Hà Nội bừng lên cờ hoa, bừng lên ánh sáng trong đêm hoà bình đầu tiên sau kháng chiến. Ngày 10/10/1954, đi vào lịch sử vẻ vang không chỉ của Thủ đô Hà Nội mà còn của cả nước. Thủ đô Hà Nội - một trang sử mới bắt đầu.
Mở đầu để kết thúc cuộc kháng chiến
Ngày 20/7/1954, Hội nghị Giơnevơ về Đông Dương kết thúc thắng lợi. Tháng 10/1954, Hiệp định Giơnevơ bắt đầu có hiệu lực. Trong Hiệp định có điều khoản: Hai nước ký thỏa thuận ngừng bắn và chuyển giao hòa bình nguyên vẹn các thành phố cho nhau. Từ 2 - 5/10/1954, các đội trật tự hành chính của ta vào thành trước để chuẩn bị tiếp quản các công sở, các tài sản công cộng. Những ngày sau đó, ta đã lần lượt tiếp quản các quận lỵ. Địch rút đến đâu ta tiến đến đấy. Quang cảnh lễ hạ cờ cuối cùng của quân viễn chinh Pháp đã được các phóng viên phương Tây tả lại: "Từng phân đội lính Âu Phi mệt mỏi, ngán ngẩm, trong những bộ quần áo ướt sũng nước mưa đứng trước cột cờ sơn trắng. Sau bài kèn, cờ từ từ hạ. Tướng Pháp Masson (Mátxông) đỡ lấy lá cờ ba sắc ướt nhẽo, gập lại, buồn bã bước ra giao cho quan năm D'Arence (Đácrăngsơ)... Khi đội kèn nổi lên, một điệu rầu rĩ kết thúc... thì mặt nhiều sĩ quan của Pháp ướt đầm những nước... Những giọt nước mắt hòa lẫn nước mưa...".
Nhân dân Hà Nội mừng đón đoàn quân giải phóng ngày 10/10/1954 . Ảnh: TTXVN |
Hòa cùng không khí chiến thắng, 24 cán bộ chiến sĩ đội văn công Đại đoàn Quân Tiên phong do nhà văn Hữu Mai phụ trách đã mang lời ca, tiếng nhạc và những điệu múa tiến phục vụ tiếp quản Thủ đô. Đội văn công đi trên một chiếc xe ô tô to trang hoàng cờ và biểu ngữ. Đồng chí Lê Vân chỉ huy nhạc, Ngọc Chương accordeon, Quang Bách và Kim Dung đàn violon, Nguyễn Thanh Huynh thổi sáo, Công Lê kèn sắcxôphôn... cùng tổ ca, kịch, múa là Đào Ngọ, Bích Mậu, Bích Huệ, Hồng Nga, Ngọc Nam, Trúc Thúy, Anh Tuấn... Họ cùng nhau hát vang những bài ca cách mạng: “Vì nhân dân quên mình”, “Tiến về Hà Nội”, “Qua miền Tây Bắc”, “Giải phóng Điện Biên”...
Đúng 16 giờ ngày 9/10/1954, những tên lính viễn chinh Pháp cuối cùng rút qua cầu Long Biên sang phía Gia Lâm. Quân đội ta hoàn toàn kiểm soát thành phố. Sáng ngày 10/10, các đơn vị tiến vào tiếp quản Thủ đô, dẫn đầu là Trung đoàn Thủ đô, giương cao cờ quyết chiến quyết thắng từ năm cửa ô tiến vào phố phường Hà Nội, âm vang khúc quân hành, hòa trong cờ hoa khẩu hiệu rợp trời. Đến 15 giờ cùng ngày, việc tiếp quản thành phố đã hoàn thành, 15 vạn nhân dân Hà Nội đã cùng dự buổi lễ mừng chiến thắng.
Một trang sử mới bắt đầu
Trong niềm vui hân hoan đón chào đoàn quân chiến thắng trở về, Đảng bộ và nhân dân Hà Nội nhận được lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Sau cuộc biến đổi lớn, việc khôi phục lại đời sống bình thường sẽ phức tạp khó khăn, nhưng Chính phủ có quyết tâm, toàn thể đồng bào Hà Nội đồng tâm nhất trí góp sức với Chính phủ, thì chúng ta nhất định vượt được mọi khó khăn và đạt được mục đích chung: làm cho Hà Nội thành một Thủ đô yên ổn, tươi vui và phồn thịnh”.
Đêm 14 rạng ngày 15/10, Chủ tịch Hồ Chí Minh về Hà Nội. Người ở và làm việc tại một ngôi nhà trong nhà thương Đồn Thủy (khu vực Bệnh viện 108 hiện nay). Ngày 16/10, tại Bắc Bộ Phủ, tiếp chuyện thân mật các đại biểu nhân dân Thủ đô, Người nêu rõ: "Nhân dân Thủ đô ta có truyền thống Cách mạng vẻ vang và lòng nồng nàn yêu nước, tôi chắc rằng đồng bào Thủ đô sẽ hăng hái phấn đấu làm cho mọi ngành hoạt động của Thủ đô ngày thêm phát triển, để làm gương mẫu, để dẫn đầu cho nhân dân cả nước ta trong công cuộc củng cố hòa bình, thực hiện thống nhất, hoàn thành độc lập và dân chủ trong khắp nước ta; để xây dựng một đời sống sung sướng, tươi đẹp, thái bình mãi mãi cho con cháu chúng ta".
Thực hiện lời kêu gọi của Bác Hồ, Đảng bộ và chính quyền Hà Nội đã lãnh đạo, tổ chức nhân dân hoàn thành thắng lợi việc tiếp quản Thủ đô, nhanh chóng ổn định tình hình, bắt tay vào khôi phục và cải tạo thành phố. Chỉ hơn một tháng sau giải phóng, thành phố đã thông qua kế hoạch phục hồi công thương nghiệp và một năm sau đã hoàn thành cải cách ruộng đất. Những năm sau đó, cả Hà Nội là một công trường lớn xây dựng và phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, cải thiện đời sống của nhân dân. Không khí hòa bình xây dựng rất nhộn nhịp, sôi động. Bộ mặt thành phố thay đổi từng ngày.
Ngày nay, thành phố Hà Nội đã mở rộng, đạt được nhiều thành tựu to lớn về phát triển kinh tế - xã hội. Nếu năm 1954, Hà Nội có diện tích 152,2 km2, dân số là 436.624 người, thì hiện nay Hà Nội có 3.344,7 km2, đứng vào tốp 17 thủ đô trên thế giới có diện tích rộng nhất; dân số hơn 7 triệu người; gồm 30 đơn vị hành chính cấp quận, huyện, thị xã, 577 xã, phường, thị trấn. 5 năm 2010 - 2015, tổng sản phẩm trên địa bàn thành phố ước tăng 9,23%, gấp 1,58 lần mức tăng bình quân chung của cả nước. Quy mô tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) năm 2015 theo giá hiện hành ước đạt 27,6 tỷ USD, bình quân thu nhập đầu người khoảng 3.600 USD, tăng gấp 1,8 lần so với năm 2010. Bình quân trong giai đoạn này, Hà Nội đóng góp 10% GDP cả nước, thu ngân sách chiếm gần 20% cả nước, thể hiện vai trò và vị trí ngày càng lớn trong nền kinh tế.