Henri Cartier Bresson được biết đến là một trong những nhà nhiếp ảnh vĩ đại nhất của thế kỷ XX, bậc tiền bối của nghệ thuật nhiếp ảnh báo chí hiện đại. Với gần 6 thập kỷ chu du khắp thế giới, cùng với chiếc máy ảnh Leica 35 li cầm tay nhỏ bé, ông đã ghi lại những khoảnh khắc đầy tính nhân văn của nhiều sự kiện lớn nhất trong thế kỷ XX. Ông được vinh dự trưng bày tới 400 tác phẩm trong Bảo tàng nghệ thuật Louvre danh tiếng.
Nhiếp ảnh gia Henri Cartier Bresson tại Paris năm 1968. |
Sinh ngày 22/8/1908 tại Chanteloup, gần Paris trong một gia đình khá giả có truyền thống nghệ thuật, nên ngay từ nhỏ, Henri Cartier-Bresson đã sớm bộc lộ năng khiếu hội họa và văn học. Ông đã có hai năm học vẽ, và một thời gian dài say mê các tác phẩm văn chương hiện đại của những tác giả nổi tiếng lúc bấy giờ như Dostoyevsky, Rimbaud, Proust, Joyce…
Tuy nhiên, mọi thứ đã thực sự thay đổi khi Cartier Bresson được tiếp cận với bức ảnh "Ba cậu bé ở hồ Tangayika" của Munkacsi, một nhiếp ảnh gia báo chí người Hungary. Bức ảnh với nội dung tóm bắt khoảnh khắc chuyển động từ đằng sau đầy vẻ tự do, duyên dáng, thanh thoát, tự nhiên và hân hoan vì được sống sót của ba thanh niên trẻ châu Phi, khi đang chạy về phía những con sóng trên hồ Tanganyika.
Bức ảnh được Henri chụp biểu cảm của khán giả trong rạp xiếc tại Moskva năm 1954. |
"Tôi bất chợt nhận ra nhiếp ảnh có thể đóng băng cái vĩnh cửu trong chốc lát", và Cartier-Bresson đã quyết định dành trọn đam mê của đời mình cho nhiếp ảnh.
Và trong suốt cuộc đời cầm máy, ông cứ miệt mài lang thang khắp các con phố, sát sao mọi khoảnh khắc, gửi gắm trái tim nhân ái, dùng con mắt phụ của mình là chiếc máy ảnh để làm nên những tác phẩm bất hủ.
* Cha đẻ của nhiếp ảnh báo chí hiện đạiThế giới gọi Cartier Bresson là "Cha đẻ của nhiếp ảnh báo chí hiện đại". Mặc dù trước đó đã có nhiều tên tuổi gắn với thể loại này như Erich Salomon, Alfred Eisenstaedt hay Munkácsi - những người có ảnh hưởng rất lớn đến sự nghiệp của Cartier Bresson. Nhưng ông lại được coi như là một người tiên phong về cách dùng ánh sáng thích hợp cho nhiếp ảnh báo chí.
Vốn là một người yêu thích hội họa, bị ảnh hưởng bởi trường phái siêu thực, cùng lối tư duy của một nhà văn, Cartier Bresson tạo nên một phong cách nhiếp ảnh rất riêng. Đó là sự sắc bén, trung thực, cổ điển và chuẩn xác, nhưng lại nổi loạn, sẵn sàng đập tan mọi bức tường để khám phá ra một hình thức tự do mới.
Bức ảnh có nhan đề Sifnos. |
Con mắt tinh tường của ông đã thu vào ống kính cái đẹp thảng thốt của Châu Phi thập niên 20 của thế kỉ XX, nét bi tráng của nội chiến Tây Ban Nha, những cảnh tượng oai hùng ngày thủ đô Paris giải phóng khỏi ách Đức Quốc Xã, sự ra đi của Thánh Mahatma Gandhi của Ấn Độ, sự sụp đổ của bức tường Berlin....cho đến những bức ảnh đời thường như: Sau nhà ga Saint Lazare hay bức ảnh có nhan đề Sifnos chụp tại Hy Lạp năm 1961…
Không chỉ dừng lại ở công việc của một người thu thập tin tức, Cartier Bresson còn bộc lộ sự chú tâm của mình tới cách chụp cận cảnh và kỹ thuật sử dụng ánh sáng và bóng tối. Có thể nói, cho đến nay những người yêu thích nghệ thuật nhiếp ảnh vẫn bị cuốn hút bởi các bức ảnh đen trắng cực lớn, đậm chất thơ, bố cục tinh vi như thể đã được người chụp sắp đặt một cách hoàn hảo.
* Nghệ sĩ nhiếp ảnh đường phố kỳ tàiCartier Bresson là tên tuổi nổi bật nhất trong nghệ thuật nhiếp ảnh đường phố, ông thường lang thang khắp đường phố Paris để ghi nhận những hình ảnh thực sự sống động vô cùng phong phú xảy ra hàng ngày. Tuy nhiên, có một điều thật lạ là công cụ để tạo nên những tuyệt tác nhiếp ảnh của ông lại cực kỳ đơn giản.
Một bức ảnh với bố cục ấn tượng của Henri. |
Đó là một chiếc máy ảnh Leica 35 li, thường được dán thêm một miếng băng keo đen, một ống kính 50 li và một ống kính tele 90 li, không chân máy, không đèn flash, hay tấm hắt sáng. Chiếc Leica lừng danh nhỏ gọn, diệu kỳ đã phủ chiếc áo tàng hình lên Cartier-Bresson, giúp ông lao vun vút trên khắp các nẻo đường, len lỏi mọi góc phố, bắt đầu từ Paris, ngang dọc châu Âu, rồi sau này là châu Á.
Tại mọi nơi mà người vô hình này đặt chân đến, các sự kiện cứ như đã bày sẵn cho ông thấy, làm cho ta có cảm giác dường như toàn thế giới này đã trở thành một xưởng vẽ lộ thiên của riêng ông vậy.
Và trong suốt 6 thập kỷ chu du thế giới, Cartier-Bresson đã để lại một kho tàng những bức ảnh thuộc các thể loại báo chí như: tư liệu, đường phố, chân dung. Trong đó có tới 400 bức ảnh được vinh dự trưng bày trong bảo tàng Louvre danh tiếng. Một kỷ lục mà chắc khó có một nghệ sĩ nhiếp ảnh nào có được.
Henri Cartier Bresson cùng chiếc máy ảnh Leica. |
Không chỉ nổi tiếng với những bức ảnh, Cartier - Bresson còn viết rất nhiều sách và dựng nhiều phim về nhiếp ảnh. Trong đó nổi tiếng nhất là cuốn “The Decisive Moment" xuất bản năm 1952 về thuật ngữ "khoảnh khắc quyết định". Ngoài ra, ông còn là người sáng lập ra hội nhiếp ảnh danh tiếng Magnum Photo, mà sau này đã trở một hãng thông tấn về hình ảnh danh tiếng nhất trên thế giới.
Bức ảnh chụp Paris năm 1955. |
Henri Cartier Bresson, qua đời ngày 2/8/2004, tại miền Nam nước Pháp, hưởng thọ 95 tuổi.
Sự ra đi của Henri Cartier Bresson là một mất mát lớn lao cho nền nhiếp ảnh thế giới, như cựu Tổng thống Pháp Jacques Chirac đã từng nói: “Nước Pháp mất đi một nhiếp ảnh gia thiên tài, một bậc thầy thật sự, một trong những nghệ sĩ tài ba nhất thuộc thế hệ ông và là một trong những người được kính trọng nhất trên thế giới”.
Trung tâm Thông tin Tư liệu/TTXVN