Theo lãnh đạo ngành Giáo dục Thành phố, yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông mới (2018) là hướng đến phát triển phẩm chất, năng lực học sinh, đòi hỏi phải có quá trình, không nên nóng vội thực hiện sẽ đi chệch mục tiêu đề ra.
Còn khó khăn
SGK lớp 1 mới đưa vào sử dụng từ năm học 2020 – 2021 được Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành trong toàn quốc với các hệ thống bán lẻ tại địa phương, đảm bảo cung ứng đầy đủ, đồng bộ, kịp thời đến các nhà trường, học sinh, giáo viên. Ảnh minh họa: Thanh Tùng/TTXVN
Theo nhiều phụ huynh, trong tuần học đầu tiên, học sinh khá vất vả với việc làm quen chữ viết, nhiều em cũng chưa quen với môi trường học lớp 1. Đến tuần thứ 2, tình hình dần được cải thiện. Sau gần 2 tháng, dù còn rất nhiều khó khăn nhưng hầu hết học sinh đã theo kịp được bài học. Có con đang học lớp 1, chị Võ Kim Khánh (Quận 6), cho biết những ngày đầu con khá khó khăn với phần học viết chữ nhưng sách giáo khoa khá sinh động, nhiều hình ảnh nên cũng tạo hứng thú cho trẻ với việc học. Hiện con tiếp thu khá tốt chương trình.
Từ thực tế giảng dạy, cô Đặng Thị Kiều Diễm Dung, giáo viên lớp 1 Trường Tiểu học Hòa Bình (Quận 1) cho biết, lượng kiến thức chương trình mới không tăng so với chương trình trước mà tăng tính trải nghiệm, thực hành, vận dụng trong từng môn học và hoạt động giáo dục để hình thành năng lực, phẩm chất cho học sinh. Nội dung các bài đọc trong sách đều nhấn mạnh vào các phẩm chất yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm - những phẩm chất học sinh cần hình thành, rèn luyện để đạt được theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Trong quá trình dạy và học theo sách giáo khoa mới, giáo viên và học sinh gặp một số khó khăn như số lượng chữ trong một số bài đọc còn nhiều làm cho việc khai thác hết ý nghĩa của câu chuyện còn hạn chế; sách có một vài ngữ liệu và hình ảnh chưa phù hợp với đối tượng học sinh.
Cô Lý Khánh Hoa, giáo viên Trường Tiểu học Hiệp Tân (quận Tân Phú) cho biết giáo viên hiện đang gặp khó khăn trong việc sử dụng thiết bị dạy học phù hợp với sách giáo khoa mới. Bởi danh mục thiết bị dạy học được xây dựng theo chương trình giáo dục chứ không xây dựng riêng cho một bộ sách giáo khoa. Đây lại là năm đầu tiên thực hiện chương trình mới, giáo viên cũng đang từng bước tiếp cận với chương trình và sách giáo khoa mới, nên còn khá lúng túng khi sử dụng các thiết bị dạy và học. Trong khi đó, với học sinh lớp 1, được thực hành và trải nghiệm trực tiếp trên các đồ dùng, thiết bị dạy và học sẽ giúp các em hứng thú tham gia vào giờ học, tiếp thu kiến thức một cách chủ động, sáng tạo. Vì vậy, mỗi thầy cô giáo cần chủ động, nghiên cứu, phát huy tối đa hiệu quả của các thiết bị dạy và học.
Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh đánh giá, việc dạy học theo chương trình mới, sách giáo khoa mới ở lớp 1 còn gặp khó khăn, nhất là trong 2 tuần đầu của năm học. Cùng với việc năm học 2020-2021 bắt đầu muộn hơn các năm trước khiến học sinh ít có thời gian làm quen với môi trường mới, thực tế một số giáo viên vẫn còn lúng túng khi dạy học theo chương trình và sách giáo khoa mới. Qua nắm bắt tình hình thực tế, Sở đã kịp thời có giải pháp tháo gỡ về mặt chuyên môn; trong đó giao quyền tự chủ cho giáo viên. Giáo viên chủ động thay thế các ngữ liệu không phù hợp trong sách giáo khoa, điều chỉnh tiến độ thực hiện chương trình, bám sát chuẩn kiến thức kĩ năng, bám sát thực tiễn học sinh, không nóng vội. Nhờ vậy, tình hình dạy và học lớp 1 đã dần ổn định, khắc phục các khó khăn, không gây áp lực cho học sinh.
"Thực tế, có những khó khăn khi thực hiện chương trình mới. Có thể kết quả học tập của học sinh năm nay không bằng những năm trước ở cùng thời điểm này nhưng không nên so sánh do yêu cầu, mục tiêu của chương trình mới có những điểm khác. Việc hướng đến phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh đòi hỏi phải có quá trình. Do đó, phụ huynh không nên so sánh giữa chương trình mới và chương trình cũ; giáo viên cũng không nóng vội mà cần bám sát các chuẩn kiến thức, kỹ năng để chủ động điều chỉnh theo thực tế lớp học”, ông Nguyễn Văn Hiếu, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh cho biết.
Năm học 2020 - 2021, Thành phố Hồ Chí Minh có 560 trường Tiểu học, trong đó 74,6% học sinh học 2 buổi/ngày; đảm bảo đủ giáo viên dạy lớp 1; tỷ lệ phòng học/lớp không đồng đều giữa các quận, huyện; nhiều địa phương còn rất khó khăn về cơ sở vật chất. Thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới cấp tiểu học (học 2 buổi/ngày) là thách thức lớn đối với một số quận, huyện có tỷ lệ phòng học/lớp thấp, tỷ lệ giáo viên/lớp chưa đáp ứng được yêu cầu. Cùng với đó, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của một số giáo viên chưa đồng đều, cơ cấu đội ngũ chưa hợp lý, còn thiếu giáo viên các môn tiếng Anh, Tin học, Âm nhạc, Mỹ thuật, Thể dục... cũng là trở ngại trong quá trình tổ chức dạy chương trình, sách giáo khoa mới.
Giáo viên cần mạnh dạn đổi mới
Ông Nguyễn Thành Văn - Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo Quận 10 cho biết, năm nay sách giáo khoa đến với phụ huynh và giáo viên khá muộn nên không có nhiều thời gian nghiên cứu, giáo viên cũng còn nhiều bỡ ngỡ do năm đầu thực hiện. Lường trước được những khó khăn này, Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận 10 đã chỉ đạo Ban giám hiệu các trường phải thường xuyên dự giờ khối lớp 1, tham dự buổi họp tổ chuyên môn để có chỉ đạo, hỗ trợ kịp thời; tổ chức chuyên đề trong trường để có đánh giá rút kinh nghiệm. Hiện vẫn còn nhiều giáo viên mang nặng tư duy của phương pháp dạy học trước đây nên khi vận dụng vào chương trình mới cảm thấy khó khăn, áp lực. Vì vậy, Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố nên tổ chức các buổi chuyên đề chung cho tất cả các trường, tạo điều kiện để giáo viên chia sẻ kinh nghiệm. Đồng thời, sớm có định hướng giảng dạy theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở lớp 2 vào năm tới.
Thầy Cao Xuân Hùng, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Kỳ Đồng (Quận 3) chia sẻ, hiện nay giáo viên được tạo điều kiện rất nhiều trong tổ chức dạy học. Đối với chương trình giáo dục phổ thông mới, giáo viên được quyền chủ động trong công tác thực hiện chương trình, thiết kế bài học phù hợp cho từng đối tượng. Tuy nhiên, một số giáo viên vẫn còn chưa đủ tự tin, mạnh dạn trong việc thiết kế, đổi mới phương pháp dạy học. Vì vậy, để việc dạy và học chương trình mới hiệu quả, lãnh đạo các trường cần sâu sát hơn, hỗ trợ kịp thời cho giáo viên về mặt chuyên môn, sinh hoạt chuyên môn nên được đổi mới theo hướng nghiên cứu bài học, để giáo viên chia sẻ kinh nghiệm.
Thực tế giảng dạy, nhiều giáo viên cho rằng, để thực hiện tốt chương trình mới này giáo viên phải luôn chủ động đổi mới phương pháp dạy học, trong đó cần chú ý tổ chức dạy học phù hợp với tiến trình, năng lực nhận thức, cách thức học tập khác nhau của từng học sinh. Mặt khác, cùng với nỗ lực của giáo viên, phụ huynh cũng cần phối hợp tích cực trong việc cùng chơi và học của học sinh tại nhà một cách phù hợp.
Từ những khó khăn trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới, Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo sớm sửa đổi Thông tư số 16/2017/TT-BGDDT năm 2017 về ban hành danh mục khung vị trí việc làm, định mức số lượng người làm việc trong cơ sở giáo dục phổ thông công lập phù hợp với các môn học/hoạt động giáo dục đặc thù của từng cấp học, đáp ứng yêu cầu biên chế chương trình giáo dục phổ thông 2018, trong đó cần đặc biệt chú ý đến giáo viên các môn tiếng Anh, Tin học, Công nghệ, Nhạc, Họa, Mĩ thuật…
Mặt khác, trước yêu cầu mới của chương trình giáo dục phổ thông 2018, nhất là đối với các trường Tiểu học không thu học phí, việc trường tự cân đối nguồn kinh phí phát triển sự nghiệp để hỗ trợ tập huấn, bồi dưỡng giáo viên là không phù hợp. Ngoài ra, việc bồi dưỡng lí luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên cũng sẽ gặp khó khăn. Vì vậy, Sở kiến nghị cần điều chỉnh Thông tư số 36/2018/TT-BTC năm 2018 của Bộ Tài chính về hướng dẫn việc lập dự toán, quản lí, sử dụng và quyết toán kinh phí dành cho công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức bởi nội dung hiện hành có quy định không chi kinh phí đào tạo, bồi dưỡng đối với viên chức.
Cùng với đó, Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo có hướng dẫn cụ thể bằng văn bản để tạo cơ sở pháp lý cho các cơ sở giáo dục thực hiện việc xã hội hóa tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, trong đó xác định môn tự chọn ở cấp Tiểu học là khoản thu thỏa thuận, bán trú là khâu dịch vụ trong trường học...