Điều hòa không khí đã trở thành một công cụ cần thiết cho sự sống còn của hàng triệu người. Ảnh minh họa: AFP
Dù tốt hay xấu, những cỗ máy ngốn điện này là một trong những thiết bị phổ biến nhất giúp con người thích nghi với một thế giới đang nóng lên. Theo các chuyên gia, chúng đã trở thành một công cụ cần thiết cho sự sống còn của hàng triệu người.
Mặc dù chúng mang lại sự mát lạnh tức thì giúp cứu mạng con người, thì máy điều hòa không khí lại gây thêm gánh nặng cho cuộc khủng hoảng khí hậu vì nhu cầu tiêu thụ năng lượng khổng lồ.
Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), điều hòa không khí là nguyên nhân thải ra khoảng 1 tỷ tấn carbon dioxide mỗi năm, trong tổng số 37 tỷ tấn thải ra trên toàn thế giới.
Các chuyên gia cho rằng có thể chấm dứt vòng luẩn quẩn này bằng cách tăng cường đóng góp của năng lượng tái tạo, phát triển máy điều hòa không khí ít tiêu tốn năng lượng hơn và tích hợp cho chúng thêm các kỹ thuật làm mát khác.
"Có một số người nghĩ rằng chúng ta có thể loại bỏ máy điều hòa, nhưng tôi lại cho rằng đó là việc bất khả thi", Tiến sĩ Robert Dubrow, nhà dịch tễ học tại Đại học Yale chuyên nghiên cứu về tác động sức khỏe của biến đổi khí hậu, nhấn mạnh.
Theo một báo cáo gần đây của IEA do Tiến sĩ Dubrow làm đồng tác giả, việc tiếp cận với điều hòa không khí đã cứu sống hàng chục nghìn người mỗi năm và con số này đang tăng lên.
Các nghiên cứu cho thấy nguy cơ tử vong do nhiệt độ đã giảm khoảng 3/4 đối với những người sống trong nhà có máy điều hòa.
Tại Mỹ, nơi khoảng 90% hộ gia đình có máy điều hòa không khí, các nghiên cứu đã nhấn mạnh vai trò của nó trong việc bảo vệ người dân trong các đợt nắng nóng.
Nhưng trên toàn cầu, trong số 3,5 tỷ người sống ở vùng khí hậu nóng, chỉ khoảng 15% sở hữu máy điều hòa không khí ở nhà.
Chi phí cao, lượng khí thải nhiều
Số lượng máy điều hòa không khí trên thế giới - khoảng hai tỷ chiếc hiện nay - sẽ tăng vọt khi nhiệt độ và thu nhập tăng lên.
Ấn Độ, Trung Quốc và Indonesia - lần lượt là các quốc gia đông dân thứ nhất, thứ hai và thứ tư trên thế giới - nằm trong số những quốc gia sẽ chứng kiến sự gia tăng sử dụng điều hòa mạnh nhất.
Dự kiến, đến năm 2050, tỷ lệ hộ gia đình ở Ấn Độ được trang bị máy điều hòa không khí có thể tăng từ 10% lên 40%.
Nhưng mức tăng tiêu thụ điện đó sẽ tương đương với tổng sản lượng hàng năm hiện tại của một quốc gia như Na Uy.
Nếu lưới điện trong tương lai của Ấn Độ vẫn sử dụng nhiều nhiên liệu hóa thạch như hiện nay, điều đó có nghĩa là sẽ có thêm khoảng 120 triệu tấn carbon dioxide thải ra mỗi năm, hay 15% lượng phát thải từ ngành năng lượng hiện tại của quốc gia.
Các vấn đề từ điều hòa không khí không dừng lại ở đó. Việc vận hành các nhà máy điện cũng gây ô nhiễm không khí.
Máy điều hòa không khí cũng thường sử dụng khí fluorocarbon làm chất làm lạnh, có khả năng làm nóng gấp hàng nghìn lần so với carbon dioxide khi chúng thoát vào bầu khí quyển. Và bằng cách thải khí nóng ra ngoài đường, điều hòa không khí góp phần tạo ra hiệu ứng đảo nhiệt đô thị.
Một nghiên cứu năm 2014 cho thấy vào ban đêm, nhiệt tỏa ra từ hệ thống điều hòa không khí ở các trung tâm thành phố làm tăng nhiệt độ không khí trung bình hơn 1 độ C.
Cuối cùng, do chi phí cao, việc sử dụng điều hòa không khí đặt ra một vấn đề lớn về vốn chủ sở hữu.
Sau khi lắp đặt, giá của hóa đơn tiền điện có thể buộc các gia đình phải lựa chọn giữa làm mát và các nhu cầu thiết yếu khác.
Các giải pháp bổ trợ
Đối với Giáo sư Enrica De Cian, chuyên gia về kinh tế môi trường tại Đại học Ca Foscari ở Venice, việc sử dụng điều hòa không khí là một chiến lược quan trọng trong những điều kiện nhất định và ở những nơi nhất định.
Nhưng điều cần thiết là kết hợp nó với các phương pháp bổ sung.
Đầu tiên, bà Enrica cho rằng đó là tiếp tục tăng cường sản xuất năng lượng tái tạo và hạn chế sử dụng nhiên liệu hóa thạch, để năng lượng được sử dụng bởi máy điều hòa không khí dẫn đến lượng khí thải ít hơn.
Thứ hai là phát triển và lắp đặt máy điều hòa không khí giá cả phải chăng, tiêu thụ ít năng lượng hơn - điều mà một số công ty đang thực hiện.
IEA ủng hộ việc áp đặt các tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn, nhưng cũng khuyến nghị rằng máy điều hòa không khí nên được đặt ở mức tối thiểu là 24 độ C.
Ngoài vấn đề hạn chế khí thải, hiệu quả cao hơn cũng sẽ hạn chế rủi ro cắt điện vì nhu cầu tiêu thụ quá cao. Vào những ngày nắng nóng, điều hòa nhiệt độ có thể chiếm hơn một nửa lượng điện tiêu thụ.
Nhưng trên hết, các chuyên gia đều nhấn mạnh nhu cầu triển khai các biện pháp quy hoạch không gian: nhiều không gian xanh và các hồ nước, vỉa hè và mái nhà phản chiếu tia nắng mặt trời cũng như cách nhiệt tòa nhà tốt hơn.
Tiến sĩ Dubrow nói: “Chúng ta phải đạt được khả năng làm mát trong nhà bền vững. Các giải pháp được đề xuất kể trên là rất khả thi”.