Có tới 72% người rút bảo hiểm xã hội một lần là công nhân lao động

Việc sửa Luật Bảo hiểm xã hội không làm suy giảm hoặc mất đi các quyền lợi mà người lao động được thụ hưởng, để người lao động không cảm thấy mình chịu thiệt thòi sau nhiều lần thay đổi chính sách.

Ông Phan Văn Anh - Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho rằng sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia BHXH, tạo điều kiện thuận lợi để mọi người lao động tham gia, thụ hưởng các chế độ BHXH.

Thời gian qua, tình hình kinh tế thế giới sau đại dịch COVID-19 chưa ổn định, việc sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp trong nước bị ngưng trệ hoặc hoạt động cầm chừng khiến người lao động mất việc làm hoặc thu nhập bấp bênh. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến số người lao động, đặc biệt là những lao động lớn tuổi phải rút BHXH 1 lần để trang trải cuộc sống gia tăng trong thời gian qua.

Theo cơ quan BHXH Việt Nam, tình trạng người lao động rút BHXH 1 lần ngày một tăng không chỉ ảnh hưởng đến tình hình kinh tế - xã hội, hoạt động an sinh xã hội mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến việc đảm bảo cuộc sống của chính người lao động khi nghỉ hưu, lúc sức khỏe suy yếu, bệnh tật... Vì vậy, vấn đề này cần được nghiên cứu, xem xét để có sự điều chỉnh kịp thời trong dự án Luật BHXH (sửa đổi).

Ông Phan Văn Anh - Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cũng lưu ý việc điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu, tăng thời gian tham gia BHXH để được hưởng mức tối đa là 75%. Vì vậy, cần thận trọng xem xét đánh giá kỹ lưỡng các chính sách có ảnh hưởng lớn đến đời sống kinh tế xã hội như BHXH 1 lần, cách tính cũng như mức hưởng, thời gian hưởng cũng như chế độ với người lao động chưa đủ tuổi hưu trí.

Đồng tình việc giảm thời hạn đóng để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm, theo đại diện Liên đoàn Lao động Việt Nam, qua khảo sát tổng hợp cho thấy, việc này tạo điều kiện người lao động hưởng lương hưu sớm hơn trong trường hợp đã đủ tuổi và có thời gian đóng BHXH từ 15 năm trở lên là phù hợp. Tuy nhiên, ông Phan Văn Anh cũng cho rằng, mức lương nếu đóng 15 năm được hưởng 33,75% cần xem xét ở khía cạnh chia sẻ để hỗ trợ với những người nghỉ hưu có thu nhập thấp, không đảm bảo cuộc sống.

Về quy định BHXH 1 lần, dù đây là quyền lợi chính đáng của người lao động, song xu hướng rút BHXH 1 lần tăng thời gian qua là thực tế đáng lo ngại. Điều này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp người lao động mà còn làm ảnh hưởng tới tình hình kinh tế - xã hội, trong vấn đề an sinh xã hội.

Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Phan Văn Anh cho rằng, hai phương án được đưa vào trong dự Luật đều theo hướng nhằm hạn chế người lao động rút BHXH 1 lần, đều có ưu, khuyết điểm. Vì vậy, đề nghị có nhóm giải pháp đồng bộ hơn nữa hỗ trợ người lao động trong giai đoạn khó khăn trước mắt để đảm bảo cuộc sống như tín dụng ưu đãi, đào tạo, việc làm… Ngoài ra, để khuyến khích người lao động gắn bó lâu dài với BHXH, giảm tình trạng rút BHXH 1 lần, cần xem xét nâng mức trợ cấp 1 lần cho người lao động có thời gian đóng BHXH cao hơn số năm, tương ứng với tỉ lệ lương hưu 75%.

Giải trình những ý kiến của các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội liên quan đến Luật BHXH (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, trong Bộ luật Lao động, phức tạp nhất là điều chỉnh tuổi nghỉ hưu. Với Luật BHXH (sửa đổi), đây cũng là vấn đề nhạy cảm, phức tạp nhất. Nếu làm không tốt, không có phương án phù hợp, có thể xảy ra những điều không hình dung hết được.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, ban đầu cơ quan soạn thảo tính toán 3 phương án khác nhau về rút BHXH, nhưng sau khi ra Chính phủ gom lại 2 phương án. Song tất cả phải trên cơ sở làm sao hài hòa giữa đảm bảo an sinh xã hội lâu dài cho đất nước với giải quyết khó khăn trước mắt cho người lao động. Đồng thời, không gây “sốc” với người lao động, nhất là với người lao động khó khăn.

Trong thời gian qua, có tới 72% người rút BHXH 1 lần ở khu vực phía Nam, miền Trung và tuyệt đại bộ phận là công nhân. Nguyên nhân ban đầu là do cuộc sống còn khó khăn. Tuy nhiên, cả 2 phương án cơ quan soạn thảo đưa ra “thực sự chưa có phương án tối ưu nhưng ít ra có phương án tạm thời có thể chấp nhận được.

Nếu nhìn đúng tinh thần Nghị quyết 28 phải chọn phương án 2. Phương án hài hòa giữa người đóng góp, đang tham gia cũng như người tương lai tham gia. Thế nhưng, phương án 2 lại tiếp tục cho người lao động sau có khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực được rút, là không trọn vẹn. Vì thế, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho biết sẽ tiếp thu tối đa các ý kiến đóng góp nhằm tiếp tục nghiên cứu, tính toán. Trong đó, có thể xem xét thay thế bằng các cơ chế, chính sách khác để người lao động không phải rút BHXH 1 lần.