Đổi mới, nâng cao chất lượng, dạng hóa các sản phẩm
Những năm gần đây, ngành nông nghiệp của tỉnh phát triển ổn định, cơ cấu chuyển dịch theo hướng tích cực, hình thành nhiều vùng sản xuất tập trung quy mô lớn, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.
Trong đó, vùng cây ăn quả gần 52.000 ha, gồm có vùng vải thiều tập trung 28.000 ha, vùng cây có múi gần 11.000 ha; ngoài ra vùng rau an toàn gần 12.000 ha, đàn lợn gần 1 triệu con, đàn gia cầm trên 20 triệu con…
Bên cạnh đó, Bắc Giang có 27 làng nghề đã được công nhận và nhiều sản phẩm chủ lực, đặc trưng, tiềm năng.
Xuất phát từ những tiền đề và lợi thế lớn của tỉnh, những năm qua, được sự tham gia của các cấp, ngành, hệ thống chính trị, Chương trình OCOP triển khai trên địa bàn tỉnh đã thể hiện được sự phù hợp về định hướng, chính sách để phát huy thế mạnh điều kiện tự nhiên, bản sắc văn hóa, khơi dậy tiềm năng sản xuất nông nghiệp, tác động đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực nông thôn, gắn với xây dựng nông thôn mới.
Đến nay, toàn tỉnh có 205 sản phẩm OCOP, trong đó có 31 sản phẩm 4 sao, 174 sản phẩm 3 sao, đặc biệt tỉnh cũng đã có 1 sản phẩm tiềm năng 5 sao cấp quốc gia, 1 sản phẩm điểm du lịch của gần 150 chủ thể đăng ký tham gia chương trình OCOP. Trong đó, khoảng 88,3% sản phẩm của các hợp tác xã (HTX) nông nghiệp, 11,7% sản phẩm của các hộ gia đình; doanh thu ước tính trên 800 triệu đồng/HTX, lợi nhuận bình quân một HTX đạt khoảng 250 triệu đồng/HTX/năm.
Là một trong số các HTX tiêu biểu của tỉnh trong sản xuất, liên kết tiêu thụ sản phẩm nông sản, anh Đặng Huy Phong - Chủ nhiệm HTX nông nghiệp Quyên Phong, thôn Hòa Sơn, xã Cao Thượng, huyện Tân Yên cho biết: Dựa vào lợi thế nằm trên địa bàn vùng sản xuất cây ăn quả chuyên canh với quy mô lớn, được thiên nhiên ưu đãi, khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp; những sản phẩm trái cây của HTX được người tiêu dùng tin tưởng. Đặc biệt sản phẩm Ổi Tân Yên là một điển hình, đây là một sản phẩm chủ lực của HTX đạt tiêu chuẩn VietGap. Để tiếp tục quảng bá thương hiệu sản phẩm Ổi Tân Yên, HTX đã đưa sản phẩm Ổi Tân Yên tham gia đánh giá, phân hạng. Hiện tại Ổi Tân Yên đã có truy xuất nguồn gốc. Bà con nông dân tham gia sản xuất tại HTX cam kết cùng nhau xây dựng thương hiệu ổi sạch, kiên quyết loại bỏ các loại thuốc kích thích tăng trưởng, các loại hóa chất có hại mà cơ quan chức năng cấm sử dụng.
Hiện có nhiều chủ thể HTX có trình độ, nhiệt huyết khởi nghiệp từ nông nghiệp, tạo ra nhiều sản phẩm thể hiện sự sáng tạo của người dân. Trong đó, HTX Xuân Hồng là một ví dụ điển hình trong việc nỗ lực xây dựng quảng bá thương hiệu sản phẩm “Vải thiều Lục Ngạn”.
Ngay từ những năm đầu tiên Chương trình OCOP được triển khai trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, HTX Hồng Xuân đã đưa sản phẩm “Vải thiều Lục Ngạn” tham gia đánh giá, phân hạng và đạt kết quả 4 sao. Đến nay HTX Hồng Xuân có 5 sản phẩm được công nhận là sản phẩm OCOP, gồm 01 sản phẩm 4 sao và 4 sản phẩm 3 sao. HTX cũng là một trong những đơn vị được cấp mã số đóng gói xuất khẩu vải thiều sang thị trường Trung Quốc hàng năm chiếm 90% sản lượng vải thiều xuất khẩu của cả tỉnh.
Với khát khao tiếp tục nâng cao vị thế sản phẩm nông sản chủ lực của tỉnh, tiếp tục quảng bá thương hiệu sản phẩm vải thiều Lục Ngạn, HTX Hồng Xuân đã phối hợp với các sở, ngành, đơn vị hoàn thiện hồ sơ nâng hạng sản phẩm OCOP từ 4 sao cấp tỉnh lên 5 sao đạt tiêu chuẩn quốc gia cho sản phẩm “Vải thiều Lục Ngạn”.
Tuy nhiên, theo ông Phạm Văn Dũng, đại diện HTX Xuân Hồng, trong quá trình triển khai thực hiện xây dựng hồ sơ, hoàn thiện sản phẩm tham gia nâng hạng 5 sao cấp quốc gia, HTX còn gặp nhiều khó khăn do kinh phí thực hiện một số chỉ tiêu đánh giá lớn như: Bảo vệ môi trường; chứng nhận quy trình sản xuất tiên tiến; kiểm nghiệm chất lượng sản phẩm định kỳ...
Do đó, ông Phạm Văn Dũng mong muốn các sở, ngành, địa phương đẩy mạnh hơn nữa hoạt động hỗ trợ các sản phẩm OCOP, sản phẩm tiềm năng tham gia các chương trình xúc tiến thương mại trong và ngoài nước qua đó tạo điều kiện cho chủ thể có cơ hội tìm kiếm đối tác thương mại, đầu tư làm cơ sở cho hoạt động xuất khẩu sản phẩm của mình.
Ngoài những sản phẩm nông sản là thế mạnh của địa phương như: Gà đồi Yên Thế; vải thiều Lục Ngạn; giấm Kim Ngân; trà hoa vàng; rau quả các loại;… nhiều sản phẩm làng nghề và làng nghề truyền thống được công nhận OCOP như: Mỳ Chũ, Mỳ Châu Sơn, Bún Đa Mai… Các sản phẩm được công nhận có đầy đủ những minh chứng rõ ràng về chất lượng, nguồn gốc sản phẩm và áp dụng quy trình sản xuất tiên tiến, chất lượng đạt tiêu chuẩn theo quy định.
Đẩy mạnh xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm OCOP
Phát triển sản phẩm OCOP chính là động lực quan trọng nhằm thúc đẩy sự phát triển của kinh tế khu vực nông nghiệp nông thôn theo hướng nội sinh và gia tăng giá trị sản phẩm hàng hóa, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Để phát triển và lan tỏa Chương trình OCOP trên khắp địa bàn tỉnh, những năm qua, tỉnh đã tăng cường hỗ trợ tập huấn nâng cao nhận thức cho các chủ thể tham gia chương trình. Đồng thời, hỗ trợ cho trên 100 lượt hợp tác xã, doanh nghiệp, chủ thể với trên 300 lượt sản phẩm OCOP tham gia các hội chợ triển lãm, xúc tiến thương mại tại các tỉnh như: Quảng Ninh, Lào Cai, Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Hòa Bình,… và một số điểm giới thiệu, quảng bá sản phẩm OCOP tại các huyện, siêu thị lớn và các sàn thương mại điện tử.
Tỉnh cũng đã vận dụng cơ chế, chính sách khác nhau hỗ trợ chủ thể sản xuất bổ sung các nội dung khác về chất lượng, bao bì, nhãn mác, đảm bảo theo yêu cầu của bộ tiêu chí phân hạng các sản phẩm OCOP. Từ đó thúc đẩy sản xuất, tạo điều kiện và động lực cho người sản xuất mạnh dạn đầu tư, phát triển sản phẩm lợi thế của địa phương. Hướng chủ thể phát triển sản phẩm của địa phương với niềm tự hào với quê hương, bản xứ. Cùng với đó tiếp tục củng cố, phát triển các hình thức tổ chức sản xuất, kinh doanh, ưu tiên phát triển HTX, doanh nghiệp nhỏ và vừa để sản xuất các sản phẩm, dịch vụ có lợi thế, có khả năng cạnh tranh theo hướng liên kết sản xuất.
Đặc biệt, phát huy lợi thế vốn có là địa phương có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội với 27 làng nghề đã được UBND tỉnh công nhận, khoảng gần 60 sản phẩm chủ lực, đặc trưng, tiềm năng và hàng trăm sản phẩm địa phương. Tỉnh sẽ tập trung vào phát triển các sản phẩm đặc trưng, tiềm năng; sản phẩm có lợi thế so sánh, sản phẩm làng nghề gắn với du lịch. Phát triển sản phẩm hàng hóa, dịch vụ đa dạng theo hướng nâng cao chất lượng, đưa chương trình OCOP đi vào chiều sâu, gia tăng giá trị lớn, sức cạnh tranh cao và có khả năng xuất khẩu.
Mặc dù đã có nhiều kết quả khả quan, đáng khích lệ, nhưng thực tế quá trình triển khai thực hiện sản xuất, tiêu thụ các sản phẩm OCOP cho thấy vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc cần tháo gỡ.
Hoạt động sản xuất các sản phẩm chủ lực tại hầu hết các địa phương trong tỉnh vẫn mang tính tự phát, thủ công, chưa sản xuất được nhiều, chất lượng, quy cách mẫu mã sản phẩm hạn chế, thiếu sức cạnh tranh trên thị trường. Số lượng sản phẩm OCOP nhiều nhưng đa phần mới chỉ đạt ở cấp độ 3 sao (mức trung bình).
Bên cạnh đó, nhận thức của cán bộ, đảng viên về thực hiện chương trình OCOP còn hạn chế; việc thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực sản xuất nông, lâm nghiệp để phát triển sản xuất theo chuỗi liên kết, giá trị còn thấp.
Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn Nguyễn Văn Luy cho biết, các sản phẩm tham gia Chương trình OCOP là các sản phẩm chủ lực mang tính đặc trưng ở mỗi địa phương. Để khơi dậy tiềm năng này, thời gian tới, Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh tiếp tục hướng dẫn các địa phương tập trung phát triển sản phẩm OCOP gắn với du lịch nhằm thu hút du khách, đồng thời quảng bá hoạt động du lịch, tiêu thụ và nâng cao giá trị cho sản phẩm OCOP của tỉnh. Triển khai thực hiện từ 1-3 sản phẩm dịch vụ du lịch cộng đồng và điểm du lịch tại các huyện Lục Ngạn, Sơn Động, Yên Thế...
Cùng với đó là tăng cường xây dựng và hoàn thiện các chuỗi liên kết gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm nhằm nâng cao chất lượng các sản phẩm OCOP, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.