Tây Ninh căng mình giữa mùa lũ lớn

“Xé rào” xuống giống sau 10 năm “lũ ngủ quên”

Sau hơn một thập kỷ “lũ ngủ quên”, người dân Tây Ninh đã quen với những mùa nước cạn. Tập quán “sống chung với lũ” dần mai một, thay vào đó là tâm lý chủ quan, nhiều nông dân vì tiếc vụ, bất chấp cảnh báo của ngành chức năng, “xé rào” xuống giống vụ Thu Đông ngoài vùng đê bao. Năm nay, khi đợt lũ 2025 dâng cao bất thường, nhiều diện tích lúa chưa kịp thu hoạch bị nhấn chìm, gây thiệt hại nặng nề cho hàng trăm hộ dân vùng trũng.

Tại xã Khánh Hưng, chính quyền đã nhiều lần cảnh báo, khuyến cáo nông dân thu hoạch sớm vụ Hè Thu, không xuống giống vụ Thu Đông nhằm hạn chế rủi ro do lũ, triều cường. Tuy nhiên, do tiếc đất, sợ bỏ vụ, nhiều hộ vẫn tự phát gieo sạ hơn 1.260 ha lúa Thu Đông, dù hệ thống đê bao chưa hoàn chỉnh. Tính đến ngày 25/10, xã mới thu hoạch được gần 900 ha, hơn 300 ha còn lại đang trong giai đoạn trổ đòng, bị nước lũ uy hiếp nghiêm trọng.

Ông Lê Minh Ngọc, Phó Chủ tịch UBND xã Khánh Hưng, tỉnh Tây Ninh cho biết, xã Khánh Hưng hiện có hơn 12.000 ha đất sản xuất nông nghiệp, trong đó 11.200 ha trồng lúa. Toàn xã có 44 tuyến đê bao, song phần lớn chưa được khép kín hoàn toàn, nhiều tuyến đê bao có cao trình thấp, chỉ đủ bảo vệ vụ Hè Thu, chưa đáp ứng yêu cầu chống lũ lớn.

Đến nay, mới có khoảng 6.000 ha lúa nằm trong vùng đê bao an toàn; diện tích còn lại người dân vẫn phải bơm chống úng và gia cố tạm khi nước dâng cao. Chính quyền và nhân dân đang huy động toàn bộ lực lượng tại chỗ, phối hợp dân quân, đoàn thể, ngày đêm trực gác, giữ đê, chống tràn, bảo vệ diện tích lúa đang trổ đòng.

Cũng theo ông Lê Minh Ngọc, dù đã chủ động ứng phó, nhưng nhiều tuyến đê bao vẫn tiềm ẩn nguy cơ vỡ nếu mưa lớn kéo dài và triều cường tiếp tục dâng. Xã đã kiến nghị tỉnh đầu tư nâng cấp, hoàn thiện hệ thống đê bao, giúp bảo vệ sản xuất và ổn định sinh kế cho nông dân vùng trũng.

Không riêng Khánh Hưng, các xã Tuyên Bình, Hưng Điền và Vĩnh Châu, tỉnh Tây Ninh cũng trong tình trạng tương tự. Tại Tuyên Bình, nông dân tự ý xuống giống gần 4.000 ha, hiện hàng trăm ha bị đe dọa do nước dâng nhanh.

Ở xã Hưng Điền, vụ lúa Thu Đông năm nay gieo sạ gần 2.300 ha, đến nay mới thu hoạch 800 ha, còn lại 1.500 ha trong giai đoạn trổ và chín. Mực nước cao khiến 330 ha lúa bị ngập cục bộ, 40 ha khác đang bị uy hiếp. Chính quyền và người dân đang nỗ lực bơm chống úng, đắp cao bờ bao để cứu lúa.

Tại xã Vĩnh Châu, mực nước trên các kênh rạch đã vượt đỉnh lũ năm 2024 khoảng 50 cm, nhiều đoạn đê bao bị nước tràn. Chủ tịch UBND xã Vĩnh Châu, tỉnh Tây Ninh Nguyễn Văn Chi cho biết, xã đã yêu cầu các phương tiện thủy giảm tốc độ để hạn chế nước tràn vào ruộng. Hiện toàn xã có gần 7.900 ha lúa từ 10–50 ngày tuổi; trong đó, hàng trăm hecta đang bị lũ uy hiếp. Người dân phải khẩn trương gia cố, đắp đất nâng cao mặt đê từ 20–40 cm trên chiều dài gần 180 km, nhưng nếu nước tiếp tục dâng, việc chống lũ sẽ hết sức khó khăn.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Tây Ninh, vụ lúa Thu Đông năm nay toàn vùng Đồng Tháp Mười gieo sạ hơn 74.200 ha, đã thu hoạch gần 28.700 ha, còn lại hơn 45.000 ha đang trong giai đoạn trổ hoặc chín sữa. Ngoài ra, hơn 27.800 ha lúa Đông Xuân 2025–2026 vừa xuống giống cũng có nguy cơ bị ảnh hưởng. Toàn tỉnh hiện có trên 633 ha cây trồng thiệt hại, trong đó hơn 500 ha lúa mất trắng, gần 107 ha cây ăn trái bị ngập úng hoàn toàn. Hơn 8.000 ha đất sản xuất khác có khả năng bị tác động khi nước vẫn rút chậm, trong bối cảnh thời tiết cực đoan, bão tiếp tục hình thành trên Biển Đông.

Căng mình giữ đê, đồng lòng vượt lũ và sống chung an toàn với lũ

Những ngày cuối tháng 10, trên khắp các xã vùng lũ của Tây Ninh, tiếng máy bơm, tiếng cuốc, tiếng xe cơ giới rền vang suốt ngày đêm. Lực lượng quân sự, công an, thanh niên cùng người dân căng mình gia cố đê bao, ngăn tràn, bảo vệ mùa màng.

Tại xã Hậu Thạnh, nước dâng cao do mưa lớn kết hợp triều cường khiến nhiều đoạn đê bao bị tràn, nguy cơ vỡ cao. Chính quyền xã đã huy động người dân và máy móc khẩn trương gia cố 22 tuyến đê bao xung yếu với tổng chiều dài gần 23 km; đồng thời, ngăn 5 đập tạm ở đầu kênh nội đồng để bảo vệ lúa.

Nhìn ra cánh đồng mênh mông nước trắng, ông Nguyễn Văn Việt (65 tuổi, nông dân xã Hậu Thạnh) cho biết: “Nước năm nay dâng nhanh, dòng chảy mạnh, tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Bà con ai cũng lo, nhưng nhờ lực lượng chức năng hỗ trợ kịp thời, nên phần nào yên tâm hơn. Chúng tôi chủ động kê dọn tài sản, gia cố chuồng trại, bảo vệ lúa và an toàn gia đình”.

Mới đây, vào khoảng 4 giờ ngày 26/10 tại tuyến đê bờ Đông kênh Cò Mi, thuộc ấp Hòa Tân xã Hậu Thạnh có chiều dài 05 km, người dân trên địa bàn phát hiện đê bị vỡ một đoạn khoản 5m. Sau đó, đê mở rộng ra khoảng 08m và báo cáo về Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự của xã.

Theo Chủ tịch UBND xã Hậu Thạnh Nguyễn Thế Anh, trước tình hình trên Đảng ủy, UBND xã chỉ đạo huy động lực lượng các Phòng chuyên môn, dân quân, Nhân dân và tập trung huy động cơ giới để khắc phục. Đến 17h cùng ngày,  đoạn đê bị vỡ đã được khắc phục hoàn toàn. Thiệt hai ước khoảng 20 ha lúa của 5 hộ dân (ngay đoạn đê bị vỡ) do nước cuốn trôi và gần 100 ha lúa bị ảnh hưởng trực tiếp. UBND xã  đang huy động lực lượng “ba tại chỗ” (lực lượng tại chỗ, chỉ huy tại chỗ, phương tiện tại chỗ) giúp địa phương phản ứng nhanh, hạn chế tối đa thiệt hại.

Ông Nguyễn Quang Ngọc, Giám đốc Đài Khí tượng Thủy văn Tây Ninh cho biết, mực nước hạ lưu sông Vàm Cỏ Đông và Vàm Cỏ Tây đang ở mức Báo động II, có nơi đã vượt Báo động III. Riêng khu vực sông Bến Đá và vùng Đồng Tháp Mười, mực nước vẫn lên do lượng nước thượng nguồn kết hợp mưa tại chỗ. Cấp độ rủi ro thiên tai được xác định ở mức 2 trên các sông chính. Trong vài ngày tới, nước có thể duy trì ở mức cao trước khi rút chậm.

Trước tình hình mưa lũ diễn biến phức tạp, chính quyền các địa phương đang bám sát dự báo, triển khai đồng bộ các biện pháp ứng phó, ưu tiên bảo vệ tính mạng, tài sản và vùng sản xuất của người dân.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Hữu Phương cho biết, tỉnh đang khẩn trương gia cố 23 vị trí đê bao trọng điểm với tổng chiều dài hơn 110 km, nhằm bảo vệ hơn 11.300 ha lúa của người dân vùng ngập lũ. Các tuyến đê bao cần gia cố tập trung tại 5 xã vùng Đồng Tháp Mười của tỉnh gồm: Vĩnh Châu, Hưng Điền, Khánh Hưng, Tuyên Bình và Hậu Thạnh. Trong đó, xã Vĩnh Châu là địa phương có quy mô lớn nhất với 12 tuyến đê cần gia cố, tổng chiều dài hơn 80 km, bảo vệ trên 7.600 ha đất sản xuất nông nghiệp.

Tổng kinh phí thực hiện kế hoạch trên 6,2 tỷ đồng, trích từ nguồn hỗ trợ công ích thủy lợi năm 2025. Đến nay, các đơn vị thi công hoàn thành khoảng 30% khối lượng công việc. Nhiều điểm xung yếu đã được khống chế tình trạng nước tràn, ổn định mái và chân đê, góp phần bảo vệ hạ tầng thủy lợi, ổn định đời sống người dân vùng ngập.

Tại các buổi khảo sát thực tế về tình hình mực nước lũ và sản xuất nông nghiệp tại các xã vùng Đồng Tháp Mười, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh Nguyễn Minh Lâm yêu cầu ngành nông nghiệp cùng chính quyền các địa phương khẩn trương huy động nhân lực, phương tiện, thiết bị để tập trung gia cố các tuyến đê bao, bờ bao xung yếu, bảo vệ an toàn cho sản xuất nông nghiệp và đời sống nhân dân. Trong đó, các hạng mục trọng yếu cần phải được ưu tiên hoàn thành trong thời gian sớm nhất, nhằm hạn chế thấp nhất thiệt hại do nước lũ gây ra, đặc biệt là đối với những diện tích lúa đang trong giai đoạn trổ chín.

Cũng theo ông Nguyễn Minh Lâm, về lâu dài, Tây Ninh sẽ chủ động rà soát, đầu tư nâng cấp, kiên cố hóa hệ thống đê bao bảo vệ sản xuất, từng bước hình thành các cụm, tuyến đê bao bền vững, thích ứng với diễn biến cực đoan của thời tiết và biến đổi khí hậu. Cùng với đó, các địa phương đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn nông dân tuân thủ lịch thời vụ, bố trí sản xuất hợp lý giữa vùng trong và ngoài đê bao, nhằm giảm thiểu rủi ro, nâng cao tính chủ động trong “sống chung an toàn, bền vững với lũ”.

Sau đợt lũ này, tỉnh sẽ xây dựng phương án tổng thể, kiên cố hóa toàn bộ hệ thống đê bao, thủy lợi nội đồng, hướng tới phát triển nông nghiệp ổn định, an toàn, giảm thiểu tối đa thiệt hại cho người dân trong những mùa lũ tiếp theo.