Khủng hoảng nhà hoangBất chấp truyền thống tiết kiệm ở Nhật, số lượng các ngôi nhà bỏ trống đang gia tăng. Tỷ lệ bỏ trống nhà ở dài hạn đã tăng chóng mặt, cao hơn ở Mỹ và châu Âu, và theo số liệu của chính phủ, khoảng 8 triệu căn nhà hiện trong tình trạng vô chủ. Gần 50% trong số đó đã hoàn toàn bị bỏ trống - không bán và cũng không cho thuê - chúng chỉ đơn giản nằm ở đó, và hư hỏng theo thời gian.
Một căn "nhà hoang" ở Yokosuka. |
Những ngôi nhà hoang này là dấu hiệu rõ nhất của một đất nước có dân số già. Cấu trúc nhân khẩu học đang đè gánh nặng lên kinh tế Nhật Bản, khi lực lượng lao động trẻ ít ỏi đấu tranh đáp ứng nhu cầu nhân lực. Hiện Nhật Bản đang đối mặt với một vấn đề khó khăn: Phải làm gì với những ngôi nhà trống khi dân số ngày càng giảm?
Nhiều người thừa hưởng những ngôi nhà trống ở Nhật nhưng không sử dụng chúng và cũng không thể bán, vì không ai có nhu cầu. Việc phá hủy những ngôi nhà này cũng không đơn giản khi chúng liên quan tới quyền sở hữu, và xác định ai là người trả phí phá dỡ. Vừa qua, Chính phủ Nhật đã thông qua luật thúc đẩy phá hủy những ngôi nhà hư hỏng nhất. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng làn sóng bỏ trống nhà sẽ rất khó dừng lại.
Từng giới hạn ở các cộng đồng nông thôn, nay làn sóng nhà hoang đang lan rộng ra các thành phố và ngoại ô các khu trung tâm lớn. Kể cả ở thủ đô nhộn nhịp, tỷ lệ nhà vô chủ cũng đang gia tăng.
Thành phố Yokosuka không nằm ngoài xu hướng ấy. Với vị trí gần thủ đô Tokyo và các căn cứ hải quân, các nhà máy ô tô, nơi đây thu hút hàng nghìn thanh niên tìm việc trong thời kỳ kinh tế tăng trưởng sau Thế chiến II. Đất đai hiếm và đắt, vì vậy những người mới đến xây dựng những ngôi nhà nhỏ và đơn giản ở bất cứ đâu có thể. Cho đến nay, tình hình đã đổi khác hoàn toàn. Những công nhân trẻ thời hậu chiến giờ đã về hưu, còn rất ít người muốn nhận những ngôi nhà này bởi con cái của họ hiện sống ở những nơi hiện đại ở trung tâm Tokyo.
Chưa có giải pháp hiệu quả
Yokosuka đang cố gắng để thay đổi điều ấy, bằng cách khuyến khích chủ những ngôi nhà bỏ hoang tu sửa, dọn dẹp và bán chúng qua trang web “ngân hàng nhà trống” mà thành phố lập. Giá đất ở Yokosuku đã giảm 70% từ khi đạt đỉnh hồi cuối những năm 1980. Tuy nhiên, mới chỉ có một căn nhà gỗ có sân vườn được bán với giá 660.000 yên (5.400 USD) qua ngân hàng trực tuyến trên.
Những thành phố khác cũng đang cố gắng với những giải pháp riêng, thậm chí là trả tiền mặt cho những người dọn đến hoặc mua nhà trống. Một số giải pháp đã thành công trong việc thu hút những nghệ sĩ và lao động tự do. Công ty Echigo - Tsumari Art Field còn thực hiện một dự án nghệ thuật khi biến các tòa nhà bỏ trống trong một cụm đô thị ở phía tây bắc Tokyo thành những tác phẩm nghệ thuật đương đại.
Giải pháp mạnh tay nhất đối với những ngôi nhà bỏ trống là phá hủy trước khi chúng trở thành mối nguy hiểm với người dân. Tuy nhiên, rất khó để xác định chủ sở hữu các ngôi nhà, và họ thường không sẵn lòng trả phí phá dỡ nhà.
Các ngôi nhà ở Nhật Bản được xây dựng để sử dụng trong khoảng 30 năm, sau đó sẽ được dỡ bỏ và xây dựng lại. Tuy chất lượng xây dựng được cải thiện, nhưng thị trường mua bán nhà cũ vẫn rất nhỏ hẹp. Trong khi đó, các nhà đầu tư vẫn đang xây dựng hơn 800.000 chung cư cao tầng và nhà mới hàng năm, bất chấp những ngôi nhà hoang còn đang dư thừa.
Vấn đề nhà bỏ trống ở Nhật sẽ trở nên rất khó giải quyết, đặc biệt khi dân số Nhật ước tính sẽ giảm 1 triệu người/năm trong những thập kỷ tới. Tỷ lệ sinh của Nhật Bản đã giảm xuống dưới mức đủ để duy trì dân số từ những năm 1970, khi giới trẻ trì hoãn hôn nhân và nhiều phụ nữ trì hoãn sinh con khi tham gia vào lực lượng lao động.