Đây là ngày hội mang đậm màu sắc dân gian độc đáo, với ý nghĩa khuyến nông, khuyến ngư, phát triển nông nghiệp, nông thôn.
Dụng cụ để người dân tham gia đánh bắt cá là nơm, vợt, vó...
Lễ hội đánh cá Đồng Hoa (còn được gọi là lễ hội đánh Vực Rào), được tổ chức mỗi năm một lần khi mùa màng của người dân trong vùng đã thu hoạch hết. Lễ hội diễn ra ở khu vực Đầm Vực, nằm dưới chân dãy núi Hồng Lĩnh, có chiều dài hơn một km với diện tích khoảng 30 ha. Đây là khu vực có nhiều loài cá nước ngọt sinh sống.
Theo các cụ cao niên, Lễ hội đánh cá Đồng Hoa ra đời từ cách đây hơn 300 năm, khu vực Đầm Vực – nơi diễn ra lễ hội hàng năm đều được các cụ cao niên trong làng lập ban tổ chức canh gác, ngày thường người dân không được đánh bắt cá, chỉ đến ngày hội, tất cả mọi người dân mới được đến tham gia đánh bắt cá.
Lễ hội đánh cá Đồng Hoa được tổ chức mỗi năm một lần sau vụ thu hoạch lúa, mang đậm màu sắc dân gian độc đáo với ý nghĩa khuyến nông, khuyến ngư, phát triển nông nghiệp, nông thôn.
Trước đây, ngày mồng 5 tháng 5 âm lịch được chọn là ngày tổ chức lễ hội chính. Vào ngày này, người đứng đầu làng và các bậc cao niên trong làng cho lập bàn thờ, dâng hương hoa quả cúng tế Thành Hoàng bản thổ tại ngôi miếu cạnh Đầm Vực. Sau khi xong phần lễ, một hồi trống chiêng vang dậy, đích thân người đứng đầu làng hú to một tiếng và cầm nơm xuống đầm úp cá trước. Sau đó tất cả mọi người trong làng, từ già trẻ, gái trai mỗi người cầm nơm, lưới ào xuống đầm để thi nhau bắt cá.
Bà Phạm Thị Ngọ, người dân xã Xuân Viên, huyện Nghi Xuân cho biết: "Người dân địa phương háo hức ngóng chờ lễ hội từ cả tháng nay. Lễ hội là dịp để chúng tôi giáo dục cho con cháu về truyền thống, nghề nông nghiệp của cha ông. Các cháu được trải nghiệm đánh bắt cá cũng rất hào hứng".
Có mặt tại Đầm Vực từ hơn 5 giờ sáng, hàng nghìn người dân xã Xuân Viên và các vùng lân cận đã mang theo nơm, vó, vợt và các dụng cụ đánh bắt đứng đợi sẵn trên bờ. Không khí hân hoan, phấn khởi bao trùm cả một vùng quê sông nước.
Theo quan niệm dân gian, những người bắt được nhiều cá to tại lễ hội này sẽ có mùa màng bội thu trong năm tới.
Ông Nguyễn Khắc Lộc, 75 tuổi, trú tại xã Minh Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An chia sẻ: "Dù ở cách đây gần 70 km nhưng sáng nay, gần 60 người dân trong làng tôi đã thuê 2 chiếc xe 30 chỗ từ huyện Đô Lương, Nghệ An mang theo nơm vào Hà Tĩnh trẩy hội. Chúng tôi rất hào hứng với không khí ngày hội đánh bắt cá nơi đây, ở thời hiện đại như bây giờ mà chính quyền và người dân huyện Nghi Xuân vẫn còn lưu giữ được những lễ hội dân gian vô cùng độc đáo. Đây là một trải nghiệm rất mới mẻ, dù kết thúc lễ hội ra về có được cá hay không, chúng tôi vẫn rất vui".
Qua thời gian, lễ hội đánh cá Đồng Hoa đã không còn được nguyên vẹn như xưa, nhưng chính quyền và nhân dân nơi đây vẫn duy trì những nét căn bản của lễ hội và tổ chức vào ngày chủ nhật trung tuần tháng 5 âm lịch để người dân xa quê được tham gia đông đủ.