Afghanistan kể sử trên thảm dệt

Đất nước Afghanistan ở vùng đất Trung Đông xa xôi có những người thợ thủ công kể những câu chuyện lịch sử bằng chính những đứa con tinh thần của mình: những tấm thảm chiến tranh.


Đúng như tên gọi thảm chiến tranh, nội dung được phản ánh trên những tấm thảm được bày bán tại Afghanistan là những câu chuyện về bom đạn. Trải qua hơn ba thập kỷ bị chiến tranh tàn phá, ngành công nghiệp dệt thảm từng một thời phát triển của Afghanistan đang được đôi bàn tay tài hoa những thợ phù phép để hồi sinh dựa trên chính những chất liệu xung quanh cuộc sống đời thường của họ: súng, xe tăng và máy bay chiến đấu.

Trên phố Chicken, con phố nổi tiếng nhất ở Afghanistan trong thời đại của những vị khách du lịch với “con đường hippy” trứ danh cuối những năm 60 và 70 của thế kỉ trước và vẫn còn là địa điểm để du khách lui tới sắm quà lưu niệm, không khó để bắt gặp những tấm thảm lông cừu trông như những trang sử chiến tranh của quốc gia Trung Đông này.

Những họa tiết “sặc mùi” quân sự hiện diện trên mặt thảm, từ máy bay trực thăng, xe tăng, súng AK, lựu đạn cho đến những pháo đài bay B-52 của Mỹ. Ngay cả những chiếc máy bay không người lái tối tân hiện đại cũng chen chân vào loại hình nghệ thuật này để tạo nên các mẫu thảm chiến tranh vô cùng lạ mắt và cạnh tranh được với những tấm thảm khai thác đề tài truyền thống với khung cảnh và hoa cỏ.

Một tấm thảm có hình tấm bản đồ của Afghanistan với ngọn núi “Tora Bora” được đánh dấu. Đây là địa điểm được cho là nơi ẩn náu của trùm khủng bố Al-Qaeda Osama Bin Laden, đồng thời cũng là nơi tên trùm khủng bố này trốn chạy cuộc chiến tranh xâm lược do Mỹ cầm đầu vào cuối năm 2001.

Trên một tấm thảm khác, ký ức kinh hoàng về vụ tấn công khủng bố ngày 11/9 hiện ra với hình ảnh tòa tháp đôi ở Trung tâm Thương mại Thế giới Mỹ và những chiếc máy bay sắp sửa đâm vào. Đây cũng chính là sự kiện mở đầu cho cuộc chiến tranh xâm lược Afghanistan của Mỹ. Phía bên trên, hình ảnh cờ Afghanistan, cờ Mỹ và một chú chim bồ câu cùng xuất hiện.

Thích ứng để sinh tồn

Cùng với cuộc chiến tranh, Mỹ mang đến Afghanistan cả những đoàn người, gồm nhân viên cứu hộ, nhà ngoại giao và nhà thầu an ninh, những nhân tố góp phần thúc đẩy sự phát triển cho những người bán thảm của Afghanistan. Nhưng giờ đây, khi số lượng quân đội quốc tế đồn trú tại đây đang giảm đi nhanh chóng, ngành công nghiệp dệt thảm Afghanistan rơi vào cảnh chật vật và buộc phải thay đổi phong cách để thu hút được nhiều đơn hàng hơn từ số người ngoại quốc còn lại và ngày càng ít đi.

Năm nay đã 62 tuổi và có 40 năm gắn bó với nghề dệt thảm, ông Mohammad Anwar chia sẻ, những mẫu thiết kế trên thảm phải bắt kịp với thị hiếu của khách hàng. “Những tấm thảm với hình ảnh chiến tranh là những món quà. Người ngoại quốc mua và giữ chúng để nhớ về đất nước họ từng đặt chân đến”, ông nói. Phụ thuộc vào chất lượng mà mỗi tấm thảm được bày bán ở các cửa hàng sẽ có những mức giá khác nhau, từ 30 – 300 USD, loại nào cũng có.

Còn theo ông Haref Fazli, một người bán thảm khác trên con phố Chicken, cũng giống như đề tài thế giới tự nhiên, hoa cỏ và động vật, đề tài chiến tranh đi vào những tấm thảm bởi chiến tranh là những gì xảy ra xung quanh cuộc sống của những người thợ dệt thảm hơn 30 năm qua. “Ngày trước, thợ dệt thảm sẽ chọn dệt bản đồ Afghanistan, biểu tượng của quốc gia, nhưng khi chiến tranh bắt đầu, các thành tố của chiến tranh như súng, xe tăng v.v. được thêm vào trên tấm thảm”, ông nói.

Trong những năm tháng chiến tranh, số tiền mang lại từ việc bán thảm là nguồn thu nhập chính của hàng triệu người Afghanistan. Nhưng doanh số bán hàng đã giảm mạnh cùng với việc người nước ngoài rời đi, tình trạng bất ổn hay sự lớn mạnh trở lại của lực lượng Taliban…

Thách thức, khó khăn là vậy, song với những người bán thảm như ông Mohammad Kabir Raouf, 58 tuổi, hy vọng vẫn luôn ở quanh ta khi mọi người trở nên sáng tạo hơn trong công việc. “Giờ đây trên thị trường có rất nhiều mẫu mã thảm dệt, từ những bức họa, chiến tranh cho đến nhiều hình dạng khác nhau nữa chỉ cốt để thu hút khách hàng”, ông nói.