Khác với nhiều dự án đầu tư đang triển khai thực hiện trên địa bàn, Dự án khai thác và chế biến khoáng sản Núi Pháo tại huyện Đại Từ, Thái Nguyên - dự án mỏ đa kim lớn nhất Việt Nam tính đến thời điểm hiện tại, do Công ty TNHH khai thác chế biến khoáng sản Núi Pháo (Nuiphao Mining thực hiện đặc biệt chú trọng tới việc tạo sinh kế, đảm bảo an sinh xã hội cho người dân sau thu hồi đất.
|
Cán bộ phục hồi kinh tế của Nuiphao Mining hỗ trợ người dân xã Hà Thượng sản xuất chè an toàn. |
Kể từ triển khai dự án (năm 2006) đến nay, Nuiphao Mining đã đầu tư hơn 25 tỷ đồng cho công việc này. Cùng với khu nhà máy chế biến khoáng sản hiện đại bậc nhất thế giới, những dự án phục hồi kinh tế (PHKT) cho người dân vùng ảnh hưởng của dự án được Nuiphao Mining đầu tư cũng đang đem lại những kết quả khả quan, giúp hàng nghìn hộ dân sau thu hồi đất cho dự án ở Đại Từ ổn định cuộc sống, nâng cao thu nhập, phát triển kinh tế một cách bền vững.
Về xóm 7, xã Hà Thượng - một trong những vùng chè vừa được cấp giấy chứng nhận sản phẩm chè đạt tiêu chuẩn VietGap, chúng tôi đã gặp anh Nguyễn Đình Năng - tổ trưởng tổ sản xuất chè VietGap của xóm. Anh cho biết: “Khi bị thu hồi gần 6000 m2 đất đang canh tác chè cho dự án, gia đình chúng tôi cũng lo lắm vì nhà có 6 khẩu chủ yếu dựa vào cây chè làm kế sinh nhai. Tuy nhiên sau khi được Nuiphao Mining hỗ trợ, giúp gia đình canh tác 5.500 m2 chè còn lại theo hướng sản xuất chè VietGap, hiện tại giá trị thu nhập từ cây chè đã tăng cao rõ rệt, giúp gia đình chúng tôi không chỉ ổn định đời sống mà còn vươn lên làm giàu, có “bát ăn, bát để”...
Theo anh Năng so với cách làm chè truyền thống, làm chè VietGap phải tuân thủ chặt chẽ về quy trình sử dụng, quản lý thuốc bảo vệ thực vật và hóa chất, phải ghi chép đầy đủ, lưu trữ hồ sơ, kiểm tra và chịu trách nhiệm về sản phẩm… Đối với những người nông dân như anh, việc này bước đầu hết sức khó khăn nhưng với sự giúp đỡ nhiệt tình, hiệu quả của Nuiphao Mining về tư vấn kỹ thuật, hỗ trợ 50% số vốn mua tôn inox sao chè, hỗ trợ in ấn, trình bày nhãn mác, bao bì, đăng ký mã số, mã vạch và quảng bá sản phẩm… hiện cả 18 hộ trong tổ sản xuất chè VietGap ở xóm 7 đã thuần thục quy trình sản xuất chè an toàn trên diện tích 6,43 ha với tổng sản lượng hơn 140 tấn búp tươi/năm, tương đương gần 30 tấn chè búp khô. Hiệu quả rõ rệt nhất khi sản xuất chè theo tiêu chuẩn VietGap là giá trị của chè sản xuất ra được nâng cao rõ rệt, trung bình từ 40 - 60% so với trước đây. Riêng đối với gia đình anh Năng, thu nhập từ cây chè đã đạt từ 100 – 120 triệu đồng/năm, trở thành hộ sản xuất giỏi của cả xã.
Cũng tại xã Hà Thượng, chúng tôi còn được đến thăm cơ sở may do chị Trần Thị Hiền ở xóm 8 làm chủ nhiệm. Sau khi nhường cả đất, cả nhà ở xóm 4, gia đình chị chuyển đến xóm 8 mở cửa hàng may đo. Sau khi được Nuiphao Mining hỗ trợ, chọn làm nơi cung ứng dịch vụ may quần áo bảo hộ cho cán bộ, công nhân viên của Công ty, cơ sở may đã mở rộng quy mô sản xuất, thu hút 15 chị em là những người trong vùng ảnh hưởng của dự án cùng tham gia vào dây chuyền may. Hiện tại, cơ sở may đang hoạt động ổn định, tạo thu nhập bình quân cho chị em từ 2,5 - 3,5 triệu đồng/người/tháng. Chị Hiền phấn khởi chia sẻ: “Nhờ Nuiphao Mining hỗ trợ, tạo điều kiện nên từ một cửa hàng may nhỏ giờ đây chúng tôi – các chị em bị ảnh hưởng bởi dự án đã có cơ sở may lớn với số vốn lưu động khoảng 500 triệu đồng. Tới đây, cơ sở may của chúng tôi sẽ tiếp tục đầu tư thêm máy móc, thiết bị để may quần jean cho Nuiphao Mining, tạo thêm việc làm ổn định cho các chị trong vùng bị thu hồi đất cho dự án Núi Pháo…”
Đánh giá về những mô hình phục hồi sản xuất cho người dân sau thu hồi đất, ông Chu Văn Tuất – Bí thư Đảng ủy xã Hà Thượng khẳng định: là xã có tới hơn 1.200 hộ bị ảnh hưởng, nhu cầu phục hồi, tái định cư, giải quyết việc làm rất lớn nhưng hiện tại những vấn đề này được Nuiphao Mining hỗ trợ thực hiện rất hiệu quả. Hiện tại 100% số hộ phải di chuyển chỗ ở đã ổn định về chỗ ở và 75% số lao động trong độ tuổi lao động có trình độ học vấn từ trung học cơ sở trở lên của xã trong vùng ảnh hưởng của dự án đã ổn định về việc làm.
Qua thống kê, đến nay, đã có trên 2.200 người nằm trong khu vực ảnh hưởng của dự án được tham gia các chương trình đào tạo nghề, trang bị kiến thức làm nông nghiệp, chăn nuôi và phi nông nghiệp để có cơ hội tìm việc làm, mưu sinh tại chỗ; khoảng 600 người dân ở khu vực chịu ảnh hưởng của dự án được tuyển dụng dài hạn tại dự án Núi Pháo. Ngoài ra, chỉ riêng trong 6 tháng đầu năm 2013, Nuiphao Mining đã tạo việc làm cho 1.978 lượt lao động phổ thông. Các mô hình phục hồi kinh tế do Nuiphao Mining hỗ trợ đang từng bước phát huy hiệu quả ở xã Hà Thượng, Hùng Sơn, Tân Linh và Cát Nê.
Ông Vũ Hồng – Phó Tổng giám đốc Nuiphao Mining cho biết: Với gần 3.000 hộ dân và trên 700 ha đất nằm trong vùng ảnh hưởng bởi dự án, NuiPhao Mining luôn xác định để phát triển bền vững, điểm mấu chốt là việc tạo sinh kế cho người dân mất đất. Các chương trình PHKT, tạo sinh kế bền vững của Nuiphao Mining rất đa dạng như: Đào tạo nghề cho người bị ảnh hưởng bởi dự án sau đó tuyển dụng vào làm việc tại Công ty; Hỗ trợ xây dựng các mô hình phát triển kinh tế hộ phù hợp, tiêu biểu như mô hình trồng Chè bền vững, trồng nấm, nuôi nhím; Thành lập các cơ sở địa phương cung ứng dịch vụ cho Công ty Núi Pháo, tổ hợp chè Hà Thượng, cơ sở sản xuất túi đựng quặng, giá đỡ quặng… Công ty cũng hối hợp với Sở lao động - TBXH tỉnh Thái Nguyên đào tạo nghề, nâng cao tay nghề cho người lao động theo chương trình đào tạo 1956 của Chính Phủ. Ngoài việc hỗ trợ cụ thể thông qua các mô hình phục hồi kinh tế, mô hình sản xuất mới, Công ty còn hỗ trợ đầu tư, nâng cấp trường học, đường sá, hệ thống xử lý nước thải, cung cấp nước sinh hoạt, đường dây điện, điện thoại, trung tâm chăm sóc sức khỏe cộng đồng, chợ, thực hiện các chương trình cho các nhóm dễ bị tổn thương như nhóm hộ nghèo, hộ phụ nữ đơn thân…
Với cách làm sáng tạo, hiệu quả, phù hợp với tình hình thực tế địa phương Nuiphao Mining đang thực sự trở thành hình mẫu trong việc tạo sinh kế, đảm bảo an sinh xã hội cho người dân sau thu hồi đất không chỉ ở Thái Nguyên mà còn trong cả nước.
Hoàng Nguyên