Bãi biển nhiễm xạ Areia Preta. Ảnh: O.C
Brazil có đường bờ biển dài hàng trăm km, song không nơi nào giống như Areia Preta ở thị trấn Guarapari. Cát ở vùng biển này chứa một lượng vừa phải quặng monazit giàu phóng xạ như urani và thorium. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng bức xạ nền trên Areia Preta có thể đạt tới 175 millisievert/năm, hay 20 microsievert/giờ. Sievert là đơn vị đo lượng hấp thụ bức xạ ion hóa có tác dụng gây tổn hại.
Một số nơi thậm chí có mức bức xạ lên tới 55 microsievert/giờ. Để so sánh rõ hơn, mức độ phơi nhiễm bức xạ trung bình trên toàn nước Mỹ là khoảng 0,34 microsievert/giờ, trong khi mức độ phơi nhiễm phóng xạ trong một lần chụp X-quang là 100 microsievert.
Bãi cát đen giàu monazite của thị trấn Guarapari lần đầu được chú ý đến vào năm 1880 bởi nhà khoa học người Áo Carl Auer von Welsbach. Khi đó, ông Weslback đang tìm kiếm nguồn cung chất thorium để làm lớp phủ cho một loại sợi đốt mới phát minh. Và cát ở bãi biển Areia Preta chính là nguồn cung hoàn hảo đó.
Các mỏ monazite của Brazil đã nhanh chóng thống trị ngành công nghiệp đất hiếm cho đến tận Thế chiến thứ hai. Đến cuối thế kỷ 20, "bãi biển phóng xạ" bắt đầu trở thành điểm du lịch chăm sóc sức khỏe.
Năm 1972, bác sĩ tên là Silva Mello bắt đầu quảng cáo về liệu pháp sử dụng cát phóng xạ để điều trị các vấn đề sức khỏe, trong đó có bệnh thấp khớp. Cho đến nay, hàng nghìn du khách đã tìm đến đây nằm dài trên cát hoặc vùi mình dưới lớp cát phóng xạ này với mong muốn khỏi bệnh, bất chấp nguy cơ phơi nhiễm phóng xạ kéo dài.
50 năm sau công bố của bác sĩ Mello về lợi ích của cát monazite, nhiều người ở Brazil vẫn tin rằng việc tiếp xúc với cát nhiễm xạ thực sự tốt cho sức khỏe. Guarapari đã được mệnh danh là "thị trấn khoẻ mạnh" và có ngành du lịch phát triển.
Điều thú vị là hầu hết các vùng thuộc Guarapari có mức bức xạ nền tương đối thấp, trung bình 0,6 µSv/giờ, nên không gây bất kỳ nguy cơ nào với sức khỏe. Nhưng bãi biển Areia Preta là một câu chuyện hoàn toàn khác. Tại đây, sóng biển liên tục đập vào các mỏm đá giàu monazit, còn một số hợp chất phóng xạ ồ ạt dạt vào bờ dưới dạng cát đen.
Nhiều năm qua, các nghiên cứu đã cho thấy chỉ riêng bức xạ gamma (tia quang phổ có bước sóng ngắn nhất và tần số cao nhất) tại Areia Preta đã đủ gây nguy hiểm cho khách du lịch. Một nghiên cứu năm 2002 cho thấy lượng bức xạ gamma trên bãi biển Areia Preta tương đương với liều lượng ở quanh bán kính 1km của nhà máy điện hạt nhân Chernobyl.
Nhóm tác giả của nghiên cứu trên chỉ ra rằng mặc dù thành phần chất phóng xạ ở hai địa điểm là khác nhau, nhưng mức bức xạ gamma tại Areia Preta đủ cao để buộc mọi người phải mặc thiết bị bảo vệ.
Bức xạ bị hấp thụ qua da có thể làm tăng nguy cơ ung thư da, trong khi hít phải phóng xạ có thể gây ung thư phổi. Đó là lý do khiến Cơ quan Hạt nhân Brazil khuyến nghị mọi người không nên dành quá nhiều thời gian ở những bãi biển nhiễm phóng xạ như Areia Preta.