Nhà khoa học Trung Quốc He Jiankui đã làm chấn động giới khoa học khi thông báo tạo ra một cặp bé gái song sinh "biến đổi gien" đầu tiên trên thế giới. Thông tin này lập tức vấp phải sự phản đối kịch liệt của cộng đồng quốc tế. Ngày 28/11, ông He cho biết cuộc thử nghiệm đã phải tạm dừng do tình hình hiện nay.
Ông He Jiankui. Ảnh: www.wamc.org
Tại Hội nghị quốc tế về biến đổi gien người tổ chức tại Khu hành chính đặc biệt Hong Kong, Trung Quốc (khai mạc hôm 27/11), nhà nghiên cứu kiêm giáo viên thỉnh giảng của Đại học Khoa học và Công nghệ Hoa Nam (SUSTC) ở thành phố Thẩm Quyến, He Jiankui nói rằng ông đã chỉnh sửa thành công ADN của cặp bé gái song sinh từ một người cha dương tính với HIV.
Cặp song sinh này có ADN được chỉnh sửa nhằm ngăn ngừa chúng khỏi bị nhiễm HIV. Đây là những đứa trẻ đầu tiên được ra đời từ một bộ gien chỉnh sửa. Ông He, người đã tốt nghiệp Đại học Stanford, cho biết thêm ADN của cặp song sinh được sửa đổi bằng kỹ thuật chỉnh sửa CRISPR, kỹ thuật cho phép các nhà khoa học thay đổi một vài tế bào của một cơ quan cụ thể chưa bao giờ được sử dụng để chỉnh sửa tất cả các tế bào của cả cơ thể để tạo ra tinh trùng hay noãn bào.
Công nghệ chỉnh sửa gien mở ra hướng điều trị đầy hứa hẹn đối với một số căn bệnh di truyền nhưng nó cũng đặc biệt gây tranh cãi vì những biến đổi như vậy có nguy cơ truyền tiếp cho những thế hệ sau những gien đã bị chỉnh sửa. Ở nhiều nước, kỹ thuật biến đổi ADN ở người được kiểm soát chặt chẽ.
Hội nghị ở Hong Kong đã bị chấn động và lúng túng trước những thông báo tiết lộ về sự ra đời của cặp song sinh "biến đổi gien", sau khi đăng tải một video trên Youtube thông báo về sự chào đời của cặp song sinh này cách đây vài tuần. Động thái này đã làm dấy lên một cuộc tranh luận sôi nổi trong cộng đồng khoa học, trong đó nhiều ý kiến gia tăng lo ngại về việc thiếu dữ liệu kiểm chứng và những rủi ro của việc sử dụng các phôi thai khỏe mạnh để biến đổi gien.
Các chuyên gia cảnh báo việc chỉnh sửa các phôi thai người có thể tạo ra những đột biến không lường trước trong những lĩnh vực khác - gọi là "tác dụng ngoài mong muốn" - điều có thể bị bỏ qua trong quá trình sinh nở. Robin Lovell-Badge, người điều hành hội nghị ở Hong Kong, tuyên bố thí nghiệm của ông He là một "bước thụt lùi" đối với giới khoa học. Ông khẳng định đây là ví dụ về một "phương pháp không được nghiên cứu cẩn thận một cách đầy đủ và thích đáng". Chủ tịch hội nghị, nhà khoa học nhận giải Nobel David Baltimore tuyên bố đây là một thất bại của cộng đồng khoa học trong việc tự điều chỉnh do thiếu sự minh bạch. Ông Baltimore nhấn mạnh thông báo của ông He sẽ "bị coi là vô trách nhiệm".
Về phần mình, Ủy ban Sức khỏe quốc gia Trung Quốc đã ra lệnh "lập tức điều tra" vụ việc trên, trong khi bệnh viện Thẩm Quyến từng định thông qua chương trình nghiên cứu này đã bác bỏ sự liên quan. Hiệp hội các nhà khoa học Trung Quốc đã ra thông cáo nêu rõ họ "kiên quyết phản đối cái gọi là những nghiên cứu khoa học và các ứng dụng công nghệ sinh học vi phạm nghiêm trọng đạo đức và tinh thần khoa học”. Liên hiệp các tổ chức sinh học Trung Quốc tuyên bố vụ việc này đã phá hoại danh tiếng quốc tế của ngành khoa học Trung Quốc.
Đây không phải là lần đầu tiên các nhà nghiên cứu Trung Quốc làm thí nghiệm với công nghệ phôi người. Tháng 9 năm ngoái, các nhà khoa học thuộc Đại học Sun Yat-sen đã sử dụng một phương pháp chỉnh sửa gien được chấp thuận để sửa chữa một sự đột biến gây bệnh ở phôi thai người.