Người đam mê nghiên cứu, viết sách về Chủ tịch Hồ Chí Minh

Đam mê nghiên cứu, viết sách 

Giáo sư, Tiến sĩ Đàm Đức Vượng sinh năm 1942, quê gốc tại làng cổ Dịch Diệp, xã Trực Chính, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định. Học hết cấp một trường làng, Đức Vượng được gia đình cho ra thành Nam học trung học cơ sở. Sau đó, do gia đình khó khăn, nên Đức Vượng phải lên Hà Nội làm thuê. Ban ngày đi làm, tối đến, Vượng đạp xe đi học bổ túc văn hóa. Hưởng ứng lời kêu gọi của Đoàn Thanh niên, Đàm Đức Vượng nhập ngũ đợt đầu tiên ở Hà Nội. Sau ba năm, ông rời quân ngũ, mặc lại áo xanh công nhân, ông tiếp tục theo học khoa Ngữ văn, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, học trường Đảng Lê Hồng Phong, tham gia viết báo, rồi về làm việc tại đài Truyền thanh Hà Nội (nay là đài Phát thanh Truyền hình Hà Nội). 

Đọc những bài viết của Đàm Đức Vượng, đồng chí Trường Chinh, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Nghiên cứu lịch sử Đảng Trung ương đề nghị tổ chức điều ông về Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Trung ương (1/1976). Buổi đầu, Đàm Đức Vượng được biên chế vào bộ phận nghiên cứu, viết tiểu sử Chủ tịch Hồ Chí Minh và những nhà cách mạng tiền bối.

Có nhiều đóng góp trong nghiên cứu khoa học, Đức Vượng được cử đi học hệ nghiên cứu sinh tập trung 4 năm tại Trường chuyên khoa Lịch sử Đảng và làm luận văn tốt nghiệp “Tìm hiểu quá trình thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam”. Sau đó, ông tham dự khóa nghiên cứu sinh tại Viện Sử học, năm 1986 bảo vệ thành công luận án Phó Tiến sĩ sử học với đề tài “Nguyễn Ái Quốc (Hồ Chí Minh) từ chủ nghĩa yêu nước đến chủ nghĩa Mác-Lênin”. Năm 1992, Đàm Đức Vượng được phong chức danh Phó Giáo sư Sử học.

Đam mê nghiên cứu khoa học và đam mê viết, Đức Vượng đã xuất bản những tác phẩm: Quá trình hình thành tư tưởng yêu nước của Hồ Chí Minh; Hồ Chí Minh với vấn đề đào tạo cán bộ; Những dấu ấn lịch sử về Hồ Chí Minh và Đảng do Người sáng lập. Ông viết chung với các đồng nghiệp các tác phẩm: Chủ tịch Hồ Chí Minh - Tiểu sử và sự nghiệp; Hành trình cứu nước của Bác Hồ; Bác Hồ trong trái tim các nhà ngoại giao...

Sau những tác phẩm trên, Đức Vượng lại nghiên cứu quan điểm, tư tưởng của Bác Hồ về vấn
đề đào tạo cán bộ đi đôi với sử dụng, trọng dụng nhân tài. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia xuất bản tác phẩm “Hồ Chí Minh đào tạo cán bộ và trọng dụng nhân tài” (2010), nêu bật những hoạt động của Nguyễn Ái Quốc- Hồ Chí Minh về đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ cách mạng qua các thời kỳ và trình bày hệ thống quan điểm tư tưởng của Hồ Chí Minh về vấn đề cán bộ.

Giáo sư, Tiến sĩ Đàm Đức Vượng tâm sự: “Trong thời gian hoạt động khoa học, tôi có thời kỳ công tác tại Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Trung ương, rồi làm Phó Viện trưởng Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng, nên đã ghi chép, sưu tầm nhiều tư liệu quý”. Trong cuốn sách Chủ tịch Đảng và các Tổng Bí thư của Đảng (Nxb Thông tin và Truyền thông, xuất bản năm 2022), viết về Chủ tịch Hồ Chí Minh, ông trình bày cặn kẽ về gia đình, quê hương, bối cảnh Nguyễn Sinh Cung ra đời khi nước mất, nhà tan; những năm tháng Nguyễn Tất Thành bôn ba tìm đường cứu nước; những hoạt động của Người ở nước ngoài, quá trình vận động và thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam; những phân tích, nhận định sáng suốt, khoa học của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh để Đảng, Chính phủ có những quyết sách kịp thời, đúng đắn đưa đất nước ta thoát khỏi tình thế “một cổ hai tròng”, có lúc “ngàn cân treo sợi tóc”...

Liên quan đến vấn đề tên chữ, bút danh, bí danh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Giáo sư, Tiến sĩ Đàm Đức Vượng cho biết, đã có bài nghiên cứu “Hồ Chí Minh - những tên của Người”, thống kê được 90 tên chữ, bút danh, bí danh. Nay, ông sưu tầm được thêm 63 tên nữa... Ông cũng cho biết, có khả năng Người còn các tên gọi khác nữa nên ông vẫn đang tiếp tục tìm hiểu.

Đau đáu viết trường ca về Bác Hồ 

Không chỉ viết sách, Đức Vượng còn làm thơ. Ông đã xuất bản 5 tập thơ trữ tình và thơ triết lý. Những năm công tác tại Đại sứ quán Việt Nam ở Cộng hòa Séc và Cộng hòa Slôvakia, Đức Vượng đã viết trường ca Hồ Chí Minh, thể thơ lục bát, dài 100 câu in trong tập thơ Quê Hương và Tình yêu (2002) về thân thế, sự nghiệp và công ơn trời biển của Chủ tịch Hồ Chí Minh với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài.

Vào tuổi xưa nay hiếm, nhà khoa học, nhà thơ Đức Vượng vẫn đau đáu khát khao viết một trường ca về Bác Hồ. Ông đã viết “Hồ Chí Minh và Đảng ca” (Tiểu sử Chủ tịch Hồ Chí Minh và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam), theo thể thơ lục bát, gồm 6.526 câu, có 192 đề mục, với hơn 1.000 chú thích rất có giá trị. Câu chuyện về Chủ tịch Hồ Chí Minh được kể từ khi Nguyễn Sinh Cung sinh ra trong hoàn cảnh “Nước tan nhà mất phận mình long đong”. Tiếp đó, nhà thơ kể chuyện về Nguyễn Tất Thành rời bến cảng Nhà Rồng ra đi tìm đường cứu nước, kể về sự kiện thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam ngày 3/2/1930...

“Tuyên ngôn độc lập hùng ca 
Việt Nam ta đó Bác Hồ Chí Minh
Lời thề cứu nước đinh ninh
Muôn người như một chung tình nước non
Nước non in đậm dấu son
Tình yêu đất nước không mòn không phai”...

Đức Vượng kể bằng thơ những thời khắc quan trọng trong cuộc đời và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh, với những sách lược độc đáo, táo bạo và hiệu quả. Dưới sự lãnh đạo của Người, toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta đã tiến hành thành công cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, sau đó là bắt đầu cuộc kháng chiến chống Mỹ trường kỳ. Vào thời điểm ở miền Bắc, đế quốc Mỹ cho máy bay đánh phá ác liệt, ngày 17/7/1966, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, “đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”, trong trường ca, ông viết:

“Toàn dân quyết chí xông pha
Đánh cho tan tác trong đà tiến công
Một ý chí, một tấm lòng
Giang tay ôm lấy non song vững bền”.

Kết thúc trường ca về Chủ tịch Hồ Chí Minh là nhịp thơ trầm, cảm xúc dâng trào đau nhói trái tim khi nghe tin Bác Hồ muôn vàn kính yêu đã vĩnh biệt toàn Đảng, toàn dân.

Nhà thơ Đức Vượng chia sẻ: “Hồ Chí Minh và Đảng ca” là tập thơ trữ tình và thơ triết lý. Thơ trữ tình là thơ nói về tình cảm con người với con người và tình cảm con người đối với đất nước. Thơ triết lý là thơ khoa học, miêu tả đúng tên người, tên tổ chức, tên địa danh, tên sự kiện diễn ra trong thời gian, không gian nhất định.

Từ trước tới nay chưa có ai viết Tiểu sử Chủ tịch Hồ Chí Minh và Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam bằng thơ lục bát như ông. Đó là một điều vô cùng trân quý!