Nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm sinh năm 1952 tại Hà Nội, là con đầu của nhạc sĩ Hoàng Giác. Năm 1971, khi đang học khoa Văn, Đại học Tổng hợp Hà Nội, ông đã lên đường nhập ngũ và chiến đấu trong Sư đoàn 325B ở mặt trận Quảng Trị. Năm 1975, ông trở lại học nốt chương trình đại học. Đến năm 1981, ông về làm việc tại Hãng Phim truyện Việt Nam. Sau đó ông chuyển sang làm việc cho Đài Truyền hình Việt Nam trong một thời gian ngắn rồi quay trở lại Hãng phim truyện Việt Nam năm 2005. Ông cùng vợ lập hãng phim tư nhân Điệp Vân.
Nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam. Ông nổi tiếng bởi nhiều bài thơ (trong đó phần lớn là thơ tình được các bạn đọc trẻ tuổi yêu thích), với một giọng thơ trẻ trung, sôi nổi. Tiêu biểu như các bài thơ “Chiếc lá buổi đầu tiên”, “Vào mặt trận lúc mùa ve đang kêu”, “Hò hẹn mãi cuối cùng em cũng đến”, “Viên xúc xắc mùa thu”...
Nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm đã xuất bản nhiều tập thơ như: “Thơ tuổi hai mươi”, in chung năm 1974; “Những câu thơ viết đợi mặt trời” năm 1983; “Xúc xắc mùa thu” năm 1992; “Thơ với tuổi thơ” năm 2004; “Hò hẹn mãi cuối cùng em cũng đến” năm 2007…
Ngoài thơ, ông còn sáng tác kịch bản phim và đã từng tham gia đóng phim. Ông là tác giả của nhiều kịch bản phim như “Đêm hội Long Trì”, “Hà Nội mùa Đông năm 46”, “Áo chàm Bắc Sơn”, “Mùi cỏ cháy”, “Lỗi lầm”, “Đằng sau cánh cửa”, “Pháp trường trắng”, “Ai lên xứ hoa đào”, “Đoạn trường chiêm bao”, “Nhà tiên tri”…
Nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm từng đoạt giải Nhất cuộc thi thơ Báo Văn nghệ năm 1972-1973, Giải thưởng Hội Nhà văn năm 1993 với tập thơ “Xúc xắc mùa thu”.
Trong vai trò biên kịch, nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm đã giành giải thưởng Bông sen Vàng cho Biên kịch xuất sắc nhất (Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ 17 - năm 2011) và Giải thưởng Biên kịch xuất sắc nhất (Giải Cánh diều - Hội Điện ảnh Việt Nam năm 2011) cùng với kịch bản phim điện ảnh “Mùi cỏ cháy”. Ông còn nổi tiếng với nhân vật "Bác sĩ Hoa Súng" trong chương trình "Gặp nhau cuối tuần" của Đài Truyền hình Việt Nam và vai Nhà thơ trong phim Số đỏ.