Oxytocin thường được giải phóng trong não khi quan hệ tình dục, sinh nở, cho con bú và trong các tương tác xã hội, giúp tạo cảm giác gắn bó, gần gũi và tin cậy. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu tập trung vào loài chuột đồng cỏ (Microtus ochrogaster), một trong số ít loài gặm nhấm hình thành các mối quan hệ bền chặt, cả trong cặp đôi lẫn giữa các cá thể cùng giới. Đây là mô hình lý tưởng để tìm hiểu cơ chế thần kinh của “tình bạn” và so sánh với các mối quan hệ khác, qua đó cung cấp manh mối cho việc nghiên cứu những rối loạn ở người như tự kỷ hay tâm thần phân liệt - vốn ảnh hưởng tới khả năng kết nối xã hội.
Kết quả cho thấy, những con chuột thiếu thụ thể oxytocin cần nhiều ngày hơn mới hình thành sự ưu tiên bạn thân, trong khi chuột bình thường chỉ cần khoảng 24 giờ sống gần nhau. Khi bị đặt vào môi trường “tiệc tùng” với nhiều cá thể lạ, chuột bình thường sẽ ở gần bạn quen lúc đầu, sau đó mới dần giao tiếp với cá thể khác, trong khi chuột thiếu thụ thể oxytocin lại không ưu tiên ở bên bạn quen mà trộn lẫn ngẫu nhiên như thể không nhận ra hoặc không nhớ mối quan hệ trước đó. Ngoài ra, chuột thiếu thụ thể cũng ít nỗ lực hơn để tiếp cận bạn bè, giảm cả hành vi tránh né và sự hung hăng với cá thể lạ.
Nhóm tác giả cho rằng, oxytocin không quyết định tuyệt đối việc có hay không hình thành quan hệ, nhưng đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn đầu, giúp quá trình diễn ra nhanh chóng và hiệu quả, đồng thời duy trì “tính chọn lọc xã hội” ưu tiên gắn bó với cá thể quen thuộc và hạn chế tiếp xúc với người lạ.
Sử dụng cảm biến nano oxytocin do phòng thí nghiệm UC Berkeley phát triển, các nhà khoa học còn phát hiện những cá thể thiếu thụ thể giải phóng oxytocin ít hơn ở vùng nhân accumbens – khu vực then chốt liên quan tới cảm giác “thưởng” khi có tương tác xã hội ở động vật có vú.
Theo các nhà nghiên cứu, kết quả này cho thấy oxytocin không chỉ đóng vai trò trong tình yêu đôi lứa mà còn trong việc hình thành và duy trì các mối quan hệ bạn bè. Điều này mở ra hướng nghiên cứu mới về cơ chế sinh học của các rối loạn xã hội ở người, đồng thời gợi ý rằng các mối quan hệ bạn bè có thể đã tiến hóa trước cả mối quan hệ một vợ một chồng ở một số loài.