Việt Nam - Bỉ chung tay vì một môi trường không còn di chứng dioxin

Nhiều khu vực trên cả nước vẫn còn tồn lưu đất nhiễm độc, ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống người dân. Trong nỗ lực khắc phục hậu quả chiến tranh, Việt Nam đã và đang nhận được sự hợp tác, hỗ trợ tích cực từ cộng đồng quốc tế, trong đó có Vương quốc Bỉ - đối tác giàu thiện chí và trách nhiệm.

Theo phóng viên TTXVN tại Brussels, tại cơ sở nghiên cứu của Công ty Haemers Technologies SA (Bỉ), các chuyên gia đang tập trung nghiên cứu, hoàn thiện công nghệ xử lý đất nhiễm dioxin bằng phương pháp nhiệt phân hủy ở nhiệt độ cao. Theo đó, đất ô nhiễm được đưa vào hệ thống xử lý khép kín, nơi dioxin bị phân hủy hoàn toàn mà không phát sinh chất thải rắn, lỏng hoặc khí ra môi trường.

Kỹ sư Ysaline Depasse, phụ trách công nghệ xử lý đất ô nhiễm của công ty, giới thiệu hệ thống xử lý tại nhà xưởng. Theo bà, thiết bị hoạt động theo nguyên lý gia nhiệt trực tiếp vào lòng đất thông qua các ống dẫn nhiệt được cắm sâu xuống khu vực ô nhiễm. Nhiệt lượng từ các đầu đốt làm bay hơi các hợp chất độc hại, sau đó hơi được thu gom và đốt cháy hoàn toàn trong buồng xử lý khí để loại bỏ dioxin.

Bà Depasse cho biết: “Độ sâu của hệ thống ống dẫn nhiệt được điều chỉnh linh hoạt tùy theo vị trí và đặc tính nguồn ô nhiễm, có thể từ 2 mét đến 30 mét. Bên cạnh đó, số lượng đầu đốt tại công trường cũng được tính toán tối ưu thông qua mô phỏng trên máy tính nhằm bảo đảm cân đối giữa thời gian xử lý, lượng nhiên liệu tiêu thụ và chi phí vận hành”.

Trao đổi với phóng viên TTXVN, ông Jan Haemers, Giám đốc điều hành Haemers Technologies, cho biết công nghệ độc quyền của công ty dựa trên phương pháp xử lý nhiệt chuyên sâu (thermal desorption). Hệ thống làm nóng đất đến nhiệt độ cao để bay hơi các hợp chất độc hại, sau đó thu gom và đốt cháy ở mức nhiệt lên tới 1.200°C, tiêu hủy hoàn toàn dioxin.

Công nghệ nói trên đã được thử nghiệm tại sân bay Biên Hòa, dưới sự giám sát của Bộ Quốc phòng và các cơ quan chức năng Việt Nam. Dự án nhận được hỗ trợ tài chính từ Quỹ đầu tư tác động Aquitara Impact I (Bỉ), hoàn tất giai đoạn thử nghiệm thành công vào năm 2022 và đang chờ phê duyệt mở rộng quy mô. Ông Haemers nhấn mạnh ngoài việc cung cấp công nghệ, công ty chú trọng chuyển giao kỹ thuật cho đội ngũ kỹ sư Việt Nam, giúp họ làm chủ quy trình và bảo đảm tính bền vững lâu dài.

Tinh thần hợp tác này được thể hiện rõ tại Hội thảo hợp tác Việt Nam - Bỉ trong xử lý dioxin, do Liên minh Bỉ - Việt (BVA) tổ chức tại Brussels. Tại đây, các chuyên gia, doanh nghiệp và quỹ đầu tư đã chia sẻ kinh nghiệm, thảo luận giải pháp mở rộng dự án. Theo ông Haemers, công nghệ của công ty không chỉ xử lý triệt để đất nhiễm độc tại Biên Hòa mà còn có khả năng tái sinh đất, biến nguồn đất ô nhiễm thành tài nguyên có thể sử dụng cho nông nghiệp, góp phần tạo giá trị kép về môi trường và kinh tế.

Nhìn lại quá trình triển khai, ông Haemers cho biết dự án gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 khi khởi động năm 2020. Tuy nhiên, tinh thần chủ động và trách nhiệm của các kỹ sư Việt Nam đã giúp dự án vượt qua trở ngại, đạt kết quả tốt hơn dự kiến. Ông khẳng định: “Chúng tôi không chỉ đến để xử lý, mà quan trọng hơn là chuyển giao công nghệ. Chỉ khi người Việt Nam làm chủ kỹ thuật, việc khắc phục hậu quả mới thực sự bền vững”.

Đại diện Quỹ Aquitara Impact I, ông Franc Bogovic, cho biết quỹ hướng tới mục tiêu kép: vừa làm sạch môi trường, vừa thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Một mô hình tiêu biểu là An Vui Mart tại Đồng Nai - nơi các gia đình nạn nhân chất độc da cam trực tiếp tham gia vận hành. Mô hình này giúp tạo sinh kế ổn định và hỗ trợ họ hòa nhập cộng đồng. Sau 8 tuần hoạt động, An Vui Mart đã ghi nhận kết quả tích cực, minh chứng cho khả năng kết hợp hài hòa giữa phục hồi môi trường và phát triển con người.

Bên cạnh sự chung tay của doanh nghiệp, nhiều cá nhân người Bỉ cũng có những đóng góp thiết thực cho Việt Nam. Trong hơn 1 thập kỷ qua, bà Chris Geyskens, Chủ tịch Chi nhánh Bỉ của Hội quốc tế nạn nhân chất độc da cam Việt Nam - Hội An, đã duy trì tổ chức Giải golf từ thiện “Cúp Đại sứ Việt Nam tại Bỉ” hằng năm, gây quỹ hỗ trợ xây nhà, tạo sinh kế cho các gia đình nạn nhân da cam. Bà bày tỏ hy vọng các hoạt động này sẽ giúp thế hệ trẻ châu Âu hiểu hơn về hậu quả chiến tranh tại Việt Nam, từ đó lan tỏa tinh thần nhân ái và trách nhiệm xã hội.

Về phía Chính phủ Bỉ, ông Andries Gryffroy, Phó Chủ tịch thứ nhất Thượng viện, Chủ tịch BVA, cho biết Bỉ là quốc gia đầu tiên trên thế giới công nhận nạn nhân chất độc da cam Việt Nam. Ông đánh giá cao tiến trình hợp tác giữa hai nước, nhấn mạnh hiện nay hai bên đang hoàn thiện các điều kiện tài chính và đàm phán quyền sử dụng đất để mở rộng quy mô dự án. Ông Gryffroy nhấn mạnh: “Sau chiến tranh, điều quan trọng nhất là tinh thần kiên cường. Việt Nam đã thể hiện rõ điều đó thông qua việc chủ động hợp tác quốc tế để khắc phục hậu quả và phát triển bền vững”.

Nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội của hai nước, các dự án xử lý đất nhiễm dioxin tại Việt Nam đang từng bước chuyển từ giai đoạn thử nghiệm sang triển khai thực tế. Nhiều khu vực bị ô nhiễm nặng đang được hồi sinh, trong khi các mô hình hỗ trợ sinh kế cho nạn nhân da cam góp phần mang lại cơ hội mới cho hàng nghìn hộ gia đình.

Những nỗ lực ấy không chỉ thể hiện hiệu quả của công nghệ tiên tiến và tinh thần hợp tác quốc tế, mà còn mở ra một tương lai phát triển bền vững, nơi môi trường, kinh tế và con người cùng được phục hồi. Từ những vùng đất từng nhuốm màu đau thương, những mầm xanh hy vọng đang dần trỗi dậy, biểu tượng cho tinh thần kiên cường của Việt Nam và tình hữu nghị bền chặt giữa Việt Nam và Vương quốc Bỉ.