Thị trường phát điện cạnh tranh (VCGM) thí điểm theo mô hình điều độ tập trung chào giá theo chi phí sẽ được vận hành từ ngày 1/7 tới. Được đánh giá là hướng đi đúng, phù hợp với đặc thù của Việt Nam nhưng VCGM cũng chưa thể giải quyết hết các vấn đề tồn tại của ngành điện.
Mô hình khả thi nhất
Tại Hội nghị triển khai thị trường phát điện cạnh tranh Việt Nam ngày 18/5 tại Hà Nội, Phó Cục trưởng Cục Điều tiết Điện lực (ERAV) Đinh Thế Phúc cho biết: Mô hình VCGM là mô hình phù hợp với đặc thù Việt Nam.
|
Công nhân Điện lực Sài Gòn sửa chữa đường dây hạ thế. Ảnh: Thanh Phàn - TTXVN |
VCGM được vận hành từ 1/7 tới sẽ gồm 2 thành phần: Thị trường bán điện theo hợp đồng (các đơn vị phát điện ký hợp đồng với Đơn vị mua buôn duy nhất là Công ty Mua bán điện thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam EVN) và thị trường giao ngay (áp dụng mô hình thị trường điều độ tập trung chào giá theo chi phí). Hàng năm, ERAV sẽ quy định tỷ lệ sản lượng bán theo hợp đồng (năm bắt đầu vận hành thị trường là 90 - 95% sản lượng hợp đồng năm và giảm dần qua các năm nhưng không thấp hơn 60%).
Trong thị trường phát điện cạnh tranh thí điểm tới đây, các nhà máy nhiệt điện sẽ chào giá theo chi phí biến đổi (giá nhiên liệu, suất hao nhiệt, một phần chi phí khởi động và vật liệu phụ) và các nhà máy thủy điện chào giá theo giá trị nước được tính hàng tuần. Tuy nhiên, VCGM cũng sẽ áp dụng cơ chế giá trần thị trường để hạn chế tăng giá đột biến. Giá điện năng thị trường được áp dụng trên toàn quốc sẽ bằng giá chào của tổ máy đắt nhất được xếp lịch huy động để đảm bảo đáp ứng nhu cầu phụ tải.
VCGM được vận hành, ERAV sẽ thực hiện giám sát và xử lý các vi phạm theo Nghị định 68 của Chính phủ ngày 15/6/2010.
Nhà đầu tư vẫn lo
Tại hội nghị này, một số chủ đầu tư đã bày tỏ sự lo lắng bởi hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hiện hành cho thị trường VCGM hoạt động chưa bảo vệ được tối đa quyền lợi cho các chủ đầu tư nhà máy điện độc lập IPP ngoài EVN.
Đại diện Tổng Công ty Điện lực Dầu khí (PV Power) khẳng định: Khung giá phát điện theo Thông tư số 41/2010 của Bộ Công Thương ban hành chưa phù hợp với các nhà máy nhiệt điện chạy khí bởi chỉ cho phép tính chi phí vận hành bảo dưỡng O&M bằng VND với mức trượt giá là 2,5%, luôn thấp hơn chỉ số lạm phát tiêu dùng thực tế của Việt Nam hiện nay. Trong khi đó, chi phí O&M chiếm tới 80% giá nhiệt điện khí đầu ra của PV Power và Tổng công ty toàn phải trả bằng ngoại tệ.
Cùng lo lắng này, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Điện lực Dầu khí Nhơn Trạch 2, ông Hoàng Xuân Quốc cho biết: Khung giá phát điện theo Thông tư số 41 chỉ phù hợp với nhà máy nhiệt điện than hoặc các nhà máy nhiệt điện khí của EVN không bị ràng buộc bởi các cam kết về công suất phát.
Với các nhà máy nhiệt điện khí độc lập như Nhơn Trạch 2, Tổng công ty phải cam kết bằng văn bản đảm bảo công suất phát điện với EVN, thiếu công suất sẽ bị phạt. Vì vậy, với đặc thù của công nghệ nhiệt điện khí mới như Nhơn Trạch 2 cũng như các ràng buộc đảm bảo hiệu suất phát này, Nhơn Trạch 2 phải trả ngoại tệ cho các nhà thầu nước ngoài đảm nhiệm việc vận hành bảo dưỡng. Với tỷ giá USD/VND biến động như hiện nay, chi phí O&M mà tính bằng VND như quy định sẽ khiến Tổng công ty không đủ trả nợ.
Không chỉ lo lắng về khung giá phát điện, ông Quốc còn cho rằng: VCGM được vận hành từ ngày 1/7 tới nhưng Công ty Mua bán điện vẫn nằm trong EVN, dễ dẫn tới việc “làm khó” các chủ đầu tư nhà máy điện độc lập IPP trong việc thanh toán tiền điện và giải quyết các nợ đọng. Bên cạnh đó, giá phát điện được chào theo chi phí biến đổi trên thị trường phát điện cạnh tranh thí điểm nhưng cho đến nay Việt Nam vẫn chưa xây dựng được thị trường nhiên liệu.
Phát biểu kết luận hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng khẳng định: Đã có đầy đủ điều kiện để vận hành thí điểm VCGM. VCGM không thể giải quyết được hết các vấn đề của ngành điện hiện nay nhưng đây là hướng đi đúng đã được Chính phủ thông qua với mục tiêu cao nhất là đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Kim Anh - Mai Phương