Trải qua thời kỳ xiết chặt vòng vây, thu hẹp khu vực nhảy dù và thả dù, phát triển đánh lấn và đánh tỉa, ngày giờ tận số của quân địch ở Điện Biên Phủ như thế là đã bắt đầu.
Lúc 10 giờ sáng ngày 7/5/1954, qua vô tuyến điện thoại, tướng Cô-nhi bắt đầu hỏi tướng Đờ-cát:
- Thế nào tướng quân, còn những đơn vị chiến đấu nào?
Tướng Đờ-cát: - Tôi còn Tiểu đoàn dù Thuộc địa số 6, Tiểu đoàn thứ II của Trung đoàn thứ nhất nhảy dù Thuộc địa và tất cả cái gì còn lại của Trung đoàn Bộ binh Angiêri.
Tướng Đờ-cát cùng toàn bộ Bộ chỉ huy quân Pháp tại Điện Biên Phủ ra hàng. Ảnh: Tư liệu TTXVN |
Tướng Cô-nhi: - Được.
Tướng Đờ-cát: - Dù tình hình thế nào cũng chỉ còn đặt một cái thập ác lên nữa mà thôi (ý Đờ-cát nói là sẽ bị chết hết).
Tướng Cô-nhi: - Được.
Tướng Đờ-cát: - Thưa tướng quân, chỉ còn có thế thôi, thực ra còn quá ít. Quân địch đã thọc sâu vào tất cả các vị trí ở phía Tây, để tìm cách chặn và diệt chúng tôi từ phía Đông.
Tướng Cô-nhi: - Ừ… sao nữa?
Tướng Đờ-cát: - Chỉ còn gần 2 đại đội của cả 2 Tiểu đoàn dù Ngoại quốc gộp lại.
Tướng Cô-nhi: - Ừ, sao nữa?
Tướng Đờ-cát: - Còn 3 đại đội của Trung đoàn Bộ binh Marốc thì chẳng còn nghĩa lý gì. Thực ra đã bị hủy diệt cả rồi.
Tướng Cô-nhi: - Ừ, thế nào nữa?
Tướng Đờ-cát: - Còn 2 đại đội của Tiểu đoàn Xung kích số 8.
Tướng Cô-nhi: - Được.
Tướng Đờ-cát: - Còn 3 đại đội của Tiểu đoàn Thái số 2, Trung đoàn Bộ binh Marốc và Tiểu đoàn Thái số 2 còn có người, nhưng họ có chịu đánh chác gì đâu.
Tướng Cô-nhi: - Vậy hả?
Tướng Đờ-cát: - Vâng, đúng. Còn Tiểu đoàn thứ nhất của Trung đoàn Bộ binh Ngoại quốc số 2 cũng chỉ còn gần 2 đại đội. Và còn gần 2 đại đội của Tiểu đoàn 1, Lữ đoàn 13. Gọi là đại đội nhưng chỉ còn có 7, 8 chục người.
Tướng Cô-nhi: - Ừ, tôi hiểu.
Tướng Đờ-cát: - Nhưng dù sao chúng tôi vẫn ra sức chống đỡ.
Tướng Cô-nhi: - Ừ.
Tướng Đờ-cát: - Ra sức chống đỡ. Dùng tối đa những khả năng còn lại… (mất 1 câu)… trên sông Nậm Rốm.
...
Tướng Cô-nhi: - À, còn về mặt quân dụng, thế nào… còn có gì thu hồi về được không?
Tướng Đờ-cát: - Quân dụng à, nghiêm trọng lắm. Không còn gì nữa, thật không còn gì. Chỉ còn vài khẩu 105, nhưng… nó còn dùng làm gì được nữa đâu.
Tướng Cô-nhi: - Vậy hả?
Tướng Đờ-cát: - Bây giờ nó chẳng dùng làm gì được. Chỉ còn súng cối 120 ly.
Tướng Cô-nhi: - Sao?
Tướng Đờ-cát: - Súng cối 120 ly, tôi chỉ còn 100 đến 150 viên đạn nữa là hết.
Tướng Cô-nhi: - Ừ, nhưng nó ở khắp nơi phải không?
Tướng Đờ-cát: - Vâng, đúng là như thế. Rải rác khắp nơi… không thể lấy về được… thật không còn cách nào để đưa về nữa. Tất nhiên còn kiếm thêm được gì để chống đỡ, còn hơn là không.
Tướng Cô-nhi: - Ừ.
Tướng Đờ-cát: - Chúng tôi sẽ giữ đến mức tối đa.
Tướng Cô-nhi: - Tôi định sẽ cho không quân gắng hết sức yểm hộ tướng quân. Trong ngày hôm nay, không quân phải gắng ngăn chặn quân Việt tấn công.
Tướng Đờ-cát: - Vâng… vâng…, ngài chớ để không quân ngừng hoạt động. Phải cho bắn phá không ngừng, không ngừng… không ngừng! Bây giờ, tôi báo cáo về quân Việt.
…
Tướng Cô-nhi: - Ừ. Còn việc rút chạy về phía Nam, ông thấy thế nào? Rút qua Hồng Cúm hay phá ra?
Tướng Đờ-cát: - Vâng, thưa tướng quân, bằng cách nào thì bằng, miễn là phải vượt quá Hồng Cúm về phía Nam.
Tướng Cô-nhi: - Ừ, như thế được.
Tướng Đờ-cát: - Nhưng, tôi sẽ ra lệnh cho Hồng Cúm cũng tìm cách vượt ra, nếu có thể được.
Tướng Cô-nhi: - Ừ, đồng ý. Nhưng tướng quân phải cho tôi biết gấp, để còn cho không quân giúp đỡ tướng quân trong việc đó.
Tướng Đờ-cát: - Vâng, thưa tướng quân, đúng phải như thế.
Tướng Cô-nhi: - Như vậy được chứ?
Tướng Đờ-cát: - Vâng vâng, tôi sẽ giữ lại những đơn vị không còn làm gì được nữa.
Tướng Cô-nhi: - Được.
Tướng Đờ-cát: - À, vâng, tôi nói thế nào nhỉ, vâng, tất nhiên cả những người bị thương, nhưng họ lại rất nhiều ở trong tay địch vì thương binh đều ở trong các cứ điểm. Như ở các đồi A, A1 v.v… đều có thương binh cả.
Tướng Cô-nhi: - Ừ, chắc hẳn là có.
Tướng Đờ-cát: - Tôi sẽ chỉ huy tất cả công việc đó.
Tướng Cô-nhi: - Được.
Tướng Đờ-cát: - Tóm lại, tất cả là như thế.
Tướng Cô-nhi: - Ừ, thôi chào tướng quân.
Tướng Đờ-cát: - Qua vô tuyến điện thoại, tôi sẽ báo cáo với tướng quân trước… trước khi… trước khi mất hết.
Tướng Cô-nhi: - Ừ thôi, thôi nhé!
Tướng Đờ-cát: -Vâng, kính chào tướng quân.
Tướng Cô-nhi: - Thôi, thôi chào… tướng quân.
Câu chuyện lúc 5 giờ chiều 7/5/1954.
Sau khi tướng Cô-nhi “khuyến khích” tướng Đờ-cát đã cố gắng chịu đựng cho đến nay, tướng Cô-nhi dặn tướng Đờ-cát:
- Này, nhưng chớ vì sụp đổ mà kéo cờ trắng! Các anh bị đè bẹp, bị tiêu diệt, nhưng không phải là hàng đâu đấy! Tuyệt đối không được trương cờ trắng lên!
Nhưng lúc đó tình thế tướng Đờ-cát đã bị nguy kịch lắm rồi. Cho nên tướng Đờ-cát mới nói rằng:
- …Vâng, vâng… thưa tướng quân, tôi chỉ muốn bảo vệ các thương binh.
Tướng Cô-nhi: - Ừ tôi hiểu. Bảo vệ thương binh thì cứ bảo vệ. Tốt hơn hết là để cho… (mất không nghe rõ) để cho họ tự làm… (mất không nghe rõ). Tướng quân và quân đội Pháp đã hành động rất “anh hùng”, cho nên không được giơ cờ trắng. Ông hiểu không?
Tướng Đờ-cát: - Vâng ạ, thưa tướng quân.
Tướng Cô-nhi: - Thôi, thôi, chào tướng quân. Tạm biệt. Còn có ngày gặp nhau…
Dù tướng Đờ-cát có nói là để bảo vệ thương binh, nhưng tướng Cô-nhi cũng như tướng Đờ-cát không thể nào ngăn nổi quân lính của họ. Thật ra chẳng phải hôm đó quân lính của quân đội viễn chinh Pháp ở Điện Biên Phủ mới tìm những miếng dù trắng để làm cờ hàng. Họ đã chuẩn bị điều đó từ lâu, kể cả những giấy bảo đảm mà quân ta đã tung vào hàng ngũ của họ. Những giấy bảo đảm ấy, họ đã mua bán của nhau với một giá rất đắt, để đến khi thua trận họ chạy sang bên ta, họ có sẵn giấy “chứng chỉ” là sẵn sàng chạy sang phía ta…
Lê Liêm (T.H lược trích)