Ekip bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ phẩu thuật cho bệnh nhân D.T.H.K. Ảnh: TTXVN
Đây là bệnh lý rất hiếm gặp, khó chẩn đoán, nguy cơ tử vong rất cao nếu không phẫu thuật kịp thời, cũng là ca bệnh đầu tiên được chẩn đoán, phẫu thuật cấp cứu tại bệnh viện.
Bệnh nhân nữ D.T.H.K. (sinh năm 1981, trú huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp) được chuyển đến Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ lúc 17 giờ 30 phút ngày 29/9 với tình trạng đau bụng vùng thượng vị khoảng một tuần, sau đó nôn ra máu tươi lẫn cục 2 lần trong ngày, đi tiêu phân đen, tiền sử trào ngược dạ dày thực quản và dùng thuốc giảm đau lâu ngày.
Bệnh nhân được các bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ chẩn đoán chảy máu tiêu hóa trên nghi do thủng 1/3 giữa thực quản, thiếu máu mức độ nặng. Khi bệnh nhân chuẩn bị được nội soi dạ dày, kiểm tra tá tràng thì đột ngột nôn ra máu tươi lượng nhiều, niêm mạc nhợt nhạt, da xanh, mạch nhanh nhẹ, huyết áp khó đo, tình trạng nguy kịch, nguy cơ tử vong rất cao. Bệnh nhân được chẩn đoán: sốc giảm thể tích do xuất huyết tiêu hóa trên lượng nhiều chưa rõ nguyên nhân. Bệnh nhân được hồi sức tích cực như truyền máu và các chế phẩm của máu, dịch truyền, nhanh chóng chuyển thẳng xuống phòng mổ.
Bệnh nhân được nội soi tiêu hóa cấp cứu: kết quả nội soi thực quản-dạ dày-tá tràng ghi nhận cách cung răng 25cm có tổn thương dạng thủng thực quản, máu từ động mạch chủ ngực rò vào thực quản với lượng lớn.
Bác sĩ thăm khám cho bệnh nhân sau khi đã khỏe và tự ăn uống được. Ảnh: TTXVN
Bác sĩ Khoa Nội soi dùng sonde blackmore (dụng cụ cấp cứu chảy máu) đưa vào thực quản để cầm máu tạm thời, ekip phẫu thuật gồm bác sĩ các Khoa Ngoại Lồng ngực - Mạch máu, Khoa Ngoại Tổng hợp, Khoa Phẫu thuật - Gây mê hồi sức thực hiện mở ngực trái, kẹp động mạch chủ ngực 8 phút. Các bác sĩ đã khâu lại động mạch chủ ngực đoạn xuống, khâu thực quản ngực, cô lập thực quản ngực và động mạch chủ ngực bằng mở màng tim kết hợp nội soi thực quản trong lúc mổ để xác định lại vị trí lỗ rò đã được khâu kín, đồng thời mở dạ dày ra da nuôi ăn, phẫu thuật kéo dài 5 giờ 30 phút.
8 giờ 30 phút ngày 1/10, các bác sĩ tiếp tục hội chẩn, quyết định phẫu thuật lần 2 với chẩn đoán chảy máu chỗ khâu động mạch chủ ngực, khâu lại lỗ rò động mạch chủ ngực có tăng cường miếng đệm bằng màng ngoài tim, cô lập thực quản và động mạch chủ ngực bằng mở màng ngoài tim, phẫu thuật kéo dài 3 giờ.
Ngày 14/10, bệnh nhân được chỉ định nội soi kiểm tra thực quản và can thiệp đặt stent kim loại thực quản có bao phủ kết hợp dẫn lưu, tưới rửa khoang màng phổi trái. Sau phẫu thuật tình trạng bệnh nhân vẫn nguy kịch với sốt cao, phải thở máy. Bệnh nhân được hồi sức tích cực nội khoa, thở máy, kháng sinh, truyền 40 đơn vị máu, các chế phẩm của máu, dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch và mở dạ dày nuôi ăn...
Sau hơn 30 ngày điều trị, tình trạng bệnh nhân cải thiện dần đã ăn qua đường miệng một tuần và dự kiến ngày 3/11 được ra viện.
Theo bác sĩ chuyên khoa II Trầm Công Chất, Trưởng Khoa Ngoại Lồng ngực - Mạch máu, xuất huyết tiêu hóa trên đe dọa tính mạng người bệnh. Nguyên nhân thường thấy là do giãn tĩnh mạch thực quản hoặc loét dạ dày. Rò động mạch chủ-thực quản là một nguyên nhân rất hiếm của xuất huyết đường tiêu hóa trên và thường gây tử vong.
Nguyên nhân thường gặp nhất của rò động mạch chủ-thực quản là vỡ phình động mạch chủ ngực, chiếm gần 75% các trường hợp; tiếp theo là dị vật thực quản ăn mòn vào động mạch chủ chẳng hạn như thủng do xương cá...
Viêm loét thực quản mãn tính là một nguyên nhân hiếm của lỗ rò động mạch chủ và chỉ chiếm 0,5% các trường hợp được báo cáo. Để đảm bảo cơ hội sống sót, chẩn đoán phải được thực hiện nhanh chóng sau khi xuất huyết tiêu hóa trên chưa rõ nguyên nhân và có mức độ nguy kịch. Chỉ 25% bệnh nhân chảy máu lại trong vòng 6 giờ, do đó thường không đủ thời gian để chẩn đoán. Nội soi thực quản được khuyến cáo vì xác định và loại trừ các nguyên nhân chảy máu khác nhau. Không có trường hợp nào sống mà không có xử trí phẫu thuật.
Việc chẩn đoán phải được tiến hành thật nhanh để xác định đúng là bị rò động mạch chủ-thực quản, bởi nếu không chẩn đoán đúng và giải quyết kịp thời, bệnh nhân sẽ bị tử vong do mất máu. Điểm đặc biệt chính là thương tổn động mạch chủ nằm trong một môi trường nhiễm trùng nên cần có những phương án phẫu thuật đặc biệt và kỹ lưỡng.