Trong một buổi tập định mệnh cách đây 1 năm, mọi ước mơ đều đã vụt tắt với nghệ sĩ Tuyết Hoàn. Đang tập tiết mục đu dây trên không, thì chị bị tuột chân khỏi dây ke, rơi xuống đất vỡ đốt sống, chấn thương tủy sống nặng, liệt phần dưới cơ thể.
Với những người nghệ sĩ xiếc, chấn thương là chuyện "cơm bữa", và câu chuyện "sinh nghề tử nghiệp" như nghệ sĩ Tuyết Hoàn cũng không phải là hiếm. Thế nhưng biết bao thế hệ nghệ sĩ xiếc vẫn chọn và vẫn gắn bó với nghề, bởi ở họ có lòng say mê, có tình yêu không toan tính với công việc mà người thường nhìn vào ai cũng phải "rùng mình".
|
Với các nghệ sĩ xiếc, việc tập luyện vô cùng vất vả. |
Người ta thường nói "làm như xiếc", nhưng để làm được như xiếc lại là cả một quá trình vô cùng vất vả, khó nhọc tập luyện không ngưng nghỉ và hơn hết là sự dũng cảm của người nghệ sĩ. Bởi người nghệ sĩ xiếc đã xác định, vào nghề là gắn với những chấn thương, bó bột, những tổn thương về thân thể...
Nghệ sĩ Ngô Thị Tuyết Hoàn vào nghề năm 11 tuổi, đến nay chị đã có 19 năm tuổi nghề, với rất nhiều thành công và giải thưởng. Trong hầu hết các đêm diễn, tiết mục của chị luôn là tiết mục "đinh”. Đã từng trải qua biết bao sự khổ luyện để "thành tài", thế nhưng chỉ một cú ngã trong khi tập luyện đã là "dấu chấm hết" cho những những đêm diễn tỏa sáng dưới ánh đèn sân khấu. Từ khi bị chấn thương tủy sống, cuộc sống của chị Hoàn gắn liền với chiếc xe lăn và ngày ngày phải nhờ chồng, cũng là nghệ sĩ trong đoàn, chở vào rạp để xem các nghệ sĩ khác tập.
NSND Vũ Ngoạn Hợp, Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam chia sẻ: "Xiếc như một môn thể thao, nhưng lại là võ thuật. Xiếc là phải làm được những điều phi thường, thậm chí bất thường. Chính vì vậy mà người nghệ sĩ luôn phải tập luyện, biểu diễn ở những điều kiện quá mức cơ thể cho phép. Ví dụ như cái cổ của mình chỉ chịu đựng khoảng 5 kg là cùng, thế nhưng với xiếc luôn phải "trồng" đầu lên, tức là lúc đó cái đầu phải gánh chịu sức nặng của cả cơ thể tới 50 - 60 kg, đấy là chưa kể có khi còn phải chịu sức nặng khi phải nâng thêm tới 2, 3 người ở trên nữa".
Chia sẻ những tai nạn đã gặp phải trong nghề, NSND Vũ Ngoạn Hợp kể, ông là người đã từng tập rất nhiều tiết mục như: Xà bay, hề, tung hứng, ảo thuật, thăng bằng nhào lộn dưới dất... và đã từng phải bó bột tới 7 lần, ở mọi vị trí, từ cổ tới chân tay. Theo ông, bó bột với nghệ sĩ xiếc là điều nhỏ thôi. “Với những người thường, bong gân, sai khớp là chuyện lớn nhưng với xiếc lại quá đỗi bình thường.
Tai nạn nghề nghiệp nặng nhất là trong lần tôi được cử sang Nga tập luyện. Đến tiết mục nhào lộn, thầy hướng dẫn là phải nhào lộn 2 vòng và tiếp đất bằng chân, nhưng do chưa quen, lộn chưa đủ vòng, nên tôi đã phải tiếp đất bằng gáy, bị gãy cổ và bị ngất đi. Khi tỉnh dậy thấy mọi người đang lắc, nắn cổ, làm hô hấp hồi sức, mới biết là mình còn sống. Thế mà cũng chỉ bó định vị có 1 tuần là đã phải tập các động tác nhẹ nhàng. Gọi là nhẹ nhàng nhưng trong xiếc lại không đơn giản chút nào", NSND Vũ Ngoạn Hợp tâm sự.
Kể cả những tiết mục tưởng như không nặng nhọc như xiếc thú, ảo thuật, người nghệ sĩ cũng phải rất vất vả. Ảo thuật là môn tưởng như không dùng sức nhưng cũng phải đối mặt với bị bỏng, bị "sứt đầu mẻ trán" do tung hứng. Huấn luyện thú càng phải kiên trì hơn, nhất là những khi phải chăm sóc các con vật bị ốm, bị thương... và rất nhiều những cực nhọc của người nghệ sĩ xiếc khó kể hết ra được.
Dù khó khăn là vậy, tai nạn, nguy hiểm luôn rình rập là vậy, nhưng những người nghệ sĩ xiếc vẫn "chinh chiến" với cái nghề mà người ta nghe kể cũng "nổi da gà", thậm chí họ còn rất say mê với nó. Nhiều người đã "hết tuổi" nhưng tới khi không còn sức khỏe để xuất hiện dưới ánh đèn sân khấu nữa, họ vẫn làm các công việc khác gắn với nghiệp xiếc như: huấn luyện viên, nhân viên hậu trường...
"Là người gắn bó mấy chục năm với nghề, tôi có cảm giác người nghệ sĩ xiếc cũng giống như "con nhà võ", mà lại có cái say của người nghệ sĩ, thế nên nhiều người đã từng nghĩ tới bỏ xiếc và làm những công việc có thể thành công hơn, nhưng cuối cùng vẫn không thể nào dứt được mối duyên đó", NSND Vũ Ngoạn Hợp chia sẻ.
Tạ Nguyên