Trong đó, nổi bật là chuyển đổi, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý nghề cá; theo dõi, giám sát tàu cá hoạt động trên biển dựa trên các phần mềm và các cơ sở dữ liệu điện tử. Đến nay, hầu hết ngư dân đã nhận thức được khai thác IUU là hành vi vi phạm pháp luật về thủy sản.
Các chủ tàu cá ở tỉnh Bạc Liêu chấp hành nghiệm quy định của pháp luật về khai thác thủy sản trên biển.
Nhiều chuyển biến tích cực
Tỉnh Bạc Liêu xác định khai thác hải sản là một trong những lĩnh vực kinh tế mũi nhọn, bởi không chỉ mang lại nguồn thu nhập ổn định cho ngư dân, mà còn cung cấp nguồn nguyên liệu chế biến xuất khẩu.
Ông Lưu Hoàng Ly, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bạc Liêu cho biết, giữa năm 2021 đến nay, không có tàu cá của địa phương vi phạm vùng biển nước ngoài. Đây là sự cố gắng rất lớn của các ngành, các cấp cùng sự chuyển biến về nhận thức của ngư dân đối với chống khai thác IUU, góp phần sớm tháo gỡ thẻ vàng của Ủy ban châu Âu.
Qua theo dõi của ngành chức năng, các chủ tàu, thuyền trưởng tuân thủ nghiêm việc khai báo khi tàu rời cảng, cập cảng, mang đầy đủ giấy tờ đăng ký, đăng kiểm, chứng chỉ, trang thiết bị an toàn hàng hải, thiết bị khai thác khi cho tàu vươn khơi. Cùng với đó, việc vận hành hệ thống giám sát hành trình tàu cá đã mang lại hiệu quả cao trong quản lý hoạt động đội tàu khai thác, góp phần cảnh báo, ngăn chặn, xử lý kịp thời các hành vi khai thác IUU. Việc kiểm tra, kiểm soát, quản lý hoạt động tàu cá, hồ sơ xác nhận, chứng nhận được lưu trữ khoa học, đảm bảo việc truy xuất nhanh chóng, chính xác.
Hiệu quả từ tuyên truyền
Nghề khai thác hải sản của tỉnh Bạc Liêu phát triển mạnh tại các huyện Đông Hải, Hòa Bình và thành phố Bạc Liêu; trong đó, huyện Đông Hải là địa phương có lượng tàu đánh bắt hải sản lớn nhất, chiếm 1/2 tổng số tàu khai thác của tỉnh. Ông Nguyễn Trọng Hán, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Hải cho biết, các lực lượng chức năng của địa phương luôn tích cực tuyên truyền về đánh bắt hải sản hợp pháp, tạo chuyển biến trong nhận thức cho bà con ngư dân. Việc tuyên truyền được tổ chức đúng đối tượng, với đầy đủ nội dung để ngư dân hiểu và thực hiện tốt các qui định.
Ông Lê Việt Dũng, ngư dân thị trấn Giành Hào, huyện Đông Hải chia sẻ, trước đây ngư dân nghĩ đơn giản ở đâu có cá nhiều thì đánh bắt nên có tình trạng khai thác sang ngư trường nước bạn. Giờ đây, nhờ các cơ quan chức năng thường xuyên tuyên truyền, hướng dẫn về các quy định IUU, ngư dân nhận thức được việc gỡ thẻ vàng mang lại lợi ích trực tiếp cho bản thân mình cũng như xuất khẩu thủy hải sản của Việt Nam nên chấp hành nghiêm, chỉ khai thác ở vùng biển trong nước.
Cũng liên quan đến vấn đề này, ông Trần Văn Thanh, xã Vĩnh Thịnh, huyện Hòa Bình cho biết, trước đây ngư dân ít quan tâm trang bị lắp đặt thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá thì nay gần như tất cả các tàu khai thác xa bờ đều được lắp đặt thiết bị này. Việc lắp thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá có nhiều lợi ích, không chỉ để cơ quan chức năng theo dõi, quản lý, phát tín hiệu cảnh báo, tránh được lỗi khai thác bất hợp pháp, còn giúp ngư dân thông tin về các tình huống cứu hộ nếu chẳng may gặp sự cố, tai nạn trên biển.
Bạc Liêu có cảng cá Gành Hào là Cảng cá loại I, được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ định đặt văn phòng IUU để tăng cường giám sát nhằm tiến tới bảo đảm các tiêu chí gỡ thẻ vàng. Tại đây, lực lượng chức năng gồm, Chi cục thủy sản, Văn phòng đại diện thanh tra, kiểm soát nghề cá và Đồn Biên phòng Gành Hào tổ chức trực ban 24/24, các tàu cá trước khi xuất bến đi khai thác phải đảm bảo đầy đủ giấy tờ, trang thiết bị, lao động trên tàu theo quy định.
Tiếp tục phát huy các lợi thế
Nhận thức việc gỡ “thẻ vàng” của EC là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu hiện nay, đặc biệt để chuẩn bị đón Đoàn Thanh tra của Ủy ban châu Âu kiểm tra dự kiến vào cuối tháng 10/2022; trong đó, có kiểm tra thực tế các địa phương ven biển, ông Lưu Hoàng Ly, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bạc Liêu cho biết, UBND tỉnh Bạc Liêu đã ban hành Quyết định số 1639/QĐ-UBND về thành lập Đoàn kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện 4 nhóm khuyến nghị của Ủy ban châu Âu về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo qui định do Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh làm trưởng đoàn.
Cùng với đó, UBND tỉnh cũng chỉ đạo người đứng đầu các sở, ban, ngành tỉnh, các thành viên Ban Chỉ đạo về IUU tỉnh Bạc Liêu và các địa phương có tàu đánh cá xa bờ cùng đề cao trách nhiệm, trực tiếp chỉ đạo quyết liệt, thực hiện nghiêm, có kết quả cụ thể các nhiệm vụ được giao theo ý kiến chỉ đạo của Trung ương. Xem đây là nhiệm vụ ưu tiên, cấp bách cần tập trung nguồn lực tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả Đề án “Phòng, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định đến năm 2025” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1077/QĐ-TTg ngày 14/9/2022.
Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bạc Liêu, là cơ quan thường trực Ban chỉ đạo IUU tỉnh chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, các địa phương có liên quan thường xuyên đôn đốc, theo dõi, tổng hợp và báo cáo Trưởng ban chỉ đạo IUU kết quả thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU; đồng thời, phối hợp với Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng, Công an tỉnh tổ chức các Đoàn công tác liên ngành để nắm bắt tình hình và điều tra, xử lý dứt điểm các vụ việc vi phạm khai thác bất hợp pháp; khẩn trương rà soát, thực hiện cấp Giấy phép khai thác hải sản, Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho tàu cá, đăng ký, đăng kiểm, đánh dấu tàu cá.
Cùng với đó, Sở thực hiện nhập dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia theo quy định để đáp ứng yêu cầu việc tra cứu thông tin, quản lý tàu cá ra vào cảng cá; hoàn thành việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình tàu cá theo quy định, khai thác, sử dụng có hiệu quả Hệ thống giám sát tàu cá để quản lý chặt chẽ hoạt động của tàu cá địa phương trên biển. Đồng thời, Sở theo dõi, lập danh sách các tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU, kiên quyết xử lý nghiêm các hành vi vi phạm khai thác IUU về báo cáo khai thác, nhật ký khai thác; không có Giấy phép khai thác hải sản; không lắp đặt/ngắt kết nối thiết bị giám sát hành trình; khai thác sai vùng, vượt ranh giới phát hiện qua thiết bị giám sát hành trình …
Riêng đối với các địa phương có đội tàu khai thác hải sản, UBND tỉnh Bạc Liêu yêu cầu tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân thiếu tinh thần, trách nhiệm trong chống khai thác IUU tại địa phương; tiếp tục thông tin, tuyên truyền các quy định pháp luật cho ngư dân và các tổ chức, cá nhân có liên quan để nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật, không vi phạm quy định về chống khai thác IUU.
UBND tỉnh cũng xác định cấp xã/phường/thị trấn là lực lượng nòng cốt trong quản lý, giáo dục, tuyên truyền người dân đối với công tác chống khai thác IUU, phải chịu trách nhiệm chính, sâu sát, trực tiếp, nắm vững địa bàn quản lý; tuyên truyền, vận động người dân tuân thủ pháp luật, đảm bảo “Dân biết, dân hiểu, dân tin, dân theo và dân làm”.
Bằng việc triển khai thực hiện nhiều giải pháp, tỉnh Bạc Liêu quyết tâm chấm dứt hoàn toàn tình trạng tàu cá của tỉnh sang vùng biển nước ngoài khai thác hải sản trái phép, góp phần thực hiện gỡ “thẻ vàng” cho ngành khai thác hải sản của cả nước.