Bộ trưởng Lê Minh Hoan khẳng định, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực vừa là tiền đề quan trọng để nâng cao trình độ sản xuất, năng suất lao động, năng lực cạnh tranh và bảo đảm phát triển bền vững của ngành, vừa là xu hướng tất yếu và mang lại giá trị lâu dài cho các trường, cơ sở đào tạo và doanh nghiệp nông nghiệp.
Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, tư duy kinh tế nông nghiệp là tư duy thị trường và nó gắn liền với doanh nghiệp. Cần đưa “luồng gió mới” của thị trường, kinh tế thị trường vào cơ sở đào tạo. Đó là cách để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đồng thời mở ra phương thức đào tạo: một nửa thời gian học trên ghế nhà trường và một nửa còn lại học thực tế ở doanh nghiệp.
Qua đây, các trường cũng sẽ gắn những hoạt động nghiên cứu với hoạt động kinh tế của các doanh nghiệp. Hai bên “cộng sinh” để không lãng phí nguồn lực đầu tư của doanh nghiệp và nhà nước. “Kích hoạt giáo dục, đào tạo theo hướng thị trường, để những sản phẩm nông nghiệp ra được thị trường, sinh viên cũng hòa nhập được với thị trường”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan chỉ ra.
Ông Ngô Hồng Giang, Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, hiện cả nước có khoảng 50 cơ sở đào tạo đại học có đào tạo các chuyên ngành về nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản và thuỷ lợi. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có 4 cơ sở đào tạo đại học và 28 trường cao đẳng. Đến năm 2022, các cơ sở đào tạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã đào tạo 38 ngành đào tạo trình độ tiến sĩ; 39 ngành đạo tạo thạc sĩ và 97 ngành đào tạo trình độ đại học, 112 ngành đào tạo cao đẳng và 122 ngành trung cấp.
Trong thời gian qua, bằng các nguồn kinh phí khác nhau, các cơ sở đào tạo đã cố gắng đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy và học; đổi mới tuyển dụng, thu hút, bồi dưỡng và phát triển đội ngũ giảng viên, giáo viên; rà soát, cập nhật và phát triển chương trình đào tạo, qua đó chất lượng đào tạo, bồi dưỡng từng bước được cải thiện.
Những nỗ lực, cố gắng trên đã đóng góp quan trọng vào việc nâng cao tỷ lệ lao động qua đào tạo, đặc biệt là đào tạo nguồn nhân lực cho ngành, góp phần quan trọng cho việc hoàn thiện chính sách quản lý, nâng cao năng lực tổ chức sản xuất. Đồng thời hỗ trợ chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi; ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng; đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa; chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn; xây dựng nền móng đưa Việt Nam có vị trí cao trong số những nước xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới.
Tuy nhiên, theo ông Ngô Hồng Giang, bên cạnh những thành tựu đạt được, đào tạo nguồn nhân lực cho lĩnh vực nông nghiệp còn bộc lộ một số tồn tại, thách thức như: tỷ lệ lao động ngắn hạn, tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ từ trình độ sơ cấp trở lên được đào tạo còn chiếm tỷ lệ thấp, dưới 5%; tỷ lệ học sinh, sinh viên đăng ký các ngành, lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy lợi và thủy sản giảm hơn 30% so với giai đoạn 2011-2015.
Năm 2022, tỷ lệ này chiếm chưa đến 2% trong tổng số khoảng 520.000 sinh viên nhập học trên toàn quốc và có xu hướng tiếp tục giảm; trong đó có một số ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản truyền thống như: khoa học đất, khuyến nông, khai thác thủy sản, quản lý và khai thác nguồn lợi biển đảo; lâm sinh, lâm học, quản lý tài nguyên rừng… có rất ít hoặc thậm chí không có sinh viên đăng ký theo học.
Điều này đã, đang và sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng nguồn nhân lực phục vụ cho nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao khoa học công nghệ và sản xuất, chế biến, kinh doanh lĩnh vực nông nghiệp; đặc biệt là mục tiêu công nghiệp hóa – hiện đại hóa ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn, hướng đến nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.
Theo bà Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, hiện nay nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao trong ngành nông nghiệp rất cao. Sự kết hợp giữa trường đào tạo với doanh nghiệp là mối quan hệ cần thiết. Nhờ mô hình tam giác vàng “Chính phủ - trường đại học - doanh nghiệp” tạo nên sự phát triển bền vững và thúc đẩy quốc gia phát triển. Sự quan tâm, chung tay của ba bên thì Việt Nam sẽ có nguồn nhân lực chất lượng cao.
Qua đào tạo nguồn nhân lực và nghiên cứu khoa học, chuyển giao ứng dụng, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã và đang cung cấp lượng lao động lớn cho các công ty, doanh nghiệp, địa phương… Các doanh nghiệp cũng tìm đến học viện, học viện cũng cần nâng cao chất lượng đào tạo cho doanh nghiệp. Chính vì vậy, hai bên đã tìm đến nhau và hợp tác.
Để tạo động lực cho các doanh nghiệp và cơ sở đào tạo tìm đến nhau và kết hợp bền vững, bà Nguyễn Thị Lan cho rằng, cần hoàn thiện cơ chế, chính sách, thể chế để tạo được sự động viên, hỗ trợ doanh nghiệp nếu họ tham gia vào quá trình đào tạo.
Chia sẻ về mơ ước nâng tầm nông nghiệp Việt của tập đoàn, bà Nguyễn Thị Trà My - Phó Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn PAN cũng cho rằng, để làm được điều này đòi hỏi phải có bước đi đặc biệt về nguồn nhân lực. Nguồn nhân lực cần chất lượng để theo kịp nông nghiệp số, chuyển đổi số.
Theo bà Nguyễn Thị Trà My, PAN luôn mong muốn tìm kiếm được nguồn nhân lực để tối ưu được các hoạt động của tập đoàn trong mảng nông nghiệp và thực phẩm. Lan tỏa để sinh viên có giấc mơ, ngoài việc chia sẻ những nhu cầu về nguồn lực của tập đoàn giúp sinh viên có thể hiểu doanh nghiệp cần gì thì sinh viên cũng cần cố gắng thế nào để phù hợp với công việc tốt cho tương lai.
Tại hội nghị, 60 doanh nghiệp và 18 trường đã ký thỏa thuận hợp tác về đào tạo nguồn nhân lực, nghiên cứu khoa học.