưa giành được sự ủng hộ đầy đủ của bất kỳ bộ tộc lớn nào ở lưu vực Sirte. Trong khi đó, IS tiếp tục chỉ trích cả chính quyền Hồi giáo ở Tripoli lẫn chính quyền được quốc tế công nhận tại Tobruk là bất hợp pháp. Thông điệp này đang bắt đầu gây tiếng vang đối với các thanh niên tại Sirte và các bộ lạc trung thành với chính quyền Kadhafi vốn cảm thấy bị gạt ra khỏi trật tự chính trị hiện nay. Hơn nữa, thông điệp này có thể nhằm thu hút sự ủng hộ từ các bộ phận dân cư rộng lớn và ngày càng gia tăng vốn phản đối cả GNC lẫn Quốc hội được bầu.
Tuy nhiên, ít có khả năng IS sẽ tìm kiếm một sự đối đầu tại lưu vực Sirte, trừ khi tổ chức này nhận thấy các điều kiện đang có lợi cho mình. Tại Iraq, sau khi nhiều thủ lĩnh bị tiêu diệt và lực lượng bị tan rã do phong trào "Thức tỉnh" mà Mỹ phát động, IS đã thể hiện một sự kiên nhẫn chiến lược và rút lui vào hoạt động bí mật. Chúng đã tiến hành tái tổ chức lực lượng và mở rộng mạng lưới tới cấp cơ sở. Sau đó, IS đã tận dụng tình trạng hỗn loạn tại nước láng giềng Syria để xây dựng lại lực lượng. Động thái tiếp theo của IS tại Libya có thể sẽ phản ánh cách tiếp cận này. Tham vọng của IS vượt xa khỏi Sirte và thậm chí cả Libya. Sirte có thể là một căn cứ thích hợp của IS để mở rộng về miền Nam Libya, cũng như khu vực Sahara-Sahel.
Sirte có các mối dây liên hệ bộ tộc và kinh tế với khu vực Fezzan ở phía Tây Nam Libya và án ngữ các tuyến đường chính dẫn đến khu vực này. Một trong những nỗ lực tuyển mộ đầu tiên và công khai nhất của IS tại Libya được bộc lộ qua một đoạn video bằng tiếng Tamasheq, trong đó có cảnh hai tay súng Tuareg đang chiến đấu trong hàng ngũ nhóm thánh chiến này. Hai người này cũng kêu gọi người Tuareg ở Libya, cũng như ở khu vực Sahara và Sahel tham gia IS và gọi Caliphate là một "nhà nước thực sự". Với việc giấc mơ của người Tuareg xây dựng nhà nước riêng của mình tại khu vực Azawad ở miền Bắc Mali bị đổ vỡ, các tay súng trẻ của bộ lạc này đang bắt đầu quay trở lại Libya. Xa hơn nữa, các mối liên hệ với mạng lưới của nhóm al-Qaeda ở khu vực Bắc Phi (AQIM) tại miền Nam Libya, và sự gia nhập IS gần đây của tổ chức Boko Haram tại Nigeria chứng tỏ IS có nhiều cơ hội hơn ở Libya cũng như trong toàn khu vực, thay vì “chôn chân” tại thị trấn đầy cát bụi Noufliya nằm ở phía Đông Nam Sirte.
Nhiều người ở trong và ngoài Libya cho rằng một trận chiến quyết định đối với số phận của IS ở miền Tây Libya đang dần hiện ra tại Sirte và các khu vực phụ cận. Tuy nhiên, hành động trong quá khứ của IS cho thấy tổ chức này đã có tính toán chiến lược để tránh một cuộc đối đầu như vậy vào thời điểm này. Nhiều khả năng, IS sẽ tiếp tục đặt mình giữa các phe phái tham chiến tại Libya, theo đuổi việc tiếp cận các cộng đồng bị gạt ra ngoài lề và bất mãn, đồng thời tìm cách làm giảm khả năng của chính quyền, đẩy nhà nước tiếp tục sụp đổ và thúc đẩy tầm nhìn quốc gia của riêng mình. Trong ngắn hạn, việc kiểm soát lãnh thổ sẽ được xếp hàng thứ yếu sau các mục tiêu chính nói trên.