Dịp kết nối, đoàn kết cộng đồng
Từ một lễ rước diễu mô hình đèn Trung thu khổng lồ tự phát của người dân địa phương vào năm 2004, đến nay, Lễ hội Thành Tuyên đã trở thành sự kiện cấp tỉnh, với quy mô lớn, là sản phẩm du lịch độc đáo, riêng có của Tuyên Quang.
Lễ hội đã được vinh danh với nhiều kỷ lục Guinness: Đêm hội Trung thu có nhiều mô hình đèn lớn nhất Việt Nam, Mâm cỗ Trung thu lớn nhất Việt Nam, Cặp đèn kéo quân lớn nhất Việt Nam.
Đặc biệt, năm 2024, Lễ hội Thành Tuyên được Cục Sở hữu trí tuệ cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu, khẳng định thương hiệu văn hóa đặc sắc của tỉnh.
Để triển khai Lễ hội, tại các xã, phường, người dân cùng chung tay tạo nên những mô hình đèn Trung thu khổng lồ, rực rỡ sắc màu, mô phỏng câu chuyện dân gian, nhân vật lịch sử, linh vật hay những con vật quen thuộc trong đời sống. Khi hoàn thiện, các mô hình sẽ chở các em thiếu nhi tham gia rước diễu trên các tuyến phố.
Các mô hình đèn Trung thu khổng lồ được rước diễu thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách.
Lễ hội Thành Tuyên là dịp quảng bá văn hóa, con người Tuyên Quang đến bạn bè trong và ngoài nước. Năm 2022, lễ hội thu hút khoảng 300.000 lượt khách, tổng thu từ du lịch đạt gần 300 tỷ đồng; năm 2023, đón hơn 250.000 lượt khách, doanh thu xã hội từ du lịch đạt khoảng 280 tỷ đồng. Năm 2025, trở lại sau thời gian tạm hoãn do thiên tai, dịp nghỉ lễ 2/9 đã ghi nhận trên 56.000 du khách đến Tuyên Quang tham gia và trải nghiệm không khí rước diễu mô hình đèn khổng lồ.
Anh Vũ Tiến Hưng (phường Kinh Bắc, tỉnh Bắc Ninh) chia sẻ: Dù chưa đến Trung thu, anh đã tranh thủ kỳ nghỉ cuối tuần đưa gia đình đến Tuyên Quang để cảm nhận không khí lễ hội. Các mô hình đèn khổng lồ, hoành tráng, lung linh sắc màu khiến các cháu nhỏ trong gia đình vô cùng thích thú.
Theo ông Nguyễn Văn Hòa, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang, thành công của Lễ hội Thành Tuyên đến từ sự đồng thuận, chung tay của cộng đồng dân cư. Chính tinh thần ấy đã khơi dậy niềm tự hào về bản sắc văn hóa, biến mỗi người dân trở thành một “đại sứ du lịch”, góp phần giới thiệu và quảng bá hình ảnh, giá trị tốt đẹp nhất về vùng đất, văn hóa, con người Tuyên Quang cùng tiềm năng, thế mạnh, sản phẩm du lịch của tỉnh tới đông đảo du khách và nhà đầu tư trong, ngoài nước.
Đồng bộ các giải pháp, giữ đúng giá trị lễ hội
Năm 2025, Lễ hội Thành Tuyên trở lại sau 1 năm tạm hoãn bởi ảnh hưởng của cơn bão Yagi. Mỗi năm, các hoạt động rước diễu các mô hình đèn Trung thu khổng lồ tại Tuyên Quang kéo dài cả tháng trước Tết Trung Thu. Tuy nhiên, năm nay nhuận hai tháng 6 (âm lịch), ngày rằm Trung thu (15/8 âm lịch) là ngày 6/10/2025, tức là đã sau thời gian khai giảng năm học mới tròn 1 tháng; vì vậy, nếu các hoạt động rước diễu vẫn diễn ra như thường lệ, sẽ ít nhiều gây ảnh hưởng đến việc học tập của các em học sinh.
Bên cạnh đó, theo phản ánh của người dân, thời gian đầu Lễ hội năm nay có hiện tượng một số xe mô hình chưa thật sự phù hợp về tính thẩm mỹ và giá trị giáo dục.
Cụ thể, một số xe mô hình sử dụng âm thanh công suất lớn, nhạc remix, âm thanh điện tử hiện đại, âm thanh và ánh sáng được cho là vượt ngưỡng tiêu chuẩn, ảnh hưởng không tốt đến không gian chung của Lễ hội; một bộ phận người tham gia diễn diễu trên xe mô hình Trung thu mặc trang phục biểu diễn chưa phù hợp với không gian văn hóa cộng đồng và có trẻ em tham gia.
Không gian tực rỡ ánh sáng từ những mô hình đèn Trung thu khổng lồ
Bà Phạm Kim Tuyết, Phường Minh Xuân, tỉnh Tuyên Quang chia sẻ, bà rất ủng hộ Lễ hội và các hoạt động rước mô hình, nhưng một số bạn trẻ hóa trang trang phục bó sát, chưa kín đáo, nhất là khi trong đoàn còn có các em nhỏ là chưa thật sự phù hợp với tính chất của Lễ hội Thành Tuyên, cần phải được tuyên truyền, nhắc nhở, chấn chỉnh kịp thời.
Chị Nguyễn Trần Linh Chi, đến từ tỉnh Hà Tĩnh cho biết, chị đã trải nghiệm Lễ hội Thành Tuyên được khoảng 3,4 lần. Chị cảm nhận được Lễ hội Thành Tuyên là niềm tự hào của người dân Tuyên Quang, là biểu tượng văn hóa được gìn giữ và phát triển qua nhiều thế hệ. Tuy nhiên, trước xu hướng hiện đại hóa, thương mại hóa và sự tham gia ngày càng đa dạng của các tầng lớp xã hội, việc phát sinh dư luận trái chiều là điều tất yếu. Mong địa phương sẽ có những điều chỉnh phù hợp để Lễ hội vẫn giữ đúng tinh thần văn hóa và ngày càng hấp dẫn, thu hút du đông đảo khách trong nước và quốc tế đến tham quan, trải nghiệm.
Trước những vấn đề phát sinh đó, các cấp, ngành của tỉnh Tuyên Quang đã sớm nắm bắt và khẩn trương cho kiểm tra, xác minh, kịp thời có các giải pháp chỉ đạo, điều chỉnh.
Tại phường Minh Xuân, nơi diễn ra chủ yếu các hoạt động rước diễu, ông Phạm Quốc Chương, Chủ tịch UBND phường cho biết, phường ban hành văn bản yêu cầu các mô hình tham gia diễu diễn trong Lễ hội Thành Tuyên phải đăng ký và được cấp logo nhận diện thương hiệu, đảm bảo an toàn cháy nổ, phù hợp thuần phong mỹ tục. Những mô hình không đăng ký, không có logo sẽ không được phép tham gia diễu diễn trên địa bàn. Việc quảng cáo, treo biển hiệu trên mô hình cũng phải tuân thủ quy định pháp luật, tránh lạm dụng, làm giảm giá trị lễ hội. Phường cũng ban hành Bộ Quy tắc ứng xử trong Lễ hội Thành Tuyên và tích cực thông tin, tuyên truyền đến nhân dân, du khách cùng thực hiện.
Ông Nguyễn Văn Hoà, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang cho biết, từ ngày 19/9/2025, Ban An toàn giao thông tỉnh ban hành văn bản quy định điều chỉnh thời gian diễn diễu mô hình vào tối thứ Sáu và thứ Bảy hàng tuần. Đồng thời, tỉnh Tuyên Quang cũng yêu cầu tất cả các mô hình sau khi thi công phải được tổ liên ngành địa phương kiểm tra, đánh giá đảm bảo an toàn kỹ thuật, phòng chống cháy nổ và cấp logo nhận diện thương hiệu Lễ hội Thành Tuyên thì mới được rước diễu trên đường phố; tuân thủ theo đúng lộ trình, hướng dẫn của cơ quan chức năng.
Tỉnh cũng đã có những hướng dẫn, vận động đến Nhân dân các xã, phường khi tham gia rước mô hình phải mặc trang phục phù hợp với không gian, tính chất của Lễ hội, khuyến khích mặc trang phục dân gian, truyền thống, cổ tích Việt Nam…; Yêu cầu các đoàn rước, tổ dân phố đăng ký trước kịch bản diễu hành, trong đó phải trình bày nội dung mô hình, loại nhạc sử dụng và mô tả trang phục… Mức âm thanh không vượt quá ngưỡng cho phép theo quy chuẩn môi trường; hạn chế việc sử dụng nhạc sàn, nhạc không phù hợp. Lực lượng chức năng tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thực tế tại các tuyến rước, để kịp thời hướng dẫn, nhắc nhở và xử lý những trường không tuân thủ đúng các quy định.
Lễ hội Thành Tuyên với những màn rước diễu mô hình đèn thu hút đông đảo người dân và du khách tham quan trải nghiệm
Bên cạnh đó, đa dạng các hình thức tuyên truyền đến người dân, đặc biệt là giới trẻ, lực lượng đông đảo, trực tiếp tạo nên bầu không khí lễ hội, có những ứng xử, trang phục phù hợp trong không gian văn hóa cộng đồng; kết hợp âm nhạc hiện đại với dân gian để tạo nên nét mới, song cần chú trọng sự cân bằng để không làm phai nhạt bản sắc truyền thống.
Theo ông Nguyễn Văn Hoà, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang, trong thời gian tới, tỉnh Tuyên Quang đặt mục tiêu tiếp tục giữ vững bản sắc văn hóa truyền thống của Lễ hội Thành Tuyên, đồng thời sáng tạo các hình thức thể hiện mới để tạo sự hấp dẫn; tăng cường quảng bá Lễ hội gắn với du lịch xanh, du lịch cộng đồng; khuyến khích người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, tham gia làm mô hình theo hướng giáo dục, nhân văn.
Tỉnh Tuyên Quang luôn coi trọng giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời muốn mang đến cho Nhân dân và du khách một Lễ hội vừa vui tươi, sáng tạo, vừa đúng mực, giàu bản sắc. Mọi ý kiến đóng góp sẽ là cơ sở để địa phương tiếp tục điều chỉnh, hoàn thiện, để Lễ hội Thành Tuyên ngày càng hấp dẫn, văn minh và có chiều sâu…