Đại biểu Cao Sĩ Kiêm (Thái Bình) đã trao đổi về các giải pháp phát triển kinh tế xã hội trong tình hình có những diễn biến phức tạp tại Biển Đông:
* Ông đánh giá như thế nào về báo cáo kinh tế xã hội năm 2013 và đầu năm 2014, thưa ông ?
Báo cáo bổ sung về tình hình kinh tế xã hội năm 2013 và 4 tháng đầu năm 2014 đều cho thấy những dấu hiệu phục hồi rất rõ. Kết thúc năm 2013, các mục tiêu đều tăng so với dự kiến ban đầu. Còn trong 4 tháng đầu năm, các lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ đều có những tiến bộ rõ rệt. Lạm phát kiềm chế, tăng trưởng vẫn giữ được nhịp độ. Những yếu tố này tạo thuận lợi, tạo cơ sở cho việc thực hiện kế hoạch năm 2014.
Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng có những rủi ro tiềm ẩn khó khăn mới mà chúng ta cần hết sức lưu ý trong những tháng còn lại. Ví dụ như nền kinh tế dù có tăng trưởng nhưng chưa đột phá, tiềm ẩn rủi ro lớn nhất là tác động từ sự kiện biển Đông vừa qua. Ảnh hưởng này có thể tác động mạnh mẽ đến tăng trưởng và lạm phát trong những tháng còn lại của năm 2014. Tình hình văn hoá xã hội đã có những tiến bộ, nhưng đang có những bộc lộ mới trong quản lý như bệnh dịch sởi, sách giáo khoa, vụ phá hoại trong các khu công nghiệp. Đó là những vấn đề xã hội đang nảy sinh mà biểu hiện chủ yếu là trong khâu quản lý. Do đó, chúng ta cần chú ý tập trung chỉ đạo giải quyết kịp thời, không để gây phân tâm trong dư luận, giảm động lực phấn đấu.
Bên cạnh đó, việc tập trung vào thể chế diễn ra khá tốt thông qua việc tập trung hoàn thiện nhiều luật, giải quyết những tồn tại để tiếp tục đưa nền kinh tế có bước phát triển mới, tự chủ mới. Tuy nhiên khâu triển khai còn rất chậm. Việc chậm trễ hoặc triển khai cụ thể hoá một cách không tích cực hoặc không đáp ứng được cũng là một vấn đề lớn, làm hạn chế khả năng khai thác quyền tự chủ cũng như đóng góp trong cải cách thể chế để chúng ta thúc đẩy nền kinh tế đi lên.
Về tái cơ cấu nền kinh tế, tuy đã bắt đầu thực hiện, trong doanh nghiệp nhà nước (DNNN) và trong ngân hàng, nhưng những tồn tại về thể chế, về quy định giải quyết tồn tại vẫn chưa được khắc phục... Ví dụ vấn đề vốn, thoái vốn, nợ xấu, vấn đề tài sản tổn thất, công nhân thừa, vấn đề xử lý những đơn vị làm không tích cực, cố tình trì hoãn... Nếu không có phương hướng kịp thời, cụ thể hoá, thì nhân dân hoặc doanh nghiệp mất phương hướng, thiếu tập trung. Cho nên phải minh bạch hoá, giải thích, tuyên truyền để không xảy ra sự việc đáng tiếc. Ví dụ trong những ngày qua, tình hình biển Đông diễn biến rất nhanh, có khuynh hướng tác động đến nền kinh tế, trước hết tác động đến giá vàng, giá USD. Nhưng Ngân hàng Nhà nước đã có phản ứng kịp thời, công bố kịp thời rằng việc này không phải do cung cầu mà do tâm lý, tuyên bố sẵn sàng can thiệp trong điều kiện chúng ta hoàn toàn có thể có, thì tình hình đã được cải thiện, giảm rất nhanh. Đấy là một kinh nghiệm trong điều hành, khi có diễn biến mới, chúng ta kịp thời giải thích minh bạch, hướng dẫn cho dân, doanh nghiệp yên tâm tạo nên động lực mới cho phát triển.
* Thưa ông, tình trạng đầu tư công chưa giải ngân được như mong muốn, tiền đang ứ đọng ở ngân hàng gây ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh. Ông đánh giá sao về việc này?
Vấn đề chủ yếu là ở những quy định, thể chế, cách điều hành của chúng ta. Định hướng phát triển đã rất rõ nhưng việc triển khai, cụ thể hoá, phối hợp, đang còn tắc ở một số chỗ. Do đó, chúng ta cần khơi thông giải quyết, minh bạch rõ ràng hơn, để tạo nên động lực phát triển.
* Giải pháp được đề ra trong điều hành những tháng còn lại năm 2014 là tiếp tục tái cơ cấu ngân hàng yếu kém, tập trung xử lý nợ xấu, nâng chất lượng tín dụng. Với tốc độ cổ phần hóa, tái cơ cấu hiện nay, thì chúng ta đã đạt yêu cầu chưa thưa ông?
Theo tôi, việc tái cơ cấu ngân hàng và những vấn đề kèm theo như giải quyết nợ xấu, thoái vốn thì chúng ta đã bắt đầu xới lên và định hướng tổng thể đã rõ. Nhưng việc giải quyết cụ thể và điều kiện giải quyết thì chưa rõ. Ví dụ như việc giải quyết vốn cho nền kinh tế, vừa qua thanh khoản của các ngân hàng tốt hơn, nhưng chủ yếu dành cho mua trái phiếu Chính phủ, vốn dành cho doanh nghiệp sản xuất kinh doanh dịch vụ rất hạn chế. Cho nên chúng ta phải tìm cách đưa dòng vốn này sang sản xuất kinh doanh.
Bên cạnh đó là những tồn tại, khó khăn về thể chế, ví dụ như điều kiện vốn để giải toả tài sản thế chấp cũng như nợ xấu. Hay vấn đề nhà ở xã hội trong gói 30.000 tỷ đồng hoặc điều kiện để thanh lý tài sản, giải quyết công nhân thừa. Giải quyết những vấn đề đất, điều kiện thoái vốn … Những điều kiện cụ thể đó chúng ta phải làm đều hơn, mạnh hơn, sát hơn, để có những đóng góp tốt hơn.
* Hiện nay có ý kiến cho rằng, bên cạnh những ưu đãi cho doanh nghiệp thì việc cần thiết hơn là tạo môi trường minh bạch về chính sách, một nền hành chính mang tính phục vụ, quan điểm của ông về vấn đề này thế nào?
Vấn đề ưu đãi cho doanh nghiệp, chúng ta phải hiểu là mở về thể chế, tạo quyền tự chủ, chứ không phải là dùng vốn nhà nước ưu đãi hoặc giải quyết kiểu hành chính. Vừa qua chúng ta đã bắt đầu giải quyết những thể chế, chính sách, tiền tệ, tài khoá, thương mại, đầu tư, theo nguyên tắc của kinh tế thị trường. Đó mới là những cốt lõi để chúng ta đạt được cho phát triển bền vững và phát triển lâu dài. Còn những vấn đề có tính chất bao cấp, hành chính thì rất không nên, cần hạn chế tối đa để nền kinh tế phát triển, hội nhập kinh tế quốc tế.
* Tại kỳ họp này, Quốc hội sẽ thảo luận về Luật Doanh nghiệp sửa đổi, Luật Đầu tư sửa đổi, Luật Quản lý vốn nhà nước, những dự án luật này liệu có thực sự trở thành bệ đỡ cho doanh nghiệp không, thưa ông?
Tinh thần chỉ đạo, mục tiêu phấn đấu trong khi chúng ta sửa hay bổ sung điều luật này là nhằm khai thác tính tự chủ, giải phóng tất cả những tồn tại, khó khăn, để doanh nghiệp, người dân, cũng như kinh doanh trong sản xuất dịch vụ được mở ra, sát hơn kinh tế thị trường, theo thông lệ quốc tế, đảm bảo quyền cho các doanh nghiệp. Tuy vậy, việc triển khai để đưa những mục tiêu này cụ thể hoá vào cuộc sống thì đang chờ cách triển khai tiếp của Chính phủ sau khi có các luật này.
*Thưa ông, tình hình Biển Đông sẽ đặt ra những vấn đề gì cho nền kinh tế từ nay đến cuối năm?
Tất nhiên sẽ ảnh hưởng theo mức độ của chúng ta về quan hệ, nhịp độ, diễn biến tình hình, trong vấn đề huy động vốn đầu tư nước ngoài, mở rộng thị trường. Sẽ có tác động khi tình hình diễn biến không thuận lợi cho chúng ta, đó là những cản trở. Tất nhiên chúng ta cũng có những biện pháp phòng ngừa, che chắn, để chủ động giải quyết vấn đề như chủ động xuất khẩu, giải quyết thị trường. Chúng ta tập trung, khôi phục sản xuất kinh doanh cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, khu vực nông nghiệp nông thôn. Đây là những đóng góp cho nền kinh tế vượt qua khó khăn, phát triển bền vững.
*Trung Quốc là thị trường lớn của Việt Nam và tình hình Biển Đông sẽ có ảnh hưởng bất lợi đến Việt Nam như thế nào, thưa ông?
Đây là thị trường xuất nhập khẩu lớn của Việt Nam về vật tư, nông sản, thiết bị công nghệ… . Vì thế nếu xảy ra những vấn đề liên quan thì chúng ta phải có điều chỉnh, có phương án xử lý. Tất nhiên là sẽ rất khó khăn khi thị trường của chúng ta đang ổn định và khi chuyển hướng, điều chỉnh, thì cần phải có thời gian xử lý, sẽ có những trục trặc. Nhưng chắc chắn sẽ vượt qua, điều kiện để vượt qua là sự chủ động, cụ thể hoá, đồng lòng, thực hiện nghiêm túc chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước.
*Xin cảm ơn ông!
Xuân Minh (ghi)