Tối nay (21/6), lễ trao Giải báo chí Quốc gia lần thứ VIII năm 2013 sẽ diễn ra tại Hà Nội. Dù được đánh giá là một thể loại cơ bản, thể loại nền tảng của báo chí, nhưng lâu nay các chi hội chưa quan tâm đến việc lựa chọn tin để dự thi. Nhân dịp này, phóng viên báo Tin Tức (TTXVN) đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Hoài Dương, Phó Tổng Giám đốc TTXVN về vấn đề này.
Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) là “ngân hàng tin tức”, tin tức luôn là thế mạnh của TTXVN. Tuy nhiên có một thực tế, lâu nay, các giải báo chí Quốc gia chưa có giải thưởng dành riêng cho thể loại tin. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?
Đúng là TIN là thể loại báo chí gốc, thể loại báo chí đầu tiên, mang trong mình yếu tố cơ bản nhất của thông tin truyền thông là tính phát hiện. Tin là những thông báo đầu tiên tới cộng đồng về những sự kiện, vấn đề xẩy ra trong đời sống, có tác động tích cực hoặc tiêu cực đến mỗi con người, đến cộng đồng, hoặc thu hút sự quan tâm của xã hội. Tuy nhiên, để đánh giá, trao giải báo chí cho TIN quả thực là rất khó, mặc dù trong phân loại thể loại báo chí để trao giải bao giờ cũng có hạng mục “Tin, bài, phóng sự, phản ánh…”. Thường trong suy nghĩ của những người tham gia chấm giải, nếu trao giải cho một TIN nào đó, dù đó là một tin hay, có tính phát hiện, vẫn có cảm giác chưa đủ sức thuyết phục, nên xu hướng là chấm điểm cao cho các loạt bài hoặc phóng sự điều tra.
Với TTXVN, chúng ta cũng cần phải xem lại, TIN của TTXVN dự giải đã thực sự thuyết phục chưa, đã mang tính phát hiện, tính dự báo, tính phản biện cao chưa, có thực sự thu hút sự quan tâm của dư luận, tác động mạnh tới cộng đồng, tới xã hội hay chưa? Theo tôi, có lẽ cũng không nên đề xuất phải có một giải báo chí riêng dành cho thể loại TIN, mà điều cốt yếu là phải nâng cao chất lượng tin, bảo đảm đáp ứng đầy đủ các thuộc tính của TIN là phải chuẩn xác, trung thực, nhanh nhậy, sâu sắc, hấp dẫn, có tính chiến đấu cao, được dư luận xã hội quan tâm.
Có nhiều ý kiến cho rằng, Giải báo chí Quốc gia cần chú trọng đến thể loại TIN nhưng trên thực tế, các cấp hội không mấy quan tâm đến thể loại tin mà chỉ chọn bài dài dự thi. Vậy nguyên nhân của tình trạng này là gì, thưa ông?
Bản thân các cấp Hội khi tuyển chọn các tác phẩm báo chí dự thi cũng có suy nghĩ là nếu chỉ gửi TIN dự thi thì khó trúng giải, nên nghiêng về xu hướng là chọn loạt bài hoặc loạt phóng sự gửi đi dự thi. Do vậy, nếu muốn TIN có giải thì ngoài việc nâng cao chất lượng tin như đã đề cập thì quan điểm lựa chọn tác phẩm gửi đi dự giải của các cấp Hội cũng cần thay đổi và những người tham gia chấm giải quốc gia cũng nên nhìn nhận TIN như một thể loại rất cần được quan tâm.
Để thể loại tin phát huy được thế mạnh, theo ông khâu tuyển chọn tác phẩm dự thi cần có thay đổi gì để đáp ứng được nhu cầu?
Như đã đề cập, bản chất của TIN là tính phát hiện, tính dự báo, tính phản biện. Do vậy, để có được những tin chất lượng, đòi hỏi phóng viên phải lăn lộn với cuộc sống, kiên trì, chịu khó tìm tòi, bám sát đời sống, rèn luyện bản lĩnh, có phương pháp tác nghiệp chuyên nghiệp, khoa học nhằm phát hiện ra những yếu tố mới, những sự kiện mới xẩy ra, dự báo những vấn đề có khả năng nẩy sinh trong đời sống, và với bản lĩnh chính trị, tính chiến đấu, đạo đức của người làm báo, để phản ánh hết sức chuẩn xác, trung thực, sâu sắc, kịp thời sự kiện, sự vật với mục đích xây dựng hướng tới những giá trị chân, thiện, mỹ của đời sống.
Khi có được những TIN chứa đựng những yếu tố nêu trên, chắc chắn khâu tuyển chọn sẽ dễ dàng hơn rất nhiều…
Vậy đã đến lúc Hội đồng Giải báo chí Quốc gia cần có giải riêng cho thể loại tin hay không, thưa ông?
Theo tôi không cần thiết phải có giải riêng cho TIN, bởi bây giờ TIN có thể thể hiện bằng nhiều loại hình báo chí khác nhau: Tin viết, tin ảnh, tin hình, tin âm thanh, tin đồ họa… Vậy nếu tổ chức hẳn một giải cho TIN thì sẽ phải phân ra các loại hình tin, sẽ rất phức tạp. Nên chăng với Hội Nhà báo có ý kiến với Hội đồng Giải báo chí Quốc gia cần quan tâm hơn nữa tới thể loại TIN TỨC, vốn là gốc của mọi thể loại báo chí.
Xin cảm ơn ông!
Phương Hà(thực hiện)