Từ những ngày giữa tháng 12, tiết trời vùng cao Tây Bắc rét đậm, rét hại khiến cho sinh hoạt của đồng bào trở nên khó khăn và nhọc nhằn. Trong màn sương mù đặc quánh trên những triền núi cao, những đứa trẻ với khuôn mặt đẫm sương núi như những cây sa mu non đang phải chống chọi với giá lạnh.
Những ngày này, ở các tỉnh vùng cao như Yên Bái, Lào Cai, Phú Thọ, Lai Châu, Hà Giang… nhiệt độ giảm khá mạnh, nhiều vùng xuất hiện sương muối, rét đậm, rét hại. Điều đó khiến cho đồng bào vùng cao vừa phải duy trì sinh hoạt và lao động vừa phải chống chọi lại với rét mướt. Trong cái rét như cắt da cắt thịt ấy, những đứa trẻ vùng cao vẫn ngày ngày đội rét, đội màn sương mù dày đặc xuống núi học chữ.
Điều đáng nói là những đứa trẻ vùng cao sống trên những bản làng còn nhiều khó khăn, vì thế điều kiện về ăn, mặc, ở của các em còn khá thiếu thốn. Từ những ngày chớm đông, nếu ở miền xuôi tiết trời vẫn ấm áp thì ở vùng cao sương mù đã giăng kín lối đi, phủ kín trên những triền núi. Những ngày giá lạnh, các em xuống núi học chữ hay theo mẹ xuống chợ hoặc chăn trâu giúp bố mẹ, các em mặc những bộ quần áo mỏng manh, chân đi dép lê hoặc chân đất, đầu ít em có mũ ấm đội. Những ngày rét đậm rét hại, những đứa trẻ vùng cao dù có tê cóng chân tay, mi mắt giăng kín sương nhưng vẫn hồn nhiên và tinh nghịch. Chính điều đó làm cho các em tự tin hòa mình vào mùa đông dài và lạnh giá nơi triền núi cao.
Đến vùng cao những ngày này, dù tiết trời giá lạnh đến thế nào cũng không khó bắt gặp những nhóm trẻ em vùng cao ở dọc đường hay ở ngoài đồng bãi. Chờ cho mặt trời lấp ló đỉnh núi xé toang màn sương dày đặc, vào ngày nghỉ, bọn trẻ chăn trâu, đốt lửa ở triền đồi để sưởi ấm, theo mẹ xuống chợ phiên, chơi những trò chơi truyền thống như nhảy dây, đánh quay, chơi khăng… Trên những thửa ruộng bậc thang, bọn trẻ đã chọn làm nơi đá bóng hay chơi trận giả. Nhìn thấy những cảnh đó, ai ai cũng cảm thấy ấm lòng và đồng cảm với các em.
Mùa đông giá lạnh nhưng các em học sinh vùng cao được hưởng trọn cái ấm áp nơi những ngôi trường bán trú. Tại đây, các em được ở trong những căn phòng bán trú kiên cố, có chăn ấm, nước ấm và đặc biệt là những bữa cơm nóng hổi sau giờ học do nhà trường tổ chức nấu cho các em ngay tại khu bán trú. Vì thế, những ngày đông dài giá lạnh, trẻ em vùng cao vẫn yên tâm cắp sách đến trường.
Những ngày đông còn dài trên vùng cao Tây Bắc, những đứa trẻ sinh ra trong lòng bản Mông, bản Dao, bản Tày vẫn lớn lên như những cây rừng non giữa đại ngàn. Sự chung tay của xã hội trong những giá lạnh sẽ sưởi ấm trái tim các em
N.T.L